Nazwa gatunkowa: Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea L. [3]
Rodzina: Wrzosowate - Ericaceae [3]
Morfologia:
Wysokość: 5-25 cm [2], 15-60 cm [3].
Kwiaty: w zwisłych gronach wyrastających ze szczytów gałązek [?,3]. Kielich mały z 5 ząbkami. Korona dzwonkowata, biała lub różowawa, pachnąca, pręcików 8-10 [3]. Znamię słupka wystaje poza obręb korony.
Owoce: jagoda, na początku biała, później po dojrzeniu staje się czerwona. Smak gorzkawo-kwaskowaty.
Łodyga: podziemne rozłogi zdrewniałe i silnie rozgałęzione [3], z podziemnych rozłogów wyrastają łodygi kwiatonośne (właściwe) [?]. Nadziemne łodygi wzniesione słabo rozgałęzione, omszone, koloru szarobrązowego [3]
Liście: w odróżnieniu od borówki czarnej posiada zimozielone (zimotrwałe [2]) liście [3]. Liście są podobne do liści bukszpanu lecz delikatniejsze. Są kształtu owalnego lub łopatkowatego, szczyt tępy lub lekko wcięty. Brzeg blaszki liściowej jest lekko ząbkowany i podwinięty do spodu. Liść jest lekko skórzasty, sztywny, lecz kruchy. Górna powierzchnia liścia jest ciemnozielona i błyszcząca dolna, jaśniejsza, matowa i brunatnie kropkowana (gruczoły).
Nasiona:
Korzenie:
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.
Pokrój: niska krzewinka [3].
Kwitnienie: maj-lipiec (V-VII) [3].
Owocowanie: lipiec-wrzesień (VII-IX), czasami zakwita drugi raz w październiku i listopadzie [3].
Rozmnażanie: podział kłączy, nasiona.
Ekologia:
Zasięg terytorialny: Północna część globu, a dokładniej jest subkontynentalna roślina o zasięgu okołobiegunowym. Można ją spotkać na niżu, aż po tereny górskie.
Siedliska: w Polsce występuje na terenie całego kraju [3] w lasach sosnowych Pinetum, oligotroficznych borach świerkowych Vaccinio-Galion, a także w zbiorowiskach zastępczych Nardo-galion, Vaccinio-Genistetalia dąbrowy rząd Quercetalia robori-petraeae [2].
Uprawa/Ochrona:
Stanowisko: półcieniste, słoneczne skraje lasu
Podłoże: kwaśne, pH 3,5-4.
Nawadnianie: umiarkowane
Nawożenie:
Zastosowanie:
Przemysł spożywczy roślina uprawiana na owoce [3].
Zielarstwo: roślina lecznicza, lecznictwo ludowe [2], roślina o właściwościach bakteriobójczych [3].
Zielarstwo
Surowiec zielarski:
Owoce borówki brusznicy - Fructus Vitis ideae [1,3].
Liść borówki brusznicy - Folium Vitis ideae [1,3].
Zbiór surowca zielarskiego:
Liście: łodygi wraz z liśćmi zbierane są późną jesienią [1,3] lub wczesną wiosną [3] i suszone w cienistym przewiewnym pomieszczeniu, po czym ususzone liście osmykuje się z łodyg [1].
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
Liście: surowiec powinien zawierać co najmniej 4% arbutyny [1]. Surowiec nie posiada zapachu, jest zielony, ma smak lekko ściągający, gorzkawy [1,3]. Surowiec jest objęty FP [1].
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Liście: glikozydy fenolowe (arbutyna, metyloarbutyna), kwas chinowy, fenol (hydrochinon), związki flawonowe, garbniki, cukry, witamina C [1,3]
Owoce: kwasy (cytrynowy, jabłkowy, benzoesowy) [1]
Działanie surowca zielarskiego:
Liście: moczopędne (właściwość ta wykorzystywana była także w lecznictwie ludowym), antyseptyczne i ściągające.
Stosowane wewnętrznie w postaci naparów i odwarów, w stanach zapalnych górnych dróg moczowych, w chorobach pęcherza, nerek, w nieżytach żołądka i jelit, kamicy żółciowej [1,?,3].
Kulinaria
Z owoców borówki brusznicy można sporządzać różne przetwory.
Leki/Suplementy/Mieszanki:
- Idalbina - preparat stosowany jako środek ściągający [1].
Zdjęcia:
|
|
Borówka brusznica Tatry, Dolina Pańszczyca (7.05.2016) |
Odmiany i gatunki pokrewne:
| Borówka wysoka - Vaccinium corymbosum L. - zwana także borówką amerykańską |
| Borówka czernica - Vaccinium myrtillus L. |
| Mącznica lekarska - Arctostaphylos uva ursi (L.) Spreng. - krzewinka z rodziny ericaceae, o podobnym składzie chemicznym liści lecz w większym stężeniu. Roślina lecznicza. |
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
- Cincura F. Ferakova V. i in. 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PZWL, Warszawa.
- Luczaj Ł. 2002. Dzikie rośliny jadalne Polski. Chemigrafia, Krosno.