Nazwa gatunkowa: Bylica pospolita - Artemisia vulgaris L.[3-5]
Angielska nazwa: Mugwort, Common wormwood, Felon Herb, Chrysanthemum Weed, Wild Wormwood [5]
Inne nazwy: Artemisia vulgaris var. coarctata Forselles ex Besser[3]
Rodzina: Astrowate - Asteraceae [3,5], dawniej Złożone Compositae [5]
Morfologia:
Wysokość: do 2 m, zwykle około 1 m [zb. +,5].
Pokrój wzniesiona lub wyprostowana bylina [5].
Kwiaty: żółtawe lub czerwonawe, kwitną na szczytach pędów, zebrane w wiechowate kwiatostany. Kwiaty zapylane są przy udziale wiatru [zb. +,5].
Owoce: .
Łodyga: sztywna, silnie rozgałęziona, od dołu czerwono nabiegła.
Liście: pierzastodzielne, powcinane, z wierzchu ciemnozielone, pod spodem wełniasto owłosione, srebrzyste.
Nasiona:
Korzenie: z mocnego kłącza co roku wyrasta po kilka pędów
Inne cechy: możliwe, że roślina jest trująca po spożyciu jej w dużych ilościach [5]
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia. Możliwa uprawa w polskich warunkach.
Typ/forma życiowa rośliny: bylina [5].
Kwitnienie: początek kwitnienia przypada na wczesne lato: lipiec-wrzesień (VII-IX) [5].
Pienność: roślina jednopienna, posiadająca zarówno kwiaty męskie, jak i żeńskie [5].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona [5].
Ekologia:
Pochodzenie: Ameryka Północna (Stany Zjednoczone), Alaska [3]
Zasięg terytorialny: Ogólnie można przyjąć, że bylica występuje w rejonach o umiarkowanym klimacie na Północnej Półkuli, włączając w to Wielką Brytanię [5]. Europa, Syberia, Azja Mniejsza, Mongolia, północno-zachodnie Chiny, północna Afryka, Ameryka Północna.
Siedliska: nieużytki, rumowiska, rowy, ogrodzenia, przydroża, brzegi wód, zarośla. Pospolita roślina w klimacie umiarkowanym [zb. +,5].
Uprawa: Rosja, Japonia, Bałkany, Włochy, Francja i Brazylia.
Roślina wszędobylska, uznawana za chwast upraw rolniczych i ogrodniczych. Stanowi element dzikiej fauny i flory [5]
Uprawa:
Stanowisko: słoneczne, ciepłe. Może rosnąć na stanowiskach półcienistych [+,5]
Podłoże: dowolne, gliniasto-piaszczyste, przepuszczalne, dobrze zdrenowane, szybko nagrzewające się, toleruje szeroki zakres pH gleby. Może rosnąć od gleb piaszczystych, po gleby gliniaste, także na glebach alkalicznych[zb. +,5].
Nawadnianie: umiarkowane, choć lubi gleby wilgotne, wytrzymała na suszę [zb +,5]
Nawożenie: umiarkowane
Mrozoodporność: w Wielkiej Brytanii może przemarzać, USDA: 3-9 [5]
Roślina mało wymagająca i łatwa w uprawie. Wykazuje szybki wzrost [5].
Zastosowanie:
- Zielarstwo: roślina lecznicza
- Zielarstwo: roślina przyprawowa
- Zielarstwo: roślina barwierska
- Zielarstwo: roślina o właściwościach bakteriobójczych
- Fitoremediacja i Bioremediacja, oczyszczanie gleb za pomocą roślin oraz rekultywacja terenów [4]
- Ochrona roślin: naturalny pestycyd [5]
- Browarnictwo: Dawniej ziele bylicy, podobnie jak piołun, dodawano do piwa jako zamiennik chmielu, ze względu na swoistą goryczkę [5]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Ziele bylicy pospolitej - Herba artemisiae vulgaris, syn. Herba artemisiae [zb. +5]
Czasami zbierane jest także kłącze i korzenie, które ma podobne właściwości i skład chemiczny.
Zbiór surowca zielarskiego:
Ścina się górne, niezdrewniałe części rośliny przed kwitnieniem. Ziele zbiera się w pęczki i suszy.
Zbioru ziela można dokonać w sierpniu [5]
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
Ziele posiada przyjemny, silny zapach przypominający bylicę estragon. Surowiec posiada pikantny oraz gorzki smak [zb. 5].
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
- olejek eteryczny (cyneol, tujon)
- gorycze (psylostachina i psylostachina C)
- garbniki
- kwasy fenolowy i chlorogenowy
- pochodne chalkonu (kordoina, izokordoina)
Podobny skład do ziela ma również kłącze bylicy.
Działanie surowca zielarskiego:
- Wspomaga trawienie
- Poprawiające apetyt
- Żółciopędne
- Napotne
- Moczopędne
- Działanie wiatropędne
- Przeciwdrgawkowe
- Przeciwdepresyjne
- Zapobiegające wymiotom
- Antyseptyczne
- Przeciwskurczowe
- Działa tonizująco
- Przeciwrobacze
- Przeciwreumatyczne
Ziele bylicy stosowane było od wielu lat jako środek głównie na bóle żołądkowe, wspomagający trawienie poprzez stymulację wydzielania żółci i soku żołądkowego, działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie jelit oraz wykazujący działanie wiatropędne. Wymienia się również działanie na problemy natury kobiecej, jak zaburzenia menstruacyjne. Ziele bylicy można przyjmować wewnętrznie, w określonych, małych dawkach zaleconych przez specjalistę, lekarza. Ziele można stosować zewnętrznie na problemy skórne. Bylica osłabia rozwój drobnoustrojów; gronkowca złocistego, Bacillus typhi, B. dysenteriae , streptococci, E. coli, B. subtilis, Pseudomonas[5].
Leki/Suplementy/Mieszanki:
- Herbatka z bylicy pospolitej, rumianku, melisy i tataraku - łagodzi podrażnienia spowodowane nadkwasotą i pobudza trawienie [zb. 5]
Przyprawa:
Do celów kulinarnych używa się świeżego oraz suszonego ziela bylicy, w niewielkich ilościach[5]
Dawniej ziele bylicy stosowane było często jako przyprawa do tłustych potraw: gęsi, kaczek, mięsa wieprzowego, słoniny i smalcu, a także baraniny, farszy, wątróbek, kapusty, szpinaku, grzybów, buraków, podrobów z gęsi, sałatek, zup ziemniaczanych i cebulowych oraz węgorza. Młode pędy bylicy zbierane wiosną mogą być ciekawym dodatkiem do wiosennych sałatek. Czasami bylica wykorzystywana jest do nadawania specyficznego aromatu, a także barwy potrawom na bazie ryżu [zb. +,5].
Zastrzeżenia i przeciwwskazania:
Roślina trująca po spożyciu dużej ilości. Kontakt z bylicą może powodować reakcję uczuleniową u niektórych osób. Kobiety w ciąży nie mogą stosować bylicy ze względu na możliwość poronienia [5]. Nie należy spożywać przez długi okres czasu leków zawierających bylicę - działa jak leki na pobudzenie krwawień miesiączkowych. Dłuższe przyjmowanie większych dawek bylicy powoduje uszkodzeniu układu nerwowego [5].
Ciekawostki:
Roślina niegdyś uważana była za posiadającą magiczne moce. Ze względu na toksyczność surowca w dużej ilości, zabroniono dodawania go do napojów alkoholowych.
Fitoremediacja:
Bylica pospolita jest akumulatorem, czyli organizmem, który jest w stanie pochłonąć i zatrzymać w swoich tkankach różne substancje, np. metale ciężkie. Zdolność do pochłaniania metali ciężkich przez bylicę może być wykorzystana do oczyszczania gleb zanieczyszczonych tymi związkami. Bylica pospolita może pobrać z 1 ha gleby około 8000 g Cynku (Zn), 1620 g Miedzi (Cu), 340 g Ołowiu (Pb) lub 720 kadmu (Cd). Rośliny, które pochłonęły szkodliwe substancje spala się, a następnie ich popioły i pozostałości przeznacza się do dalszej obróbki lub używa jako biorudy. Badania nad wykorzystaniem roślin do oczyszczania zanieczyszczonych gleb nadal trwają, ale nie ulega wątpliwości, że bylica może stanowić dobre rozwiązanie w oczyszczaniu środowiska [4].
Ochrona roślin:
Jednym z ciekawszych zastosowań bylicy jest ochrona roślin przed insektami oraz drobnoustrojami. Świeże ziele bylicy oraz suszone wykazuje działanie odstraszające na owady. Wyciągi z bylicy można zastosować jako oprysk na rośliny, przy czym należy nadmienić, że oprysk ten też może powodować spowolnienie wzrostu opryskiwanej rośliny. Podobno oprysk z bylicy jest dobry na wszystko :) [5].
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
Miniaturka | Nazwa rośliny |
---|---|
Bylica Artemisia vulgaris var. vulgaris L.[3] | |
Bylica boże drzewko - Artemisia abrotanum L. - roślina lecznicza | |
Bylica piołun - Artemisia absinthium L. - roślina lecznicza i przyprawowa | |
Bylica estragon - Artemisia dracunculus - roślina lecznicza i przyprawowa |
- Sedo A. Krejca J. 1987. Rośliny źródłem przypraw. PWRiL, Warszawa.
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
- ITIS Standard Report Page: Artemisia vulgaris:. www.itis.gov. Protokół dostępu: https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=35505#null (dostęp 30.12.2018)
- Żurek G. , Majtkowski W. 2009. ROŚLINY ALTERNATYWNE W FITOEKSTRAKCJI METALI CIĘŻKICH Z OBSZARÓW SKAŻONYCH. Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2009. Protokół dostępu: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech-article-BAR0-0046-0048/c/httpwww_ibmer_waw_plpir2009pelne3zurekroslinyp.pdf (dostęp 30.12.2018)
- Artemisia vulgaris Mugwort, Common wormwood, Felon Herb, Chrysanthemum Weed, Wild Wormwood PFAF Plant Database:. https://pfaf.org. Protokół dostępu: https://pfaf.org/USER/Plant.aspx?LatinName=Artemisia+vulgaris (dostęp 30.12.2018)