Nazwa gatunkowa: Czarnuszka siewna - Nigella sativa L. [1,2,4]

Nazwa angielska: black seed [4]

Rodzina: Jaskrowate - Ranunculaceae [1,2,4]

Morfologia:

Wysokość: 15-25 cm [1], 20-90 cm [4].

Kwiaty: białe z niebieskimi nerwami, średnicy 1-1,2 cm, zwieńczone dziobkiem. W kwiatach występują kubkowate miodniki [1]. Płatków korony 5-10 [4]. Kwiaty mogą być także barwy białej, różowej, żółtej i purpurowej [4].

Owoce: mieszki (złożone 5-10 owocolistków?), z brodawkami i gruczołami na powierzchni [1].

Łodyga: rozgałęziona [1].

Liście: podwójnie lub potrójnie pierzasto-sieczne, odcinki liściowe są wąskie i podobne długością [1].

Nasiona: drobne, trójkanciaste, na zewnątrz czarne, wewnątrz białe [4]. Smak nasion gorzkawy [4]

Korzenie:

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina roczna [1,4].

Pokrój: roślina zielna.

Kwitnienie: czerwiec-lipiec (VI-VII) [1].

Rozmnażanie: generatywne poprzez nasiona.

Ekologia:

Pochodzenie: Południowa Europa, Północna Afryka, Południowo-Zachodnia Azja [zb. 1,4].

Zasięg terytorialny:

Siedliska:

Czarnuszka siewna jest uważana za chwast w uprawach zbóż, często dziczeje z upraw [1]

Uprawy czarnuszki mieszczą się na południu Europy, w Indiach, Pakistanie, Syrii, Turcji i Arabii Saudyjskiej [4].

Uprawa:

Stanowisko: słoneczne, ciepłe

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza, lecznictwo ludowe
  2. Zielarstwo: roślina przyprawowa (dodatek do pieczywa)[1,4]
  3. Zielarstwo: roślina o właściwościach bakteriobójczych, a także grzybobójczych [4]
  4. Przemysł spożywczy: dodatek do wypieków, szczególnie do chleba [3,4] oraz jako naturalny konserwant [4]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Nasiona czarnuszki Semen Nigelae, synonim Semen Melanthii, Semen Cumini [1]

Zbiór surowca zielarskiego:

.

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Nasiona czarnuszki posiadają silny aromat i gorzkawy posmak [4].

Skład chemiczny surowca zielarskiego: [1,4]

Nasiona:

  1. tłuszcze 28.5-40% (głównie nienasycone [kwas linolenowy 50-60%, kwas oleinowy 20%, kwas eikozadienowy 3%, kwas dihomolinoleikowy 10%] oraz nasycone [kwas palmitynowy i stearynowy razem udział do 30%])
  2. sterole
  3. białko 26.7%
  4. węglowodany 24.9%, błonnik 8,4%
  5. olejek eteryczny 0,8-1,5% (tymochinon 30-48%, tymohydrochinon, ditymochinon, p-cymen 7-15%, karwakrol 6-12%, 4-terpineol, t-anetol 1-4%, seskwiterpeny [longifolen]1-8%, α-pinen, tymol)
  6. związki goryczowe
  7. glikozyd saponinowy (melantyna), pentacykliczne saponiny trójterpenowe (α-hederyna)
  8. alkaloidy (nigelcymina, N-oksy-nigelcymina, pyrazol, alkaloidy indazolowe [nigelidyna, nigelicyna] )
  9. witaminy
  10. sole mineralne zawierające Miedź (Cu), Fofor (P), Cynk (Zn), Żelazo (Fe) i inne

*Zawartość popiołu 4.8% [4]

Działanie surowca zielarskiego:

Czarnuszkę stosowano od tysięcy lat, jako środek leczniczy przy różnych dolegliwościach. Dawniej Muzułmanie przekonani byli, że czarnuszka jest lekiem na wszelkie dolegliwości, jedynie nie była w stanie uchronić przed starzeniem się i śmiercią [4]. Najczęściej nasiona czarnuszki stosuje się przy chorobach związanych z żołądkiem oraz przy żółtaczce. Posiada właściwości moczopędne i pobudzające laktację [zb. 1,4]. Ponadto zauważono korzystny wpływ czarnuszki na układ immunologiczny [4]. Wymienia się możliwość wykorzystania czarnuszki w leczeniu zapaleniu oskrzeli (bronchit), biegunek, reumatyzmu, astmy i problemów skórnych [4]. Czarnuszka może pomóc w walce z pasożytami układu pokarmowego [4].

Dodatek czarnuszki do potraw, może odmienić ich aromat, a także sprzyja pobudzeniu apetytu [4]

Nasiona czarnuszki są bardzo odżywcze dla naszego organizmu, a także zawierają wiele substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu jak witaminy, sole mineralne i kwasy tłuszczowe (linolenowy).

Prażone nasiona czarnuszki podaje się w celu zatrzymania wymiotów [4].

Zawarte w nasionach czarnuszki substancje, między innymi należące do grupy antyoksydantów (tymochinon, a także olejek z nasion), mogą mieć potencjalne działanie przeciwnowotworowe [4]

Forma podania:

Napary [1]

Kulinaria:

Nasiona czarnuszki używa się do przyprawiania potraw, pieczywa (chleba) i przetworów (ogórki konserwowe) [zb.3,4]


Źródło:
  1. . Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
  2. ITIS Standard Report Page: Nigella sativa. www.itis.gov. Protokół dostępu: (dostęp )
  3. Obserwacje własne: Aleksander Skrzyński
  4. Nigella sativa: Monograph. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry; 4(4): 103-106. . Protokół dostępu: (dostęp )
Menu :