Surowiec zielarski
Surowiec jest to produkt pochodzenia roślinnego, podlegający bezpośredniemu skonsumowaniu lub dalszej obróbce technologicznej. Po obróbce technologicznej możemy otrzymać półfabrykaty lub wyroby gotowe, przetworzone. Do surowców zielarskich należy zaliczyć suszone całe rośliny lub ich części (liść), produkty naturalnej oraz patologicznej przemiany materii roślin, i inne produkty otrzymane przez proste fizyczne lub mechaniczne obróbki. Jako obróbkę technologiczną przyjmujemy np: fermentację, destylację, ekstrakcję (barwnika), sproszkowanie itd.
Podział surowców zielarskich
pierwsza - po zbiorze surowce są przeznaczone do konsumpcji i nie wymagają dalszej obróbki. Ogólnie mówiąc będą to organy roślin (np. nasiona), wyschnięte soki roślin (chlebek makowy), gumy, gumożywice, żywice i balsamy. Przykładowo liście pokrzywy, liście lipy, liście mięty, liście herbaty (bez fermentacji), kwiaty lipy, korzenie kozłka lekarskiego (waleriana), kora cynamonowca.
druga - są to surowce, które po zbiorze przerabiane są do postaci: olejków, tłuszczy roślinnych, skrobi i wyciągów roślinnych. Należy te zabiegi przeprowadzić w miarę szybko, ponieważ podczas przechowywania surowiec traci swoje właściwości.
Nazwy surowców
Nazwa surowca zielarskiego jest zwykle dwuczłonowa. W pierwszym członie nazwy znajduje się nazwa organu rośliny np: liść, kwiat, korzeń, owoc itd., natomiast w drugim członie umieszczamy nazwę rodzajową lub gatunkową rośliny, z której pochodzi surowiec.
W Polsce stosujemy dwa rodzaje nazw surowców: polskie i łacińskie.
Przykładowa nazwa surowca Liść babki zwyczajnej - Folium Plantaginis maioris.
Najczęściej spotykane nazwy organów roślinnych:
Nazwa łacińska | Nazwa polska | Nazwa łacińska | Nazwa polska |
---|---|---|---|
Anthodium | koszyczek | Herba | ziele |
Bacca | jagoda | Inflorescentia | kwiatostan |
Bulbus | cebula | Lignum | drewno |
Cortex | kora | Nux | orzech |
Embryo | zarodek | Pericarpium | owocnia |
Flos | kwiat | Radix | korzeń |
Folium | liść | Rhizoma | kłącze, lub inaczej nazywane łodygami podziemnymi |
Fructus | owoc | Semen | nasienie |
Gemma | pąk | Stigma | znamię |
Glandula | gruczoł | Tuber | bulwa |
Jednoczłonowe nazwy są rzadsze np. Opium, lub używane są synonimy dwuczłonowych nazw Guarana zamiast Pasta guarana
W Polskich Normach używane są polskie nazwy surowców, a potem łacińskie.
Inne, spotykane nazwy łacińskie i polskie określające rodzaj surowca:
Nazwa łacińska | Nazwa polska | Nazwa łacińska | Nazwa polska |
---|---|---|---|
Amylum | skrobia | Oleum | olej(olejek) |
Balsamum | balsam | Oleum aethereum | olejek eteryczny(lotny) |
Gummi | guma | Oleum pinguium | olej tłusty |
Gummiresina | gumożywica | Resina | żywica |
Mucilago | śluz | Succus | sok |
Oleoresina | olejożywica |
Artykuły pokrewne:
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
- Biegański J. 1932. Zielarz. Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich, Warszawa.