Internetowy Ogród - z pasji do Ogrodnictwa

1. Szczwół plamisty, czyli Cykuta

Numerem jeden na tej liście jest Szczwół plamisty Conium maculatum L. z rodziny Selerowatych, ponieważ jest śmiertelnie trujący już w małych dawkach (6-8 liści, niewielka część korzenia, kilka nasion), ale także występuje pospolicie w klimacie umiarkowanym. Do tej pory istnieje spór, która z roślin; Szczwół plamisty, czy Szalej jadowity, została użyta do sporządzenia trucizny - Cykuty, którą wypił Sokrates po procesie. Choć spór spór toczy się nadal, to można być pewnym, że obie rośliny są niezwykle trujące. Śmierć po spożyciu szaleju następuje poprzez uszkodzenie układu nerwowego i paraliżu mięśni, przez co w organizmie zatrzymane zostaje np. oddychanie. Paraliż rozpoczyna się od nóg i postępuje do górnych narządów ^[1].

2. Szalej jadowity, czyli także Cykuta

Szalej jadowity Cicuta virosa L., podobnie jak Szczwół, należy do rodziny selerowatych i także można go spotkać w Polsce. Generalnie wszystkie gatunki z rodzaju Cicuta są niebiezpieczne dla ludzi i zwierząt. Szalej zawiera cykutoksynę, której najwięcej znajduje się w korzeniach rośliny. Korzenie szaleju dość łatwo jest pomylić z korzeniami pasternaka, gdyż są podobne i właśnie w ten sposób dochodzi do przypadkowych zatruć. Cykutoksyna po spożyciu uszkadza centralny układ nerwowy, ale wcześniej powoduje wymioty i bóle brzucha. Śmierć po spożyciu szaleju jadowitego może wystąpić nawet po 15 minutach.

3. Oleander pospolity

Kto by przypuszczał, że tak pięknie kwitnąca roślina, którą często spotyka się przy restauracjach i hotelach, a także budynkach firmowych może być jedną z najbardziej trujących roślin na Świecie. No właśnie, Olenader pospolity Nerium oleander należy do roślin występujących w klimacie umiarkowanym ciepłym, głównie na południu Europy, to w Polsce jest chętnie uprawiany jako dekoracyjny krzew. Żucie lub spożycie jakiejkolwiek części oleandra może spowodować śmierć, ponieważ zawierają glikozydy nasercowe, które w dużym stężeniu powodują zatrzymanie pracy serca ^[1].

4. Tojad

Wszystkie tojady są trujące, w Polsce za najbardziej trujący uważa się Tojad mocny Acontium firmum ^[1,+].

Tojady występują na półkuli północnej, mają niebieskawe kwiaty o interesującym kształcie, przypominającym kapelusze lub hełmy. Wiedzę o trujących właściwościach tojadów znano już od bardzo dawna i wykorzystywano ją do do wytwarzania zatrutych strzał dla łowiectwa i wojska. Spożycie jakiejkolwiek części tojadu może mieć przykre konsekwencje, ponieważ zawierają sporą ilość alkaloidów; neurotoksyn i kardiotoksyn (akonityna), które upośledzają pracę i prowadzą do paraliżu serca i płuc, a także powodują zaburzenia funkcji motorycznych i przewodu pokarmowego ^[1,3]. Szczególnie korzenie tojadu zawierają znaczną ilość toksyn. W starożytnej Grecji myśliwi używali toksyn tojadu do polowań na leopardy i wilki, tojad zawdzięcza z tego tytułu swoją zwyczajową angielską nazwę Wolf's bane, czyli zmora wilków ^[3].

5. Ageratina altissima

Ta niepozorna roślina z rodziny Astrowatych, trochę podobna do naszego rodzimego czosnaczka pospolitego, to na prawdę groźna roślina. Do zatrucia tą rośliną, a nawet śmierci, może dojść pośrednio, poprzez wypicie mleka lub spożycia mięsa krowy, która wcześniej zjadła tą roślinę. Ageratina zawiera bardzo silną toksynę o nazwie tremetol, która przyjęta w niewielkiej ilości powoduje drgawki, wymioty i poważne problemy z układem pokarmowym. W XIX wieku w Ameryce ageratina była powodem zatruć i licznych zgonów z powodu wypicia mleka i produktów mlecznych, z krów które miały styczność z tą rośliną. Najbardziej znanym przypadkiem śmierci z udziałem ageratiny był zgon Nancy Hanks Lincoln, matki Abrahama Lincolna. Na szczęście w naszym klimacie raczej nie spotkamy ageratiny ^[1].

6. Brugmansja

Rodzaj roślin krzewiastych o bardzo ładnych, trąbkowatych, wydłużonych, pachnących kwiatach, długości nawet do 50 cm, podobnych do kwiatów bielunia indiańskiego i bielunia dziędzierzawy. Jest to rodzima roślina w tropikalnych rejonach Ameryki południowej, a u nas jest rośliną doniczkową i rzadko uprawianą ^[1,3]. Brugmansje są bardzo dekoracyjnymi roślinami, ale znalazły się na tej liście nie przypadkiem. Jak to często bywa w rodzinie roślin psiankowatych, brugmansje zawierają w swych liściach i nasionach trujące alkaloidy; skopolaminę i atropinę, które po wprowadzeniu do organizmu w większej dawce powodują zatrucia i śmierć ^[1,3]. Podobobnie jak w przypadku bielunia, brugmansja w mniejszych dawkach powoduje nudności, biegunki, paraliż i halucynacje. Większe dawki, wiadomo spowodują śmierć ^[3].

7. Difenbachia

Kolejny rodzaj roślin ozdobnych często uprawianych w doniczkach w naszych domach, które są bardzo groźne po próbie ich żucia lub spożycia. Komórki diefenbachii zawierają rafidy, czyli drobne, igłowatego kształtu kryształy szczawianu wapnia, które po wprowadzeniu do jamy ustnej drażnią przewód pokarmowy oraz powodują jego puchnięcie wraz z przełykiem, co może prowadzić w skrajnych przypadkach do problemów z oddychaniem i uduszenia się ^[1]. Jednym z przedstawicieli tego rodzaju jest Difenbachia nakrapiana Dieffenbachia picta, popularna roślina doniczkowa o małych wymaganiach.

8. Modligroszek różańcowy

Jest to drzewo, które rośnie w rejonie Indonezji. Zabarwione na czerwono, czarno lub biało nasiona modligroszka używane są lokalnie do wyrobu instrumentów, chociaż są niezwykle trujące, ponieważ zawierają abrynę. Abryna jest związkiem dość podobnym do rycyny, o której wspomniane będzie w dalszej części artykułu. Abryna po wprowadzeniu do organizmu hamuje pracę rybosomów, które z kolei przestają syntetyzować białka niezbędne do funkcjonowania organizmu. Już zjedzenie jednego nasiona modligroszka powoduje poważne niedomagania ciała ^[1].

9. Drzewo śmierci

Tak można nazwać tropikalne drzewo z gatunku Hippomane mancinella. Sam sok mleczny drzewa śmierci wywołuje poparzenia skórne, a stanie przy tym drzewie w czasie porywistego wiatru może doprowadzić do groźnych poparzeń skórnych na całym ciele. Sok mleczny zawiera sporo toksycznych związków, m. in. forbol, który właśnie odpowiada za drażniące i palące właściwości soków drzewa. Drzewo wytwarza orzechowate, ładnie pachnące owoce, które po zjedzeniu, niestety mogą spowodować okropne dolegliwości i śmierć ^[1,2]

10. Drzewo samobójców, czyli Cerbera złocista

Cerbera złocista Cerbera odollam pochodzi z tej samej rodziny co Oleander pospolity, z rodziny Toinowatych, i posiada również właściwości trujące. Nasiona cerbery zawierają silną toksynę cerberynę (glikozyd nasercowy), która zakłóca pracę kanałów wapniowych w mięśniach sercowych i może doprowadzić do zatrzymania pracy serca. Drzewo samobójców uśmierca bez wyraźnych śladów i ciężko jest jednoznacznie stwierdzić, czy toksyny z tej rośliny były powodem śmierci. Cerberyna może zostać omyłkowo lub celowo dodana do pożywienia jako przyprawa, a jej przyjęcie nie stanowi większego problemu ^[1].

Choć ustalenie przyczyny śmierci po zażyciu nasion cerbery jest trudne, to francuscy lekarze medycyny sądowej przypuszczają, że cerbera prawdopodobnie została użyta przy ponad 500 morderstwach i samobójstwach w okresie 1989-1990 w stanie Kerala w Indiach, co czyni tą roślinę najbardziej skuteczną i zabójczą spośród innych roślin ^[1].

11. Rącznik pospolity

Rącznik pospolity, czyli Ricinus communis, to ciekawie wyglądająca roślina, która uprawiana jest u nas czasami jako roczna roślina ozdobna w ogrodach. Olej z nasion rącznika jest wykorzystywany w wielu gałęziach przemysłu i ceniony w motoryzacji. Niestety, rącznik pomimo walorów dekoracyjnych i użytkowych ma jeszcze jedną cechę, jest bardzo trujący, a dokładnie trujące są jego nasiona. Rącznik uzyskał nawet wpis w Księdze rekordów Guinessa, jako najbardziej trująca roślina na świecie. Coś musi być na rzeczy, gdyż spożycie 4-8 nasion rącznika stanowi śmiertelną dawkę dla człowieka. Za trujące właściwości nasion odpowiada białko rycyna, która jest szalenie trująca. Zatrucie rycyną początkowo objawia się paleniem w ustach i przełyku, następnie niesamowitym bólem żołądka, a na końcu krwawą biegunką , która trwa przez około 36 godzin. Śmierć po przyjęciu rycyny następuje po 3-5 dniach ^[1].

W popkulturze rącznik zostaje wspomniany jako trucizna w filmie Sherlock Holmes Gra Cieni (2011).

12. Kulczyba

Kurara - trująca mikstura używana przez Indian w Południowej Ameryce do wytwarzania zatrutych strzałek. Zatrute strzałki Indianie wystrzeliwali z rurek - dmuchawek , przy pomocy których mogli się bronić lub upolować zwierzynę. Nawet drobne zadraśnięcie strzałką zamoczoną w kurarze, powodowało paraliż na około 3 godziny. Niezwykle skuteczna broń powstała ze zmieszania ze sobą substancji z różnych roślin, ale głównie zawiera alkaloidy (strychninę) kilku gatunków kulczyb m. in. Strychnos toxifera. Po chwili od ustrzelenia zwierzęcia, zwierzę pada w wyniku paraliżu wywołanego alkaloidami. Co ciekawe zatrute zwierzę można bez problemu spożyć, gdyż alkaloidy w martwym zwierzęciu są w bezpiecznej dawce, aby przejść przez układ pokarmowy nie powodując zatrucia organizmu spożywającego.

Kurara była bardzo pomocna w rozwoju anesteziologii, czyli przygotowaniu pacjenta do operacji. Dzisiaj do wprowadzania pacjentów w uśpienie używa się pochodnych, podobnych do alkaloidów kulczyby ^[3]. Kulczyba w wysokich dawkach powoduje wiotczenie i paraliż mięśni, przez co człowiek dusi się nie mogąc w żaden sposób zareagować (nie może nawet ruszać gałkami ocznym), gdyż cały organizm jest sparaliżowany.

Jednym z przedstawicieli rodzaju Kulczyby jest Kulczyba wronie oko Strychnos nux-vomica

13. Piękna, ale zabójcza pani

Pokrzyk wilcza jagoda Atropa belladonna. Dawniej kobiety używały pokrzyku do wywołania efektu szerokich źrenic, co miało na celu podkreślenie jej urody i wdzięków, stąd nazwa belladonna, czyli po łacinie piękna pani. Jagody i liście pokrzyku zawierają alkaloidy np. atropinę, które blokują funkcjonowanie układu nerwowego. Spożycie jednej lub dwóch jagód lub liści może doprowadzić do śmierci osoby dorosłej. Objawy zatrucia pokrzykiem to rozmazany obraz, zachwiania równowagi, ból głowy i halucynacje. Z drugiej strony pokrzyk do niedawna używany był jako roślina pomocna w leczeniu astmy, niekontrolowanych skurczy mięśni (działanie rozluźniające) i nadmiernej potliwości ^[3].

Ponadto; Migdałowy zapach śmierci

W historii ludzkości zaistniała substancja, która zebrała spore żniwo - jest nim cyjanek albo grupa związków nazywana cyjankami. Cyjanki, a dokładnie cyjanowodór powstaje przy rozkładzie amygdaliny, związku który występuje naturalnie w nasionach owoców pestkowych: wiśni, śliw, moreli, brzoskwiń, gorzkiej odmiany migdałowca zwyczajnego Prunus dulcis var. amara, a także owoców ziarnkowych np. jabłek. Amygdalina posiada charakterystyczny słodko-gorzki smak i aromat ^[6,7].

Słodkie migdały używane w kuchni do gotowania i pieczenia, pozbawione są prawie całkowicie amygdaliny w wyniku hodowli.

Amygdalina jest trująca, pomimo tego odkryto, że może być lekiem na nowotwór. W 1845 w Rosji próbowano leczyć raka przy pomocy amygdaliny. W Ameryce dopiero w 80 latach XX w. powiązano zatrucia cyjankiem z amygdaliną i zakazano sprzedaży amygdaliny jako leku. Niestety brak jest jednoznacznych przypadków wyleczenia nowotworów amygdaliną, a nawet mnóstwo osób potruło się i umarło od zażycia amygdaliny. Objawy zatrucia się amygdaliną to bóle głowy, nudności, osłabienie, tachykardia, dalej śpiączką, arytmia serca, metaboliczne zakwaszenie organizmu, zatrzymanie pracy serca i śmierć. Szacuje się, że przyjęcie doustnie 500 mg amygdaliny, może być odpowiednikiem przyjęcia około 30 mg cyjanków ^[5].

Ofiarami zatrucia cyjankami byli Adolf Hitler, Jospeh Goebels, Hermann Goring, Alan Turing. Cyjanki były wykorzystywane do produkcji gazu do uśmiercania ludzi w hitlerowskich obozach koncentracyjnych - Cyklonu B ^[7].

Obecnie rzadko dochodzi do zatruć cyjankiem, choć dużą jego ilość zawierają tropikalne zdziczałe manioki^[7].