Nazwa gatunkowa: Mącznica lekarska - Arctostaphylos uva ursi (L.) Spreng. [1,2]

Inna nazwa: Mącznica garbarska [2], Chrościna [2], Chruścina [2], Niedźwiedzie grono 2], Jagody niedźwiedzie [2]

Rodzina: Wrzosowate - Ericaceae

Morfologia:

Wysokość: 10-15 cm [2].

Kwiaty: drobne, dzwoneczkowate, białe lub bladoróżowe, zebrane w kilku-kwiatowe grona na krótkich szypułkach [1,2]. Płatki korony zrośnięte, kielich 5-krotny, działki biało obrzeżone [2].

Owoce: czerwona jagoda, z połyskiem [2].

Łodyga: długość pędów 25-130 cm, gałązki płożące się [2].

Liście: zimozielone, krótkoogonkowe, łopatkowate lub odwrotnie jajowate, tępe na szczycie. Blaszka liściowa jest skórzasta, błyszcząca z wierzchu, ciemnozielona, całobrzega, z unerwieniem siatkowatym. Zapachu brak, smak ściągający [1,2].

Nasiona:

Korzenie:

Biologia:

Długość życia rośliny: wieloletnia.

Pokrój: krzewinka z zimozielonymi liśćmi [1,2].

Kwitnienie: czerwiec-lipiec (VI-VII) [2].

Rozmnażanie:.

Ekologia:

Pochodzenie:

Zasięg terytorialny: Europa, Azja, Ameryka Północna [1].

Siedliska: w Polsce rośnie na niżu (w północnej jego części), w Karpatach bardzo rzadki [2], w lasach (borach) sosnowych, suche wrzosowiska, zarośla jałowcowe [1,2].

Gatunek pod częściową ochroną [2]. Populacja gatunku maleje z powodu zbioru i zanieczyszczenia środowiska [2].

Zastosowanie:

Zielarstwo: roślina lecznicza [1]

Garbarstwo: wykorzystywana dawniej, ze względu na wysoką zawartość garbników [2].

Barwierstwo: z pędów i kwiatów uzyskuje się żółty barwnik [2]. Odwar z liści z siarczanem żelaza barwi na kolor czarny [2].

Surowiec zielarski:

Liście mącznicy lekarskiej - Folium Uvae ursi [1,2]

Zbiór surowca zielarskiego:

Zbiór surowca należy przeprowadzić późną jesienią i suszyć w cieniu. Gałązki obcina się w czasie kwitnienia, suszy i osmykuje liście. Zbiór pochodzi zazwyczaj ze stanowisk naturalnych 1].

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Surowiec powinien zawierać co najmniej 6% arbutyny [1].

Surowiec jest objęty FP IV [1].

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Glikozydy fenolowe (arbutyna, metyloarbutyna), związki flawonowe (izokwercytryna), garbniki do 19%,wolny hydrochinon, kwasy organiczne (galusowy, elagowy, chinowy), związki, żywicowe, śluz [1,2].

Działanie i zastosowanie surowca zielarskiego:

Moczopędne, ściągające i antyseptyczne [1,2]. W postaci naparów stosowany jest w stanach dróg moczowych, biegunce i krwawieniach z przewodu pokarmowego.

Leki/suplementy/mieszanki:

  • Amionin - zawiera wyciąg z liści mącznicy, stosowany w chorobach nerek, dróg moczowych i żółciowych.
  • Urosan - Species diureticae - mieszanka ziołowa.

Odmiany i gatunki pokrewne:

  1. Borówka czernica - Vaccinium myrtillus L.
  2. Borówka brusznica - Vaccinium vitis-idaea L.
Źródło:
  1. Władysław Walewski. Towaroznawstwo zielarskie, Warszawa: PZWL, 1985.
  2. Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
Menu :