Rośliny wyższe wytwarzające substancje bakteriostatyczne, bądź bakteriobójcze
W związku z problemem jakim jest uodparnianie się bakterii na przemysłowe antybiotyki [1], warto zwrócić uwagę na rośliny, które wytwarzają substancje zapobiegające rozwojowi drobnoustrojów.
Rola antybiotyków
Antybiotyki hamują podział i procesy życiowe drobnoustrojów (*pożytecznych i szkodliwych). Antybiotyki mogą działać bakteriostatycznie lub bakteriobójczo [2].
Zastosowanie
Antybiotyki roślinne można wykorzystać w kosmetyce (kremy, maści, mydła), dezynfekcji powierzchni i przedmiotów codziennego użytku, w badaniach nad opornością szczepów bakterii, do przemywania drobnych ran, zaprawianie nasion, oprysk roślin. Należy pamiętać, że nie wszystkie substancje działają korzystnie na nasze zdrowie, a także ciężko ustalić jest bezpieczną dawkę, nawet przy stosowaniu zewnętrznym, dlatego przed użyciem należy konsultować się z lekarzem lub innymi specjalistami. Antybiotyki roślinne, jak i inne substancje, przed użytkiem komercyjnym muszą przejść zazwyczaj drogie badania np. dermatologiczne.
Wykaz roślin o działaniu przeciwdrobnoustrojowym: [2-5]
Nazwa rośliny | Substancja czynna: |
---|---|
Babka | |
Borówka brusznica | [6] prawdopodobnie garbniki |
Bylica pospolita | prawdopodobnie garbniki i olejki |
Bylica boże drzewko | [10] prawdopodobnie garbniki i olejki |
Bluszczyk kurdybanek | [9] prawdopodobnie garbniki i olejki |
Chmiel zwyczajny | [4,9] prawdopodobnie garbniki i olejki |
Cebula zwyczajna | związki siarkowe [4], substancje lotne [8] |
Czosnek pospolity | allicyna - związek siarkowy |
Chaber bławatek | [4] |
Chrzan pospolity | olejek gorczycowy - substancje lotne [8] |
Czarnuszka siewna | |
Dąb szypułkowy | garbniki [4] |
Dziewanna | |
Glistnik jaskółcze ziele | |
Gorczyca | substancje lotne |
Hyzop lekarski | olejki lotne [7], garbniki [4] |
Jałowiec pospolity | olejek eteryczny |
Łopian | |
Melisa lekarska | [4], prawdopodobnie olejki eteryczne |
Nagietek lekarski | |
Orzech włoski | garbniki [4] |
Porost Islandzki | kwasy porostowe o działaniu zbliżonym do streptomycyny |
Rzodkiew | olejek eteryczny |
Szałwia lekarska | olejek eteryczny [4] |
Świetlik łąkowy | glikozyd (aukubina) [10] |
Tymianek pospolity | olejek eteryczny [4,6] (tymol i karwakrol) działa również na paciorkowce odporne na antybiotyki9 |
Tytoń | |
Wierzba purpurowa | garbniki, olejek eteryczny [4] |
Wrzos zwyczajny | związki polifenolowe [4] |
Ziemniak |
Wykaz substancji pochodzenia roślinnego o działaniu bakteriobójczym lub bakteriostatycznym: [2,4]
Nazwa grupy substancji | Substancja czynna |
---|---|
alkaloidy | chinina, berberyna, chelidonina |
cukry | glukoza, miód |
garbniki [4] | |
kwasy | kwas parasorbinowy |
kwasy tłuszczowe | kwas (olej) chaulmugrowy |
olejki eteryczne | metanol, tymol |
związki antocyjanowe | cyjanina |
związki antrachinonowe | reina |
związki flawonowe | kwercytyna, ramnetyna |
związki floroglucyowe | humulon, lupulon, floretyna |
związki furanowe | protoanemonina |
związki naftochinonowe | juglon, plumbagina |
związki oksykumarynowe | dwukumarol |
związki siarkowe | allicyna, cheirolina |
żywice | podofilotksyna |
- Skrzyński A. 2014. Prezentacja pt. Antybiotyki pochodzenia roślinnego. Protokół dostępu: http://www.internetowyogrod.eu/_data/ogrodnictwo/zielarstwo/antybiotykiroslinne.php (dostęp 1.10.2014)
- Koczwara M. 1978. Farmokognozja. Uniwesytet Medyczny im. M. Kopernika, Kraków: 266.
- Dobrzański T. 1968. Botanika farmaceutyczna, PWRiL, Warszawa: 49.
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa: 68, +.
- Łuczaj Ł. 2002. Dzikie rośliny jadalne Polski. Chemigrafia, Krosno.
- Sedo A. Krejca J. 1987. Rośliny źródłem przypraw. PWRiL, Warszawa.
- Pisulewska E. Janeczko Z. 2008. Krajowe rośliny olejkowe. Know-How, Kraków.
- Muszyński J. 1956. Roślinne leki ludowe. Ludowa Spółdzielnia wydawnicza, Warszawa.
- Ożarowski A. 1980. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa.
- Olechowicz-Stępień W., Lamer-Zarawska E. 1989. Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. PZWL, Warszawa.