Nazwa gatunkowa : Kopytnik pospolity - Asarum europaeum L. [1,4,7]
Rodzina: Kokornakowate - Aristolochiaceae [4,6]
Morfologia:
|
|
Kopytnik pospolity pokrój |
Wysokość: 5-10 cm.
Pokrój: niska bylina [4,6,7], zimozielona.
Kwiaty: pojedyncze, dzwonkowate, zwisające, wyrastają z kątów liści. Kwiaty są koloru brunatnoczerwonego z odcieniem fioletowym [4] Kwiaty zapylane są przez pełzające owady i mrówki. Części okwiatu 3, pręcików 12, wolnych.
Owoce: owłosione, ciemnobrunatne, niewielka torebka [1,4].
Łodyga: krótka i owłosiona, ulistniona (2-3 liści) na szczycie. Kłącze pełzające [1,4]
Liście: długoogonkowe. Kształt liści jest nerkowaty [6,7], sercowaty lub kopytkowaty. Blaszka liściowa jest połyskująca, ciemniejsza, z wierzchu jest słabo owłosiona i ma fakturę skórzastą. Liście są zimozielone. Łodyga liści czerwonawo-fioletowo nabiegła [1,4].
Nasiona:
Korzenie:
Inne cechy: Cała roślina wydziela zapach podobny do pieprzu [4].
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [1].
Pokrój: bylina [4,6,7], zimozielona.
Kwitnienie: marzec - maj (III-V).
Rozmnażanie: wegetatywnie.
Ekologia:
Pochodzenie:
Zasięg terytorialny: wschodnia i środkowa część Europy, Zachodnia Azja [4]. W Polsce pospolity szczególnie na niżu.
Siedliska: lasy liściaste oraz mieszane, zarośla [1,4,7].
Kopytnik jest pod częściową ochroną [4].
Wymagania klimatyczne i glebowe/Uprawa
Stanowisko: cieniste
Podłoże: ściółka lasu liściastego lub mieszanego, próchniczne.
Zastosowanie:
Zielarstwo : roślina lecznicza [4,5,6]
Zielarstwo : roślina stosowana w lecznictwie ludowym
Weterynaria : środek wymiotny
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Ziele kopytnika z korzeniami - Herba Asari cum Radicibus [1,4], Herba Asari [7].
Zbiór surowca zielarskiego:
Termin zbioru: jesień.
Surowiec pochodzi ze stanu naturalnego. Suszenie surowca przeprowadza się w temperaturze do 35°C [1].
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
Surowiec zielarski powinien zawierać co najmniej 0,8% olejku eterycznego [1].
Surowiec zielarski posiada swoisty, aromatyczny zapach oraz gorzki smak.
Po suszeniu pozostaje około 30% surowca.
Skład chemiczny surowca zielarskiego: [1,4]
- olejek eteryczny 1% (azaron, transizoazaron, aldehyd azarynowy, safrol)
- kwasy organiczne
- sole mineralne (Potas (K), Krzem (Si))
- związki śluzowe
- garbniki
- cukry
- żywice
- pochodne kumaryny
Działanie surowca zielarskiego:
Wykrztuśne [1,5,7] w małych dawkach, przy większych wykazuje działanie wymiotne i moczopędne [7]. Surowiec stosuje się w ostrych i przewlekłych nieżytach oskrzeli i w schorzeniach dróg moczowych, a także jako środek odwykowy w leczeniu alkoholizmu. Ostatnio pojawiła się także informacja o możliwej wysokiej toksyczności surowca [1].
Wyciągi stosowane są w celu pobudzenia czynności błon śluzowych oskrzeli, żołądka i jelit. Zapobiegają bolesnym skurczom trawiennym i oddechowym. Wyciągi działają uspokajająco i lekko moczopędnie [4].
Leki z kopytnikiem wykorzystuje się w nieżytach górnych dróg oddechowych (suchy kaszel), w leczeniu astmy, w stanach skurczowych oskrzeli, zapaleniu gardła, przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli u palaczy [4].
Leki/Suplementy/Mieszanki:
- Azarina - tabletki na kaszel [1?].
Forma stosowania:
Napar z łyżki suszonego kopytnika, dziewanny i anyżu. Napar ten należy pić po kieliszku co 2 godziny. Napar z kopytnika polecany jest przy kaszlu i zaflegmieniu płuc [7].
Zastrzeżenia:
Surowiec zielarski posiada pewne substancje toksyczne, tak więc surowiec należy stosować pod nadzorem lekarza.
Zbyt duża dawka surowca może powodować nudności, podrażnienie żołądka, wymioty i biegunkę [4,5]. Kopytnik jest nie polecany do stosowania u kobiet w ciąży [4].
Zdjęcia:
|
|
|
Kopytnik pospolity pokrój |
Kopytnik pospolity pokrój |
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Kopytnik kanadyjski Asarum candense - roślina jadalna, w smaku przypomina imbir [5] | |
 | Bluszcz pospolity Hedera helix L. - pnącze, roślina okrywowa, ozdobna (w tym doniczkowa), lecznicza |
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa: 151.
- Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
- Biegański J. 1932. Zielarz. Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich, Warszawa.
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa:130.
- Luczaj Ł. 2002. Dzikie rośliny jadalne Polski. Chemigrafia, Krosno.
- Dobrzyński T. 1968. Botanika farmaceutyczna, PWRiL, Warszawa.
- Muszyński J. 1956. Roślinne leki ludowe. Ludowa Spółdzielnia wydawnicza, Warszawa.