Nazwa gatunkowa: Wierzba purpurowa - Salix purpurea L. [1,5,6]

Angielska nazwa: purple willow, basket willow, purple osier [2,5]

Inne nazwy: Salix purpurea var. nana Dieck., Salix purpurea f. gracilis (Gren. & Godr.) C.K. Schneid. [1], wilkina [5,6]

Rodzina: Wierzbowate - Salicaceae [1,2,3,5]

Morfologia

Wysokość: 2-3 m [1], do 5 m [3].

Pokrój wysoki krzew lub niewielkie drzewo [1,5].

Łodyga/Pień/Pędy: gałązki cienkie, wydłużone, nagie, dają się z łatwością wyginać [1]. Młode gałązki zabarwione są na czerwono, starsze - na szaro-zielono [1,5]. W zimie gałązki stają się zielone i błyszczące [1].

Owoce: Torebka w kształcie butelki, oddzielająca się dwoma klapami. Owoce dojrzewają do kilku tygodni po pojawieniu się kwitnących kwiatów [1].

Kwiaty: kwitną przed rozwojem liści. Kotki bez szypułek, o małej średnicy, osiągają długość do 2 cm. Nitki pręcików są zrośnięte, natomiast pylniki zabarwione są na czerwono lub czarno [1]. Kwiaty pręcikowe posiadają 1 gruczoł nektarowy i po 2 pręciki [6]. Słupek pokryty jest białymi włoskami, znamię krótkie, grube,[6] znamion na słupku - 2, dwudzielne. Kwiaty są owadopylne [1].

Nasiona: niewielkie, otoczone puchem, szybko kiełkują i krótkim czasie tracą zdolność do kiełkowania [1]

Liście: opadające na zimę, długości 5-10 cm, nagie, z wierzchu ciemnozielone, od dołu jasnozielone, o kształcie odwrotnie lancetowatym, przy czym blaszka jest najszersza przy szczycie liścia, nasada liścia jest klinowata [1]. Brzeg blaszki liściowej jest piłkowany od połowy długości liścia. Starsze liście nie posiadają przylistków [1,6]. Pączki z jedną łuską [1], która zabarwiona jest na zielono żółto i posiada purpurowe przebarwienia [6].

Biologia

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w polskich warunkach.

Typ rośliny: krzew lub niewielkie drzewo z gęstą koroną [1].

Kwitnienie: marzec-kwiecień (III-IV) [1].

Pienność: roślina dwupienna [1,3].

Rozmnażanie: wegetatywnie poprzez sadzonki zdrewniałe [1,3], generatywnie poprzez nasiona [1].

Ekologia

Pochodzenie:

Zasięg terytorialny: Ameryka Północna [2], Afryka Północna, Europa (wschodnia granica zaczyna się od Litwy, Łotwy aż do Krymu)[1,5], zachodnie Rejony Syberii, Azja środkowa i Azja Mniejsza [5]. Wierzbę purpurową można spotkać w całej Polsce [1]

Siedliska: w pobliżu rzek i zbiorników wodnych [1,6], rowy, podmokłe łąki [6]

Gatunki wierzb dość łatwo się krzyżują. Jedną z ciekawszych krzyżówek jest S. daphnoides x S. purpurea, która zawiera w korze aż 17,6% salicyny [4]

Uprawa

Stanowisko: słoneczne [1]

Podłoże: brak specjalnych wymagań, należy jedynie unikać gleb zbyt suchych i zbyt mokrych [1]. Może rosnąć na glebach lekko zakwaszonych i alkalicznych [3]

Nawadnianie:

Nawożenie:

Mrozoodporność: do strefy H6 (-20°C)

Wierzba purpurowa odznacza się wysoką tolerancją na warunki miejskie (zanieczyszczenie powietrza) [1].

Wierzba purpurowa zajmuje 3% powierzchni wszystkich upraw wierzb [6].

Zastosowanie

  1. Dendrologia: Spis drzew i krzewów,szkółkarstwo ozdobne [1]
  2. Wikliniarstwo, Koszykarstwo [1]
  3. Rekultywacja terenu [1]
  4. Zielarstwo: roślina lecznicza[4,5], Fitoterapia [4]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Kora wierzby Cortex Salicis [5,6], synonim VortexCalicis purpureae [6]

Zbiór surowca zielarskiego:

Na surowiec zbiera się korę z 2 lub 3 letnich gałązek [4,6] najlepiej wczesną wiosną, ponieważ łatwo jest wtedy oddzielić korę od drewna. Korę suszy się w pomieszczeniach[4].

Skład chemiczny surowca zielarskiego:[4,5,6]

  • glikozydy fenolowe do 10% (salicyna 0,1-2,47%, salikortyna 5-7%, populina, fragilina, salirepozyd 2%, tremulacyna, grandydentatyna)
  • olejek eteryczny
  • garbniki 8-20% z grupy katechin
  • flawonoidy, glikozydy flawonowe (izosalipurpurozyd, hiperozyd, pochodne naryngeniny) i chalkony
  • fenolokwasy (kwas elagowy)
  • sole mineralne

Zawartość i skład chemiczny korzy wierzby może się różnić w zależności od miejsca uprawy, faz fenologicznych krzewu i pory roku[4]


Działanie surowca zielarskiego:

Glikozydy fenolowe ulegają rozkładowi po spożyciu w przewodzie pokarmowym do soli kwasu salicylowego i alkoholu salicylowego, które wykazują pośrednie działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe oraz przeciwbakteryjne [4,5]. Sole kwasu salicylowego i alkohol salicylowy utleniane są w wątrobie do kwasu salicylowego, dlatego nie dochodzi do podrażnień przewodu pokarmowego [4]. Przeciwzapalne działanie wierzby purpurowej jest słabsze od leków syntetycznych, jednak po zażyciu nie wywołuje skutków ubocznych, jakie wywołują leki syntetyczne [5]

Garbniki zawarte w korze wierzby wykazują szereg korzystnych działań na organizm ludzki, między innymi: przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, przeciwbiegunkowe, przeciwpotowe [5].


Forma podania:

Odwary (Decoctum) zalecane są przy reumatyzmie, gorączce, przeziębieniu i grypie, nerwobólach, migrenach, nieżytach żołądka [5]

Kąpiele przy nadmiernym poceniu się [5]

Płukanki [6]

Okłady [6]


Leki:

Assalix - alkoholowy wyciąg z S. daphnoides i S. purpurea [4]

Ciekawostki:

Glikozyd fenolowy salicyna, która została pozyskana z wierzby białej (znajduje się też w korze wierzby purpurowej), stała się prekursorem do wytworzenia półsyntetycznego leku - aspiryny. Aspiryna jest to kwas acetylosalicylowy. Salicyna wykazuje podobne działanie do aspiryny, ale słabsze i nie powoduje przy tym skutków ubocznych dla organizmu [4]

Podobnie jak czosnek, wierzba purpurowa odegrała ważną rolę w medycynie i farmacji. Można powiedzieć, że kora wierzby purpurowej jest naturalnym antybiotykiem, ponieważ zabija większość bakterii. Ponadto kora wierzby działa na wirus grypy oraz pomaga w chorobach tkanki łącznej i hamuje agregację płytek krwi.

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Wierzba - Salix L. - Rodzaj
Wierzba purpurowa 'Nana' Salix purpurea nanaWierzba purpurowa 'Nana' - Salix purpurea 'Nana' - odmiana karłowa gatunku, stosowana najczęściej do kompozycji miejskich. Odmiana ta posiada ładny, gęsty, kulisty pokrój [1]
Wierzba purpurowa 'Pendula'- Salix purpurea 'Pednula' [1]
Wierzba wiciowa - Salix viminalis L. - zastosowanie w wikliniarstwie[1]
Wierzba biała - Salix alba L. - Gatunek o podobnym zastosowaniu i właściwościach leczniczych [4]
Źródło:
  1. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
  2. Salix purpurea L.. ITIS. Protokół dostępu: (dostęp )
  3. Salix purpurea purple osier. RHS Online. Protokół dostępu: (dostęp )
  4. , 2014. Wykorzystanie wierzby w farmacji. Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych, Politechnika Koszalińska. Protokół dostępu: (dostęp )
  5. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  6. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
Logo internetowy ogród
Menu :