Internetowy Ogród - z pasji do Ogrodnictwa

Wymagania klimatyczne i glebowe/Uprawa:

Stanowisko: ciepłe, słoneczne ^[20].

Podłoże: o odczynie obojętnym, o dużej zawartości próchnicy, ciepłe, przepuszczalne, żyzne, w starej kulturze ^[11].

Nawadnianie: dobre. Nawadniane połączone z nawożeniem zwiększa plon czosnku nawet o 30% ^[20]

Nawożenie: dobre, czosnek zawsze uprawia się w drugim roku po nawożeniu obornikiem. Nawożenie organiczne: obornik lub kompost 30-40 t/ha (gleby z małą ilością próchnicy), nawożenie mineralne: 40-60 kg N/ha, 35-55 kg H3PO4/ha, 80-120 kg K20/ha ^[11].

Mrozoodporność: bardzo dobra, jednak czosnek źle znosi duże wahania temperatury podczas zimy ^[11]

Rozstawa: 30-40 x 8-10 cm. Czasami sadzony jest w rozstawie 15x10 cm (intensywna uprawa) ^[11].

Głębokość sadzenia ząbków: czosnek sadzony jesienią: 4-5 cm, czosnek sadzony wiosną 2-3 cm ^[11]. Z kolei Kozłowska (1966) podaje, że czosnek sadzony jesienią (ozimy) sadzi się na głębokość 5-8 cm, natomiast czosnek sadzony wiosną (jary) sadzi się na głębokość 3-5 cm. Zbyt płytkie posadzenie może skutkować wymywaniem cebulek na wiosnę oraz przemarzaniem roślin na zimę ^[20].

Termin sadzenia: jesienią; druga połowa października, wiosną: na początku kwietnia ^[11].

Ilość materiału nasadzeniowego: w zależności od wielkości ząbków i rozstawy: 350 - 500 kg/ha, czasami 800 kg/ha ^[11].

Plon: średni 8-13 t/ha ^[11].

Czosnek oraz cebula nie lubią sąsiedztwa chwastów, dlatego pole z czosnkiem trzeba często pielić - nawet co dwa tygodnie ^[20].

---

Choroby czosnku:

Wśród chorób czosnku wyróżnia się następujące grupy:

Choroby grzybowe

• Fuzaryjna zgnilizna czosnku - najczęściej wywoływana przez grzyb Fusarium oxysporum. ^[21]
• Zielona zgnilizna czosnku - czynnikiem chorobotwórczym jest przez grzyb Penicillium verrucosum. ^[21]
• Biała zgnilizna czosnku - wywoływana jest przez patogeniczny grzyb Sclerotium cepivorum. ^[21]
• Czarna zgnilizna czosnku - sprawcą choroby jest grzyb Aspergillus niger. ^[21]
• Różowa zgnilizna korzeni - choroba ta spowodowana jest niekorzystnym działaniem grzyba Pyrenochaeta terrestris. ^[21]
• Zgnilizna szyjki cebuli - sprawcą są grzyby z rodzaju Botrytis. ^[20]

Choroby bakteryjne czosnku

Bakteriozy cebuli i czosnku powstają w wyniku działalności bakterii: Burkoholderia cepacia, Burkholderia gladioli pv. allicola, Ervinia carotovora spp. carototvora ^[21]

Choroby wirusowe czosnku

• Wirus mozaiki czosnku - sprawcą jest Gar 14 MV ^[21]
• Utajony wirus czosnku - sprawcą jest Gar LV ^[21]
• Zwykły utajony wirus czosnku - sprawcą jest Gar CLV ^[21]
• Wirus żółtej karłowatości cebuli - sprawcą jest OYDV ^[21]
• Wirus żółtej pasiastości pora - sprawcą jest LYSV ^[21]
• Wirus żółtej karłowatości pora - sprawcą jest LYDV ^[21]
• Utajony wirus szalotki - sprawcą jest SLV ^[21]
• Wirus żółtej pasiastości szalotki - sprawcą jest SYSV ^[21]
• Wirus żółtej pasiastości cebuli walijskiej - sprawcą jest WOYSV ^[21]
• Utajony wirus narcyza - sprawcą jest NLV ^[21]

Szkodniki czosnku:

• Niszczyk zjadliwy Ditylenchus dipsaci ^[21]
• Błotniszka czosnkówka Suillia lurida ^[21]
• Śmietka cebulanka Delia antiqua ^[21]
• Udnica cebulówka Eumerus strigatus ^[21]
• Wciornastki Thrips sp. ^[21]
• Wgryzka szczypiorka Acrolepia assectella ^[21]
• Rozkruszek Aceria tulipae ^[21]

Stanowisko w płodozmianie, uprawa i nawożenie:

Czosnek jest rośliną wieloletnią, lecz uprawiany jest jako roślina roczna. Sadzi się prawie wyłącznie ząbki czosnku, gdyż czosnek nie wytwarza nasion, a z cebulek powietrznych powstają małe, nieregularne główki. Możliwe jest rozmnażanie czosnku z cebulek powietrznych, ale jest to sposób wykorzystywany tylko do szybkiego rozmnożenia czosnku ^[11].

Czosnek można uprawiać w drugim (następnym) roku po warzywach kapustnych lub ziemniakach, które były wcześniej nawiezione pełną dawką obornika ^[11].

Gleba pod czosnek powinna być przed zimą zaorana, a na wiosnę zbronowana ^[11].

Metody uprawy i zabiegi pielęgnacyjne:

Do sadzenia używa się cebulek powietrznych lub podziemnych (zwanych ząbkami). Na sadzenie przeznacza się zewnętrzne, średnie ząbki z główki o wadze 1,0-1,5 g, mniejsze ząbki przeznacza się do spożycia ^[11].

W jednym kilogramie czosnku mieści się 800-1000 sztuk ząbków ^[11].

Do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych należą; staranne usuwanie chwastów i spulchnienie gleby wokół roślin ^[11].

Zbiór i przygotowanie do sprzedaży:

Czosnek sadzony jesienią zbiera się w lipcu, wiosenny miesiąc później. Dojrzałość czosnku rozpoznaje się po żółknięciu, zasychaniu liści, wiotczeniu łodygi rzekomej i zasychaniu łusek okrywających główkę. Nie można dopuścić do momentu, gdy cały szczypior wyschnie, ponieważ łodyga kruszy się przy zbiorze i cebule zaczynają się rozpadać na pojedyncze ząbki. Zbiór przeprowadzamy w pogodny dzień. Podczas zbioru czosnek należy podważyć widłami. Po zbiorze główki dosusza się w polu lub w gospodarstwie. Po przeschnięciu szczypioru, przycina się go na wysokości 2-4 cm oraz skraca się korzenie na długość 1 cm ^[11].

Czosnek sprzedaje się na wagę, w skrzynkach , koszach, workach ^[11].

Przechowywanie czosnku:

Czosnek przechowuje się w temperaturze 0°C w suchym pomieszczeniu, najczęściej na strychach. Zbyt wysoka temperatura może spowodować gnicie i psucie się czosnku. Małe ilości czosnku zaplata się w warkocze i wiesza pod dachem ^[11].

Optymalne warunki przechowywania dla czosnku są następujące: ^[24]

Temperatura [°C]	Wilgotność wzg. pow. [%]	CO2 [%] w atmosferze	O2 [%] w atmosferze	Okres przechowywania[miesiące]
0-1	60-70	5-10	0,5-5	4-9
-2- -3	60-70	5-10	0,5-5	4-9

Jakość czosnku ^[16]:

Czosnek dopuszczony do handlu musi spełniać normy jakości

Minimalne wymagania jakościowe:

• czysty - większość czosnku powinna być wolna od zanieczyszczeń, ciał obcych
• bez szkodników
• bez uszkodzeń wywołanych szkodnikami
• twardy, w turgorze
• bez uszkodzeń spowodowanych zimnem lub silnym nasłonecznieniem
• niekiełkujący, wybijający w szczypior
• niezawilgocony
• wolny od nietypowego zapachu oraz smaku

Klasy jakości ^[16]:

Klasa Extra

Czosnek powinien być najlepszej jakości.

Czosnek powinien spełniać poniższe warunki

• wszystkie główki w typie, odmianie
• nienaruszony, cały
• regularnego kształtu
• czysty
• ze zwartymi ząbkami, okryty zewnętrzną łuską
• bez korzeni - korzenie powinny być przycięte przy podstawie główki
• wolny od wszelkich uszkodzeń i defektów, tak aby można go było przetrzymać i sprzedać

Dopuszczalne zawartość, czosnku który nie spełnia klasy extra, lecz zalicza się do klasy I- 5% całkowitej masy czosnku,

Dopuszczalne zawartość, czosnku II klasy - 0.5% całkowitej masy czosnku,

Klasa I

Czosnek powinien być dobrej jakości.

Czosnek powinien spełniać poniższe warunki

• nienaruszony, cały
• większość główek powinna być tego samego kształtu
• większość główek powinna być w całości, nierozsypana
• dopuszczalne są defekty nie mające wpływu na sprzedaż (np. niewielkie uszkodzenia łuski, otarcia albo zabrudzenia)

Dopuszczalne zawartość, czosnku który zalicza się do klasy II - 10% całkowitej masy czosnku,

Dopuszczalne zawartość, czosnku niespełniającego żadnej klasy - 1% całkowitej masy czosnku,

Dopuszczalna zawartość, czosnku który wykiełkował - 1% całkowitej masy czosnku

Klasa II

W tej klasie znajdują się wszystkie rośliny, które spełniają minimalne wymagania, lecz nie spełniają wymagań wyższych klas.

Do klasy drugiej zalicza się np. główki bez trzech ząbków, nieregularnego kształtu, z uszkodzeniami lub brakiem łuski.

Dopuszczalne zawartość, czosnku niespełniającego żadnej klasy - 10% całkowitej masy czosnku.

Dopuszczalna zawartość, czosnku który nie nadaje się do spożycia lub dalszego obrotu (zepsuty, zgniły) - 2% całkowitej masy czosnku,.

Dopuszczalne zawartość, czosnku który wykiełkował - 5% całkowitej masy czosnku.