Nazwa gatunkowa: Czeremcha zwyczajna - Prunus padus L. [1,2,4,5]
Angielska nazwa: European bird cherry [1]
Inne nazwy:
- trzemka [5]
- śliwa kocierpka [5]
- Padus avium Mill. [2,4,5]
- Padus racemosa Schneid. [2]
- Padus vulgaris Borkh. [2]
Rodzina: Różowate - Rosaceae [1,2,5]
Morfologia
|
|
Kwitnąca czeremcha zwyczajna |
Wysokość: 3-10 m [4].
Pokrój: zazwyczaj średniej wysokości drzewo z wydłużoną, gęstą koroną [z. 2,5].
Kwiaty: Kwiaty niewielkich rozmiarów, wydzielają przyjemną woń, zebrane są w dość długie, zwisające grona [2,5], grona wyrastają na końcach gałązek z liśćmi [4]. Podczas kwitnienia, które jest bardzo obfite, czeremcha wygląda bardzo dekoracyjnie [3]. Płatki korony są białe, kształtu odwrotnie jajowatego [2]. Kwiaty są samopylne lub zapylane przez owady [4].
Owoce: mały pestkowiec, zaokrąglony, zabarwiony na czarno [2,5]. W smaku owoc czeremchy jest cierpki i lekko kwaskowaty [2].
Łodyga/Pędy/Pień: gałęzie brunatne [2]. Kora barwy czarno-szarej [5]. Obdarta kora wydziela migdałowy zapach [4].
Liście: barwy ciemnozielonej, kształtu jajowatego lub eliptycznego, długości 3-10cm z ostrym szczytem [2,5]. Brzeg blaszki jest ostro piłkowany. Ogonki liściowe posiadają po dwa gruczoły. Przylistki są szydłowate i wcześnie opadają [5]. Roztarte liście posiadają nieprzyjemną, migdałową woń [2,5]
Nasiona: w pestkach
Biologia
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w Polsce.
Typ rośliny: wysoki krzew lub drzewo [2,4,5].
Kwitnienie: kwiecień-maj-czerwiec (IV-VI) [4,5].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona.
Ekologia
Pochodzenie:
Zasięg terytorialny: Północna Ameryka [1], Wschodnia Europa, Ural, Kazachstan, Syberia [2]
Siedliska: lasy liściaste (olszowe), lasy i bory mieszane, brzegi zbiorników wodnych i rzek. Czeremchę można spotkać też w obszarach zamieszkanych przez ludzi, a także w ogrodach, parkach [z. 2,5]
W Krakowie czeremchę można spotkać w użytku ekologicznym Dolina Prądnika oraz w Uroczysku Skotniki[3]
Uprawa
Stanowisko: słoneczne, nieznacznie osłonięte
Podłoże: żyzne, wilgotne [2].
Nawadnianie:
Nawożenie:
Zastosowanie
- Zielarstwo: roślina lecznicza [2]
- Zielarstwo: lecznictwo ludowe [2,5]
- Zielarstwo: roślina barwierska [5]
- Roślina jadalna: owoce używa się do przyrządzania przetworów (marmolady , soki) [2]
- Produkcja alkoholi; z owoców czeremchy można robić likiery, nalewki. Owoce można użyć do poprawienia koloru win (ciemnoczerwona barwa)[5]
- Produkcja kosmetyków: kwiatów czeremchy można użyć do produkcji wody kwiatowej - hydrolatu [5]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Kwiaty czeremchy Flos Pruni padi [2]
Owoce czeremchy Fructus Pruni padi [2,5], Baccae Pruni padi [5]
Kora czeremchy Cortex Pruni padi [2]
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
We wszystkich częściach czeremchy znajduje się amigdalina, która podczas trawienia rozkłada się do trującego kwasu cyjanowodorowego, który z kolei nazywany jest kwasem pruskim. Najwięcej amgidaliny mają nasiona, natomiast miąższ prawie jej nie zawiera i jest bezpieczny w spożyciu [2].
Skład chemiczny surowca zielarskiego: [z. 2,5]
Kwiaty :
- flawonoidy (pochodne kwercytyny)
- garbniki
- glikozydy cyjanogenne (amigdalina)
Kora :
- garbniki
- glikozydy cyjanogenne (amigdalina)
Owoce :
- glikozydy cyjanogenne (amigdalina, prunazyna)
- barwniki antocyjanowe
- kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy)
- garbniki
- cukry
Działanie surowca zielarskiego:
Owoce czeremchy czasami używa się jako substancję o właściwościach moczopędnych, przeciwreumatycznych, przeciwgośćcowych i ściągających przy biegunkach. Leczenie za pomocą owoców stosowane było głównie w lecznictwie ludowym [z. 2,5]. Kwiaty czeremchy posiadają lotne związki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, dlatego stosowane są do kąpieli, które pomagają w leczeniu chorób skóry. Odwary z kory używa się przy grzybicach stóp [2]
Barwierstwo
Z kory czeremchy można otrzymać zielony i brunatnoczerwony barwnik [5]
Zdjęcia:
|
|
|
Czeremcha zwyczajna |
Czeremcha zwyczajna |
|
|
|
Czeremcha zwyczajna |
Czeremcha zwyczajna |
|
|
|
Czeremcha zwyczajna |
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
 | Czeremcha amerykańska, późna Prunus serotina (Ehrh.) Borkh. [2] |
 | Czereśnia Prunus avium |
 | Laurowiśnia wschodnia Prunus laurocerasus |
 | Śliwa wiśniowa, Ałycza Prunus cerasifera |
- Prunus padus. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=24798 (dostęp 1.2.2016)
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa: 65.
- Obserwacje własne: Aleksander Skrzyński
- Rostafiński J. Siedl O. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
- Mowszowicz J. . Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
