Nazwa gatunkowa: Czosnek niedźwiedzi - Allium ursinum L. [1,4,8]

Angielska nazwa: Bear's garlic, ramsons [4], Wild garlic [7]

Inne nazwy: babny czosnek, psi czosnek [5], dziki czosnek [8]

Rodzina: Amarylkowate - Amarylidaceae [1], dawniej Liliowate - Liliaceae [8]

Morfologia

Czosnek niedźwiedzi Allium ursinum

Czosnek niedźwiedzi

Wysokość: od 15 do 50 cm [zbiorcze 2,3,6,8]

Kwiaty: białe [3,8], średnicy 1 cm, zebrane w półkolisty kwiatostan, baldaszek bezcebulkowy, pręciki krótsze od okwiatu, nitki pręcików są szersze u nasady [2,5,6]. Okrywy 2-3 sztuk, podłużnie jajowate, odpadające [5]. Kwiaty są samopylne [8]

Owoce: wielonasienna torebka [4,5].

Łodyga: głąbik 3-kanciasty, cienki, wzniesiony [zb. 5,6,8].

Liście: odziomkowe, płaskie, 0,5-2 cm długości, 2-5 cm szerokości, szeroko-lancetowate, miękkie, z długim ogonkiem [2,3,5,6]. Roślina posiada 1 do 3 liści, zazwyczaj tylko dwie sztuki [zb. 3,6,8].

Nasiona:

Cebula: podziemna, wąska, długa [2], długości 2-6 cm [3], kolor biały lub kremowy [6]. Czasami wytwarzane są boczne cebulki [6].

Biologia

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w warunkach polskich.

Pokrój: bylina [4,6,8], geofit [6].

Kwitnienie: czerwiec-lipiec (VI-VII) [3], maj-czerwiec (V-VI) [5], maj (V) [5].

Owocowanie (dojrzewanie owoców): czerwiec - sierpień (VI-VIII) [3].

Rozmnażanie:.

Ekologia

Pochodzenie: Europa [2]

Zasięg terytorialny: klimat oceaniczny Europy i Azji [6], prawie cała Europa, Azja Mniejsza, Kaukaz, Syberia [4]. W Polsce występuje od niżu do niskich gór [3].

Siedliska: cieniste, wilgotne lasy liściaste, tereny górzyste [zb. 5,8]

Gatunek prawnie chroniony.

Czosnek niedźwiedzi wyrasta w dużych grupach. Przechodząc obok zbiorowiska czosnku niedźwiedziego można wyczuć z większej odległości czosnkowy aromat [8]

Uprawa

Stanowisko: półcieniste, cieniste [6]

Podłoże: umiarkowanie wilgotne, próchniczne, zasobne, gliniasto-piaszczyste [3,6].

Nawadnianie:

Nawożenie:

Czosnek po łatwo się przyjmuje w ogrodzie przydomowym i nie wymaga specjalnej uwagi, ponieważ sam się rozmnaża [2].

Zastosowanie

  1. Zielarstwo roślina lecznicza
  2. Zielarstwo roślina przyprawowa
  3. Ochrona roślin
  4. Roślina posiada walory dekoracyjne

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Cebula czosnku niedźwiedziego Bulbus Allii ursini [4,5] oraz liście czosnku niedźwiedziego

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Cebula: olejek eteryczny zawierający glikozyd siarkowy (alliina, która rozpada się pod wypływem allinazy do allicyny), Witamina C (7,7 mg%), białko, fitoncydy [3,5].

Liście: Witamina C [6]

Działanie surowca zielarskiego:

Reguluje trawienie, działa przeciwgorączkowo, bakteriobójczo (przy rzęsistku i bakteriach ropotwórczych), znacznie obniża ciśnienie krwi, poprawia pracę serca, zewnętrznie na bóle gośćcowe [3,5]. Wyciągi z cebul wykorzystuje się w leczeniu nadciśnienia [4].

Kulinaria:

Liście dodaje się do sałatek i zup. Czosnek niedźwiedzi jest delikatniejszy w smaku i aromacie od czosnku pospolitego [2].

Alkohole:

Z czosnku niedźwiedziego sporządza się nalewki.

Ochrona roślin:

Wyciągi z czosnku niedźwiedziego hamują rozwój mączniaka winorośli, mogą również zostać wykorzystane przy zarazie ziemniaka [3].

Zdjęcia:

Czosnek niedźwiedzi okaz zielnikowy Allium ursinum Czosnek niedźwiedzi Allium ursinum

Czosnek niedźwiedzi

okaz zielnikowy

Czosnek niedźwiedzi

ogród ziołowy UM

Czosnek niedźwiedzi okaz zielnikowy Allium ursinum Czosnek niedźwiedzi Allium ursinum

Czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi surowiec zielarski, dried Allium ursinum

Czosnek niedźwiedzi

surowiec zielarski

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Cebula jadalna Allium cepa L. - roślina jadalna, warzywo powszechnie stosowane w kuchni
czosnek pospolityCzosnek pospolity Allium sativum L. - roślina jadalna, lecznicza, przyprawowa, warzywo powszechnie stosowane w kuchni
czosnek zielonawyCzosnek zielonawy Allium oleraceum L. - roślina łąkowa, jadalna, stosowana w medycynie ludowej
szczypiorekSzczypiorek - Allium schoenoprasum L.
Źródło:
  1. Wikipedia. Czosnek niedźwiedzi. Protokół dostępu: http://en.wikipedia.org/wiki/Allium_ursinum (dostęp 27.8.2014)
  2. Trojan E. 2010. Przyprawy. AA s.c., Kraków.
  3. Flaga S. Prezentacja pt. Różnorodność gatunkowa czosnków występujących w środowisku naturalnym i możliwości gospodarczego ich wykorzystania. Instytut Dziedzictwa Wsi i Regionów.
  4. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  5. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
  6. 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa.
  7. Lanzotti V. 2006. The analysis of onion and garlic. Journal of Chromatography. 1112: 3-22.
  8. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.

Data publikacji: 8.1.2016
Data modyfikacji: 8.1.2019
Status: Artykuł otwarty - treść może ulec zmianie w każdej chwili
Menu :