Nazwa gatunkowa: Bluszcz pospolity - Hedera helix L. [1,2,4,5]

Angielska nazwa: Ivy [1]

Francuska nazwa: Liere commun, Lierre grimpant [1]

Niemiecka nazwa: Efeu [1]

Inna nazwa: Bluszcz [4]

Rodzina: Araliowate - Araliaceae [1,2,4]

Morfologia:

Bluszcz pospolity Hedera helix

Bluszcz pospolity

Wysokość: pokładająca się 10-15 cm, może wspinać się na wysokość ponad 10 m.

Pokrój: pnące lub pokładające się, zimozielone pnącze [zbiorcze 3,4].

Kwiaty: zakwitają w kulistych baldachach, drobne, koloru zielono-żółtego, obupłciowe, pięciokrotne. Kwitną tylko rośliny wspinające się . Kwiaty zapylane są przez muchy [4]. W warunkach domowych bluszcz bardzo rzadko kwitnie [5]

Owoce: czarny pestkowiec, w innych żródłach owoc uznawany jest za jagodę [4] .

Łodyga: na łodydze wyrastają korzenie czepne [3,5] (powietrzne), które przytwierdzają łodygę do chropowatych powierzchni: murów, kory drzew, szczeliny, elewacji. Pień u starszych okazów może osiągnąć 15 cm średnicy.

Liście: zimozielone [4]. Bluszcz posiada dwa rodzaje liści: na pędach wegetatywnych i generatywnych - liście na tych pędach różnią się między sobą głównie kształtem. Podczas wegetacji liście są ciemnozielone z unerwieniem jasnozielonym, od spodu jaśniejsze, 3-5 klapowane (wegetatywne), długości 4-10 cm, sercowate [], ułożone skrętolegle [4]. Na pędach wegetatywnych liście są jajowate i całobrzegie. Liście opadają z rośliny po osiągnięciu około 2,5 roku [4]. W zależności od odmiany liście mogą mieć różny kształt i zabarwienie [5]. Po okresie mrozów liście bluszczu mają bardzo dekoracyjne ubarwienie, pomiędzy nerwami pojawia się fioletowo-bordowa zabarwienie.

Nasiona:

Korzenie:

Inne cechy: Wszystkie części rośliny wykazują działanie toksyczne/trujące. Bluszcz rzadko kwitnie [4]

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia i długowieczna (może rosnąć około 450 lat!) [4], zimująca w polskich warunkach.

Typ rośliny: pnącze, roślina zdrewniała [3-5].

Kwitnienie: wrzesień-październik (IX-X) [2], sierpień - październik [4].

Rozmnażanie: prawie wyłącznie wegetatywne poprzez podział lub sadzonkowanie [2].

Ekologia:

Zasięg terytorialny: Zachodnia, Środkowa i Południowa Europa, wybrzeże Morza Czarnego od strony kaukaskiej, Azja Mniejsza. W Polsce spotykany na nizinach i dolnych partiach gór.

Siedliska:lasy [4]

Ochrona gatunkowa: Bluszcz w Polsce w stanie naturalnym objęty jest ochroną gatunkową [4]

Uprawa

Stanowisko: ze światłem rozproszonym lub półcieniste [4,5]. W niektórych źródłach podane jest, iż bluszcz zakwita jeżeli ma dostęp do światła [4]. Odmiany z pstrokatymi liśćmi wymagają więcej światła niż odmiany o całych zielonych liściach [5]

Podłoże: wilgotne, świeże [] ,próchniczne, o odczynie kwaśnym[5] .

Nawadnianie: Odmiany doniczkowe bluszczu bardzo dobrze znoszą suche powietrze w mieszkaniach. Wraz z nastaniem wiosny bluszcze należy obficie podlewać [5]

Nawożenie: nawożenie organiczne lub mineralne przeprowadza się co tydzień [5]

Rozmnażanie: poprzez sadzonki pędowe [5]

Termin rozmnażania: dowolny

Temperatura uprawy: w zimie bluszcze przechodzą w spoczynek. Temperatura w pomieszczeniach podczas zimy powinna wynosić od 8-12°C - dla odmian o zielonych liściach oraz 10-15 °C - dla odmian o liściach pstrolistnych i różnokształtnych [5]

Z początkiem wiosny warto bluszcze przesadzić do pojemników z nowym podłożem. Podczas tego zabiegu dodatkowo obcinamy niezbyt dekoracyjne, zmarniałe pędy [5].

Zastosowanie:

  1. Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna z pokroju i liści na ogrodzenia, ściany, mury, ściółki - r. okrywowa, odmiany karłowe jako r. doniczkowa.
  2. Zielarstwo: roślina lecznicza [1,4]
  3. Przemysł kosmetyczny

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Liść bluszczu - Folium Hederae.

Surowiec zielarski zawiera:

  1. Alkaloid (emetyna)
  2. saponiny trójterpenowe (hederakozyd B i hederakozyd C)
  3. flawonoidy (rutyna)
  4. kwasy fenolowe
  5. beta-karoten - barwnik
  6. skopolina.

Działanie surowca zielarskiego:

Wyciągi z liści posiadają właściwości wykrztuśne, rozkurczowe, przeciwobrzękowe oraz przeciwzapalne. Stosowane przy kaszlu, zapaleniu oskrzeli, kokluszu i astmie. Napary używane są do przemywań skóry, przy obrzękach i owrzodzeniach.

W kosmetyce są składnikiem maseczek ujędrniających suchą cerę oraz kremów pielęgnacyjnych.

Leki/suplementy/mieszanki:

  • Prospan - Hedera helix folii extractum siccum - syrop.

Ciekawostki:

Liści bluszczy używano do leczenia ran, kwiatów do leczenia czerwonki, a owocostanów przy niepłodności. Żywica z bluszczu dodawana była do kadzideł.

Zdjęcia:

Bluszcz pospolity Hedera helix Prospan - Hedera helix

Bluszcz pospolity

Prospan - syrop

z wyciągiem z liści bluszczu

Bluszcz pospolity Bonarka Bluszcz pospolity liście Hedera helix leaves

Wiele odmian bluszczu można użyć do

dekoracji przestrzeni publicznej

Bonarka Kraków

Bluszcz pospolity

Liście

Bluszcz pospolity Bonarka

Bluszcz pospolity

Liście

Gatunki i odmiany pokrewne:

Odmiany:

Bluszcz posiada wiele odmian.

Bluszcz odmiana Conglomerata Hedera helix ConglomerataBluszcz pospolity 'Conglomerata' - Hedera helix 'Conglomerata' - odmiana pierzasta, ozdobna odmiana o fałdowanych brzegach liści, liście tej odmiany przypominają liście jarmużu [5].
Bluszcz pospolity 'Crispa' - Hedera helix 'Crispa'.
Bluszcz pospolity 'Erecta' Hedera helix 'Erecta' - odmiana wyprosotwana, pędy wzniesione, z drobnymi liśćmi, które gęsto pokrywają pędy [5]
Bluszcz pospolity 'Gloure de Marengo' Hedera helix 'Gloure de Marengo' - odmiana pochodząca od odmiany Hibernica, liście tej odmiany są białoobrzeżone, a także widoczne są białe smugi na ich powierzchni. Zaleca się stosowanie podpór dla tej odmiany[5]
Bluszcz pospolity 'Goldheart' Hedera helix 'Goldheart' - zimozielone pnącze o liściach z ciemnozielonym brzegiem i żółtym środkiem.
Bluszcz pospolity 'Hibernica' Hedera helix 'Hibernica' - odmiana inaczej nazywana bluszczem irlandzkim, posiada duże zielone liście [5]
Bluszcz pospolity 'Sagittaefolia' Hedera helix 'Sagittaefolia' - odmiana strzałkolistna, o drobnych liściach, które są gęsto ułożone na pędach [5]

Rośliny podobne:

zdjęcie bluszczyku kurdybankaBluszczyk kurdybanek - Glechoma hederacea L. - roślina lecznicza.
Fatsjobluszcz lizjański - Fatshedera lizei - roślina ozdobna, doniczkowa.
zdjęcie kopytnikaKopytnik pospolity - Asarum europaeum L. - roślina leśna, ozdobna, lecznicza. Aktualnie kopytnik pospolity jest pod częściową ochroną.
Winobluszcz pięciolistny - Parthenocissus quinquefolia - pnącze [3], roślina ozdobna, jesienią liście przebarwiają się na kolor czerwony i pomarańczowy.
Źródło:
  1. . Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  2. . Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
  3. Szweykowsa A., Szweykowski J. 1975. Botanika, PWN, Warszawa.
  4. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa: 248.
  5. 1990. Rośliny doniczkowe w mieszkaniu. Chemil, Warszawa:94,95.

Menu :