Nazwa: Klon pospolity - Acer platanoides L. [1]
Rodzina: Mydleńcowate - Sapindaceae [7], dawniej Klonowate - Aceraceae [1]
Morfologia
|
|
Klon pospolity w parku |
Wysokość: do 30 m [1,2], 15-20 m [6].
Kwiaty: żółtawo-zielone [6], długość ok. 1 cm, kwiaty we wzniesionych baldachogronach. Kwiaty ukazują się przed liśćmi [6]. Działek 5, płatków korony 5, pręcików 8, słupek 1 [6].
Owoce: złożony z dwóch szeroko rozwartych skrzydlaków, długości 5 cm [1], każdy skrzydlak posiada spłaszczony orzeszek. Owoce dojrzewają od września do października [2-4].
Kora/pień: kora ciemnoszara spękana podłużnie. Młode gałązki pokryte są brunatną korą [6].
Liście: zielone podczas wegetacji, żółte na jesień, ustawione naprzeciwlegle, duże, długości 15 cm , 5-7 klapowe, klapy z dużymi i ostrymi ząbkami, pomiędzy klapami zagłębienia są szerokie i łagodne. Liście opadają na zimę. Po przecięciu ogonka liściowego wycieka mleczny sok [1].
Nasiona:
Korzenie: pierwotny młody system korzeniowy jest palowy
Biologia
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w polskich warunkach.
Typ rośliny: drzewo o szerokiej regularnej koronie [1-3,6].
Kwitnienie: tuż przed rozwojem liści, w kwietniu. kwiecień-maj (IV-V) [6].
Owocowanie (dojrzewanie owoców): wrzesień [4].
Rozmnażanie: głównie przez nasiona, odmiany rozmnaża się heterowegetatywnie poprzez okulizację lub szczepienie.
Ekologia
Pochodzenie:
Zasięg terytorialny: Europa, Kaukaz. W Polsce jeden z powszechniejszych klonów.
Siedliska: lasy liściaste na niżu i w niższych partiach gór
W Ameryce Północnej Klon pospolity uważany jest za gatunek inwazyjny [2].
Uprawa
Stanowisko: słoneczne, półcieniste (szczególnie młode okazy)
Podłoże: żyzne, świeże [6], umiarkowanie wilgotne. Uprawa udaje się na prawie każdych glebach z wyjątkiem bardzo suchych lub podmokłych. K. pospolity jest wrażliwy na zasolenie gleby [2].
Nawadnianie:
Nawożenie:
Termin siewu: jesienią po zbiorze lub czasami wiosną [3,4], wysiewanie zielonych owoców (tuż przed dojrzeniem) przyspiesza kiełkowanie [3]. Zbioru nasion należy dokonywać spod dorodnych okazów [4].
Odporność na zanieczyszczenia: znosi warunki miejskie
Klony dobrze znoszą przesadzanie, o ile system korzeniowy nie zostanie silnie skrócony. Szkółkowanie (podcinanie korzeni lub przesadzanie roślin) korzystnie wpływa na przyjmowanie się roślin na docelowym miejscu.
Okulizację przeprowadza się w połowie czerwca [?]. W literaturze pojawia się zapis o dwóch sposobach okulizacji: na krzyż oraz na literę 'I' (odwrócone H) [4]. Nacięcie na podkładce powinno znajdować się nieco powyżej dwóch pąków liściowych - nie w węźle [4]. Jeżeli chodzi o okulizację w literę 'T', to należy najpierw przeprowadzić doświadczenie, bo może się okazać, że oczka mogą się nie przyjmować [5]. Oczywiście wszystkie narzędzia należy dezynfekować podczas okulizacji i szczepień, a miejsce połączenia komponentów zabezpieczyć folią szkółkarską lub taśmami. Czasami dla poprawy przyjęć szczepionych osobników polecane są maści szkółkarskie.
Klony (rodzaj) można szczepić na wiele sposobów np. szczepienie w gruncie na przystawkę boczną z języczkiem, poprzez stosowanie i stosowanie z języczkiem oraz sarnią nóżkę [4].
Do najpopularniejszych szkodników klonów należą mszyce oraz owady minujące liście (jasne wężyki na liściach)
Klony charakteryzują się 'wiosennym płaczem', dlatego cięcie należy przeprowadzać od jesieni do grudnia [2].
Charakterystyczne czarne okrągłe plamy na liściach średnicy ok 1 cm. powoduje grzyb Rhytisma acerinum. Plamy na liściach początkowo są żółte, później stają się czarne z żółtą obwódką [2].
Zastosowanie
- Szkółkarstwo roślin ozdobnych: klon sadzony jest w parkach, przy drogach, zieleńcach, niektóre odmiany (np.'Drummondii')znajdują zastosowanie w ogrodach przydomowych. Klon bardzo często wykorzystywany jest w zadrzewieniach krajobrazowych.
- Pszczelarstwo: Roślina miododajna: kwitnie bardzo wcześnie i obficie, klony są chętnie odwiedzane przez pszczoły
- Zielarstwo: roślina barwierska - świeże liście i gałązki barwią tkaniny oraz wełnę na kolor żółt-cytrynowy, z siarczanem żelaza dają barwę brunatną lub ciemnokasztanową [6]
- Roślina zielarska ? [6]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Liść klonu zwyczajnego Folium Aceris platanoidis [6]
Kora klonu zwyczajnego Cortex Aceris platanoidis [6]
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Liść: kwasy organiczne (salicylowy, galusowy, askorbinowy, ftalowy) [6].
Kora: związki azotowe (alantoina), saponiny [6].
Zdjęcia:
|
|
|
Klon pospolity okaz zielnikowy |
Klon pospolity liście i skrzydlaki |
|
|
|
Klon pospolity liść Jesień |
Kwitnący klon pospolity 4.10.2016, Rynek Podgórski, Kraków. |
|
|
|
Klon pospolity kwiatostan 4.10.2016, Okolice OBUJ, Aleje Powstania Warszawskiego Kraków. |
Kwitnący klon pospolity 4.10.2016, Okolice OBUJ, Aleje Powstania Warszawskiego Kraków. |
Rodzaje, gatunki i odmiany pokrewne:
| Klon - Acer L. - Rodzaj [1] | |
 |
Klon pospolity 'Crimson Gold' - Acer platanoides 'Crimson Gold' |
| Klon pospolity 'Crimson King' Acer platanoides 'Crimson King' - słabszy wzrost od formy typowej, l. początkowo czarno-purpurowe później ciemnoczerwone, odmiana z 1964r. wyhodowana we Francji | |
 |
Klon pospolity 'Crimson Sentry' - Acer platanoides 'Crimson Sentry' |
| Klon pospolity 'Drummondii' - Acer platanoides 'Drummondii' - odmiana Drummonda, liście jasnozielone z białym brzegiem, młode przyrosty różowe, z czasem odmiana 'wyradza się' i pojawiają się pędy z typowymi zielonymi liśćmi |
| Klon pospolity 'Faassens Black' - Acer platanoides 'Faassens Black' - odmiana wyhodowana w Holandii w 1946 r., słaby wzrost, podobna do 'Crimson King', liście, kwiaty i owoce purpurowo-czerwone (ciemne), barwa utrzymuje się przez cały okres wegetacji, jesienią liście przebarwiają się na czerwono, brzegi liści wzniesione do góry, odmiana szczególnie dekoracyjna podczas kwitnienia |
 |
Klon pospolity 'Globosum' Acer platanoides 'Globosum' - odmiana kulista, młode liście czerwone później stają się zielone, odmiana często sadzona przy ulicach, alejkach i placach, średnica korony ok. 10 m, krzaczaste gęste korony są dobrym schronieniem dla ptaków |
| Klon pospolity 'Goldworth Purple' Acer platanoides 'Goldworth Purple' - odmiana angielska z 1947 r. | |
| Klon pospolity 'Lorbergii' Acer platanoides 'Lorbergii' = 'Palmatifidum' - odmiana Lorberga, odmiana powcinana, wolny wzrost, nieregularny pokrój, liście z głębokimi wcięciami aż do nasady liści, klapy blaszki liściowej również powcinane, liście jesienią przebarwiają się na żółto | |
| Klon pospolity 'Reitenbachii' Acer platanoides 'Reitenbachii' - odmiana Reitenbacha, brązowoczerwone zabarwienie liści na młodych przyrostach i na jesień, posiada czerwone ogonki i nerwy, brzegi liści lekko wzniesione do góry, odmiana trudna w oznaczaniu | |
 |
Klon pospolity 'Schwedleri' - Acer platanoides 'Schwedleri' - odmiana Schwedlera |
| Platan klonolistny - Platanus x acerifolia Willd. [1] |
- Bugała W. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
- Seneta W. Dolatowski J. . Dendrologia. PWN, Warszawa.
- Seneta W. . Żywopłoty. PWRiL, Warszawa.
- Hrynkiewicz-Sudnik J., Sękowski B., Wilkiewicz M. 2001. Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. PWN, Warszawa.
- Obserwacje i doświadczenia własne: Aleksander Skrzyński
- Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
- Acer L. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=28727 (dostęp 29.3.2015)
