Nazwa gatunkowa: Melisa lekarska - Melissa officinalis L. [2,3]

Angielska nazwa zwyczajowa: Balm [3]

Francuska nazwa zwyczajowa: Melisse officinale [3]

Niemiecka nazwa zwyczajowa: Zitronen-Melisse [3]

Rosyjska nazwa zwyczajowa: Limonnaja mjata aptecznaja [3]

Rodzina: Jasnotowate - Lamiaceae [2], dawniej Wargowate - Labiateae

Morfologia:

Melisa lekarska

Wysokość:.

Kwiaty: występują w pachwinach liści, barwy białawej lub lekko różowawej [1,2] . Kwiaty złożone są z dwóch warg i zebrane są w wierzchotkowatych kwiatostanach [2].

Owoce: drobna, brunatna rozłupka [2].

Łodyga: .

Liście: długoogonkowe, szeroko jajowate [1] lub sercowato-jajowate [2], o brzegu okrągło ząbkowanym. Unerwienie liście jest pierzaste, wyraźnie widoczne od dolnej strony liści. Zapach po roztarciu liści jest bardzo aromatyczny, cytrynowy [1].

Inne cechy: melisa na całej swojej powierzchni jest owłosiona i po roztarciu wydziela cytrynowy zapach [2].

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.

Typ rośliny: bylina [1,2].

Kwitnienie:.

Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona, wegetatywnie poprzez podział roślin i sadzonki.

Ekologia.

Pochodzenie: kraje leżące nad Morzem Śródziemnym [1].

Zasięg terytorialny: wybrzeża Morza Śródziemnego [2,3], Iran, Turkmenistan, Ameryka Północna [2]

Siedliska:

Melisa jest roślina uprawianą w wielu krajach (m.in. w Europie), w tym w Polsce [zb. 2,3].

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza [2,3]
  2. Zielarstwo:roślina przyprawowa
  3. Zielarstwo:roślina o właściwościach bakteriobójczych [3]
  4. Roślina aromatyczna: produkcja kosmetyków

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Liść melisy - Folium Mellisae [1-3].

Ziele melisy - Herba Mellisae [2].

Zbiór surowca:

Surowiec należy zebrać przed kwitnieniem rośliny. Zbiór w uprawie przeprowadza się 2 lub 3 razy na rok. Ścina się ulistnione rośliny, suszy w temperaturze do 35°C, a następnie osmykuje się ususzone liście z łodyg [1].

Informacje dotyczące surowca:

Surowiec powinien zawierać co najmniej 0,1% olejku eterycznego. Surowiec posiada aromatyczny zapach i gorzkawy, lekko palący smak [1].

Skład chemiczny surowca: [zb. 1-3]

  • olejek eteryczny do 0.25% (cytral, cytronelal, kariofilen, linalol, geraniol, cytronelol)
  • garbniki (5%, są to głównie garbniki skondensowane [3])
  • kwasy fenolowe, inaczej organiczne (kawowy, rozmarynowy, ferulowy, chlorogenowy)
  • związki triterpenowe (kwas ursolowy do 0.5%, kwas oleanowy do 0.17%)
  • śluzy
  • substancje gorzkie lub inaczej goryczowe
  • związki cukrowe (stachioza)
  • sole mineralne

Działanie surowca:

Uspokajające [2,3], przeciwskurczowe [3], pobudzające czynności żołądka (wspomaga trawienie i wydzielanie żółci oraz soku żołądkowego), rozkurczowe (na mięśnie gładkie jelit) [2,3] i wiatropędne [2], przeciwzapalne, przeciwbakteryjne [3]. Za uspokajające działanie melisy odpowiedzialny jest kariofilen zawarty w olejku eterycznym. Składniki olejku eterycznego obniżają próg wrażliwości ośrodkowego układu nerwowego. Składniki olejku posiadają tak mocne właściwości uspokajające, że nawet u osób dorosłych, melisa może z powodzeniem zastąpić lub uzupełnić właściwości syntetycznych środków uspokajających. Melisa posiada wyraźne działanie uspokajające dla osób w słusznym wieku[2,3]. Na uwagę zasługują także przeciwbakteryjne oraz przeciwwirusowe właściwości melisy [2]. Melisę stosuje się w stanach pobudzenia nerwowego, nerwicach wegetatywnych (związanych z układem pokarmowym, sercem i układem krwionośnym), neurastenii, bezsenności, dystonii nerwowej, poczuciu niepokoju i zagrożenia, zaburzeniach rytmu serca, nagłej zmiany ciśnienia krwi oraz zaburzeń trawienia w wyniku pobudzenia emocjonalnego a także w nieżytach przewodu pokarmowego. Melisa może także pomóc przy bólach menstruacyjnych [2].

Wykazano także właściwości przeciwnowotworowe wodnego wyciągu z melisy, który zawiera polifenolowe związki garbnikowe, w hodowlach in-vitro (działanie cytostatyczne) [3]

Leki/suplementy / mieszanki [zb.1,3]:

  • Nervogran - granulat o działaniu uspokajającym, stosuje się po 1 łyżeczce 3 razy w ciągu dnia.
  • Nervosan - mieszanka ziołowa.
  • Nervosol - krople, środek w postaci płynnej, zawiera wyciąg z liści melisy, działa uspokajająco, stosuje się pół do całej łyżeczki; 2-4 razy dziennie.

Po za wspomnianymi preparatami spotyka się także alkoholowe wyciągi z melisy (np. Klosterfrau Melissenegeist), które posiadają podobne działanie ja powyższe środki [3].

Forma podania:

Napar infusum z 1.5 łyżki wysuszonych liści melisy w szklance wody należy zaparzyć i ostudzić. Napar z melisy zaleca się pić po 1/4 do 1/3 szklanki 2 do 3 razy dziennie w celu uspokojenia i wyregulowywania trawienia. Liście melisy można z powodzeniem stosować z innymi ziołami jak na przykład: arcydzięglem, miętą, pięciornikiem, krwawnikiem, kminkiem, dziurawcem, hyzopem, głogiem, kozłkiem, nostrzykiem, lipą, lawendą itp. [3]

Zdjęcia:

Melisa lekarska Melissa officinalis Melisa lekarska Melissa officinalis

Melisa lekarska

Melisa lekarska

Melisa lekarska Melissa officinalis Melisa lekarska Melissa officinalis

Melisa lekarska

Melisa lekarska

Melisa lekarska łodyga Melissa officinalis stem

Melisa lekarska

Źródło:
  1. Władysław Walewski. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  2. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa:163, 164.
  3. 1980. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa.

Logo internetowy ogród
Menu :