Nazwa gatunkowa: Malina właściwa - Rubus idaeus L.

Inne nazwy: Maliniak [1]

Rodzina: Różowate - Rosaceae

Morfologia:

Malina właściwa owoc Rubus idaeus fruit

Malina właściwa

owoc

odmiana Polana

Wysokość: 0,5-1,5 m, 2 m [1].

Kwiaty: małe, białe, obupłciowe (rzadziej jednopłciowe), obcopylne. Kwiatostany groniaste lub baldacho-grona. Kwiatostany osadzone w pachwinach liści lub na wierzchołkach pędów, złożone z niewielu kwiatów. Pędy kwiatowe krótkie z trój-listkowymi liśćmi. Płatki korony odwrotnie jajowate, krótsze od działek; kielich szarofilcowaty, po przekwitnieniu w dół odgięty. Kwiaty zapylane są przez pszczoły i inne owady, ale mogą być ulegać także samozapłodnieniu.

Owoce: typu zbiorowego, złożone z wielu małych soczystych pestkowców. Owoce w zależności od odmiany mogą być czerwone, różowe, żółte. Owoc jest wewnątrz pusty, odpadający od pozostającego na szypułce wypukłego, białego dna kwiatowego. Owoc dojrzewają od Lipca do Sierpnia.

Łodyga: obła, wzniesiona, łukowato wygięta, w zależności od odmiany może posiadać kolce. Jeżeli łodyga jest pokryta kolcami to u jej dołu kolce są szczeciniaste. Łodygi zielne, jesienią drewnieją, tracą kolce i rozgałęziają się.

Liście: pomarszczone, nieparzystopierzaste, złożone z 3-5-7 listków. Listki jajowate, zaostrzone, od spodu biało filcowate; boczne listki siedzące, ostro nierówno piłkowane, z wierzchu prawie nagie lub omszone gwiazdkowato, od spodu białe, filcowate; listek szczytowy podługowatojajowaty, 5-10 cm dł., na szczycie zaostrzony, u nasady zaokrąglony lub sercowaty, na długim ogonku; liście pędów owocujących 3-listkowe [1].

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.

Pokrój: rozłożysty krzew [1].

Kwitnienie: maj-czerwiec (V-VI). Maliny czasami powtarzają kwitnienie pod koniec lata

Owocowanie: po 25-30 dniach po kwitnieniu. Odmiany maliny, które powtarzają kwitnienie owocują wcześniej od niepowtarzających kwitnienie.

Rozmnażanie: głównie wegetatywnie poprzez podział rośliny.

Ekologia:

Pochodzenie

Występowanie: cała Europa oprócz Portugalii i Islandii, Azja, Ameryka Północna [zb. +,5], głównie strefa o klimacie umiarkowanym na półkuli północnej [5]

Siedliska: widne lasy, nasłonecznione zarośla, zręby [1], wąwozy, opuszczone parki.

Gatunek pospolity [1].

Roślina uprawiana na owoce.

Uprawa:

Stanowisko: słoneczne.

Podłoże: żyzne, niezbyt suche gleby, najlepiej próchniczne, odczyn lekko kwaśny.

Nawadnianie: obfite

Nawożenie:

Mrozoodporność: maliny rzadko przemarzają w polskim klimacie (chodzi głównie o część podziemną).

Do największych problemów w uprawie malin należą: Zamieranie pędów malin, Choroby grzybowe i wirusowe, Niska trwałość owoców - trzeba je szybko sprzedać.


Młode krzewy po posadzeniu warto przyciąć, aby pobudzić ich wzrost i aby mogły się później lepiej rozkrzewić. Wszystkie chore, uschłe korzenie i pędy przed posadzeniem należy usunąć.

Szkodniki:

Kistnik malinowiec, Kwieciak malinowiec

Choroby malin:

Zobacz osobny artykuł z działu fitopatologii -> Choroby malin

Zastosowanie:

  1. Sadownictwo: roślina uprawiana na owoce
  2. Szkółkarstwo: szkółkarstwo roślin sadowniczych
  3. Zielarstwo: Roślina lecznicza
  4. Zielarstwo: roślina barwierska
  5. Zielarstwo: Roślina miododajna: Miód malinowy jest jasny i posiada przyjemny smak i aromat, zawiera 33% glukozy i ponad 41% fruktozy, ma podobne właściwości do miodu lipowego. Z 1 ha uprawy malin można zebrać 50-70 kg miodu.
  6. Kulinaria i przemysł spożywczy
  7. Przemysł alkoholowy

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

"Owoc" zbiorowy maliny - Fructus Rubi idaei, synonim - Bacca Rubi idaei [1].

Liść maliny - Folium Rubi idaei [1].

Zbiór surowca:

Owoce: zbierane są dojrzałe owoce maliny.

Liście: Zbiór liści najlepiej przeprowadzić podczas kwitnienia rośliny (maj-czerwiec). Zbieramy w miarę młode liście, ponieważ te zawierają znacznie więcej garbników.

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

"Owoce":[1]

  • cukry (glukoza, sacharoza, fruktoza)
  • olejek eteryczny
  • kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy, askorbinowy)
  • pektyny
  • pochodne cyjanidyny
  • barwniki antocyjanowe
  • witaminy C (9-26,7 mg%), prowitaminę A, witaminę B1, B2, E, K, PP
  • związki mineralne

Liście:[1]

  • witamina C (300 mg%)
  • garbniki
  • kwasy organiczne
  • sole mineralne
  • śluzy
  • związki żywicowe

Działanie:

Suszone "owoce" maliny mają działanie napotne.

Odwar z kwiatów maliny usuwa piegi.

Liście maliny stosowane są również jako środek napotny, pobudzający przemianę materii, moczopędny i ściągający. Można przy jego pomocy leczyć schorzenia skóry i płukać jamę ustną, ponieważ działa przeciwbakteryjnie i ściągająco. Przy płukankach warto łączyć liść maliny z innymi ziołami bakterio i grzybobójczymi takimi jak majeranek, szałwia, mięta oraz łagodzący ból aloes. Herbatki z liści można stosować przy lekkich biegunkach dzieci.

Malinę możemy stosować u dzieci, jednak wcześniej musimy sprawdzić czy dziecko nie jest na nią uczulone. Uczulenie zazwyczaj objawia się w postaci wysypki.

Owoce malin nie są wskazane w zapaleniu nerek.

Forma stosowania:

Napar sporządzamy z 5 g suchych owoców i 100 ml wrzątku. Napary sporządzone z liści maliny i rumianku stanowią dobrą herbatkę dla dzieci, które poleca się podawać przy problemach z układem trawiennym.

Profesor Łuczaj opisuje ludy, które spożywały obrane łodygi jako pokarm oraz liście w formie herbaty [4].

Owoce malin z powodzeniem można wykorzystywać do robienia domowych przetworów (dżemy, konfitury, soki, kompoty), win i innych alkoholi. Współcześnie malina bardzo często wchodzi w skład różnych mieszanek herbacianych. Owoce malin używa się do produkcji kiśli, galaretek, ciast, deserów, serków i jogurtów.

Ciekawostki:

Pierwsze plantacje maliny w ZSRR założył Jurij Dołgoruki. Wywar z liści stosowany był przed powszechnym pojawieniem się herbaty. Odwar z liści maliny z dodatkiem potażu barwi włosy na czarno.

Zdjęcia:

Malina właściwa Rubus idaeus Malina właściwa Rubus idaeus

Malina właściwa

Malina właściwa
Malina właściwa Rubus idaeus

Malina właściwa pokrój

Odmiany maliny:

Miniaturka Nazwa rośliny i krótki opis
Malina właściwa 'Beskid' Rubus idaeus 'Beskid' - odmiana późna, bardzo plenna, owocująca tylko na pędach 2-letnich, do uprawy towarowej i amatorskiej, owoce o wszechstronnym zastosowaniu jednak zaleca się przeznaczyć je na mrożenie[5]
Malina właściwa 'Canby' Rubus idaeus 'Canby' - o. do uprawy towarowej i amatorskiej, wytrzymała na mrozy, owoce deserowe i do przetwórstwa, mrożonki [5]
Malina właściwa 'Glen Clova' Rubus idaeus 'Glen Clova' - o. deserowa i do przetwórstwa [5]
Malina właściwa 'Heritage' Rubus idaeus 'Heritage' - odmiana powtarzająca, średnio-wczesna, owoce średniej wielkości, owoce polecane dla przetwórstwa i mrożonki[5]
Malina właściwa 'Latham' Rubus idaeus 'Latham' - odmiana późna, owoce średnie, mało deserowe, najlepiej przeznaczyć je na przetworzenie i mrożenie, owoce tej odmiany źle znoszą transport [5]
Malina właściwa 'Leo' Rubus idaeus 'Leo' - odmiana późna, owoce dobrze znoszą transport, nadają się do bezpośredniego spożycia i przetwórstwa [5]
Malina właściwa 'Lloyd George' Rubus idaeus 'Lloyd George' - dojrzewanie owoców na początku lipca, o. deserowa [5]
Malina właściwa 'Malling Admiral' Rubus idaeus 'Malling Admiral' - odmiana późna, owoce duże i zwarte, owoce są deserowe ale nadają się także do przetwórstwa[5]
Malina właściwa 'Malling Delight' Rubus idaeus 'Malling Delight' - o. średniowczesna, o owocach przeznaczonych głównie do bezpośredniej konsumpcji [5]
Malina właściwa 'Malling Exploit' Rubus idaeus 'Malling Exploit' - owoce tej odmiany dojrzewają o średniej porze, owoce dla przetwórstwa i do mrożenia, rozłożysty pokrój i pokładające się pędy [5]
Malina właściwa 'Malling Jewel' Rubus idaeus 'Malling Jewel' - odmiana wczesna, owoce deserowe lub nadające się do przetwórstwa [5]
Malina właściwa 'Malling Orion' Rubus idaeus 'Malling Orion' - odmiana o średnim terminie dojrzewania owoców, owoce przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji, do mrożenia i przetwórstwa [5]
Malina właściwa 'Malling Promise' Rubus idaeus 'Malling Promise' - odmiana o średnim terminie dojrzewania owoców, owoce deserowe, ale nadają się do mrożenia i przetwórstwa, odmiana ta jest dość wrażliwa na choroby wirusowe[5]
Malina właściwa 'Malling Seedling' Rubus idaeus 'Malling Seedling' - średni termin dojrzewania owoców, owoce ładne, deserowe, o dobrej wartości przetwórczej, jedna z lepszych odmian malin [5]
Malina właściwa 'Meeker' Rubus idaeus 'Meeker' - odmiana późna, owoce te odmiany są smaczne, nadają się do bezpośredniego spożycia i przetwórstwa [5]
Malina właściwa 'Newburgh' Rubus idaeus 'Newburgh' - odmiana późna, deserowa [5]
Malina właściwa 'Norna' Rubus idaeus 'Norna' - średniowczesne owocowanie, miękkie owoce nie nadają się do dłuższego transportu, owoce tej odmiany są deserowe, mogą być również użyte w przetwórstwie[5]
Malina właściwa 'Polana' Rubus idaeus 'Polana' - odmiana powtarzająca[5]
Malina właściwa 'Polesie' Rubus idaeus 'Polesie'
Malina właściwa 'Polka' Rubus idaeus 'Polka'
Malina właściwa 'Poranna Rosa' Rubus idaeus 'Poranna Rosa' - odmiana deserowa o żółtych owocach
Malina właściwa 'Preussen' Rubus idaeus 'Preussen' = 'Berlin' - odmiana średnio wczesna, owoce wyjątkowo deserowe [5]
Malina właściwa 'Rubin' Rubus idaeus 'Rubin' - odmiana średnio-wczesna, plenna, do uprawy amatorskiej i towarowej, owoce zarówno deserowe oraz nadające się do przetwórstwa [5]
Malina właściwa 'Rubin Bułgarski' Rubus idaeus 'Rubin Bułgarski' - odmiana średnio-wczesna, plenna, o ładnych owocach, które nadają się do bezpośredniego spożycia i do przetwórstwa, mrożenia [5]
Malina właściwa 'September' Rubus idaeus 'September' - odmiana powtarzająca, dość wczesna, plenna, owoce trudne do zbioru, owoce przydatne dla przetwórstwa i do bezpośredniego spożycia,[5]
Malina właściwa 'Taylor' Rubus idaeus 'Taylor' - odmiana późna, plenna, ładne owoce, które nadają się do bezpośredniego spożycia, przetwórstwa i na mrożenie[5]
Malina właściwa 'Veten' Rubus idaeus 'Veten' - odmiana późna, owoce dojrzewają w lipcu, polonowanie zmienne, dość plenna, o owocach, z których otrzymuje się najwyższej jakości przetwory i mrożonki[5]
Malina właściwa 'Willamette' Rubus idaeus 'Willamette' - odmiana późna, owoce deserowe, nadają się do przetwórstwa i mrożonki[5]

Gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Miniaturka Nazwa rośliny
Jeżyna popielica Rubus caesius L.
Róża dzika - Rosa canina L.
Róża pomarszczona - Rosa rugosa Thunb.
Źródło:
  1. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
  2. 1989. Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. PZWL, Warszawa.
  3. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  4. Łuczaj Ł. 2002. Dzikie rośliny jadalne Polski. Chemigrafia, Krosno.
  5. 1994. Pomologia. PWRiL, Warszawa: 521.
Menu :