Nazwa gatunkowa: Jabłoń domowa - Malus domestica Borkh. [1,5]

Inne nazwy: (kliknij, aby rozwinąć)

Rodzina: Różowate - Rosaceae [1,2,5]

Morfologia

Jabłoń domowa Malus domestica

Jabłoń domowa

Wysokość: .

Pokrój: rozłożyste drzewo [2,3] o szerokim, niskim pniu [2].

Kwiaty: biało-różowe [2,3], 5-krotne [2]. Do zapłodnienia kwiatów konieczne jest zapylenie krzyżowe. Kwiaty jabłoni są atrakcyjne dla pszczół i innych owadów zapylających.

Owoce: Jabłko jest owocem rzekomym nazywanym także pozornym [1]. W owocach znajduje się pięć komór nasiennych [3] Wielkość, kształt i barwa owoców jest cechą dość zmienną, zależną od odmiany jabłoni [3], warunków uprawy, warunków pogodowych i innych czynników . Owoce jabłoni są jadalne, spożywa się je na surowo lub po przetworzeniu [3].

Łodyga/Pień: szeroki, niezbyt wysoki [2].

Liście: opadające na zimę, pojedyncze [2], jajowate, na brzegu piłkowane, spodem owłosione [3], ułożone skrętolegle na pędach [2].

Nasiona:

Kłącze:

Korzenie:

Biologia

Długość życia rośliny: długowieczna roślina, żyjąca ok. 100 lat [3]. Odmiany szczepione na podkładkach karłowych wytrzymują średnio 30 lat, na antonówce osiągają 80-100 lat.

Typ/forma życiowa rośliny: roślina zdrewniała, drzewo [2,3].

Rozpoczęcie wegetacji: około połowy kwietnia, w cieplejszych rejonach Polski nawet na początku kwietnia* [1].

Kwitnienie: maj (V)* [1].

Owocowanie: u drzewek uszlachetnionych owocowanie może nastąpić już 2 roku po posadzeniu. Wyodrębnia się grupy odmian jabłoni w zależności od pory owocowania: letnie (VII-VIII), jesienne (IX) i zimowe (IX-X).[].

Zapylanie: większość odmian gatunku jest obcopylna, czyli wymagają one odmian zapylających aby wydać wartościowe owoce [1].

Rozmnażanie: generatywnie i wegetatywnie poprzez okulizację i szczepienie[2].

Ekologia

Pochodzenie: prawdopodobnie jabłoń domowa została wyprowadzona od gatunku jabłoni dzikiej Malus silvestris Mill.

Zasięg terytorialny:

Siedliska:

Uprawa

Stanowisko: otwarte, słoneczne [2]

Podłoże: żyzne, głębokie, umiarkowanie wilgotne, w wysokiej kulturze [2], pH 6,2-6,7 .

Nawadnianie:

Nawożenie:

Rozmnażanie: wegetatywnie poprzez szczepienie i okulizację na podkładkach [2].

Plon: ogólny plon owoców jabłoni zależy od wielu czynników, które mają znaczny wpływ na owocowanie (odmiany, okresu urodzaju, nawożenia, stanowiska, wieku rośliny, sposobu prowadzenia itd.). Obecnie przyjmuje się, że średni ogólny plon owoców jabłoni z 1 ha sadu wynosi od 20 do 30 ton.

Choroby:

Spośród chorób jabłoni największe zagrożenie stanowi parch jabłoni [2].

Parch jabłoni wywołany przez Venturia inaequalis - rozwojowi choroby sprzyja ciepła i wilgotna pogoda od maja do lipca. Parch uszkadza liście oraz owoce jabłoni [2].

Mączniak jabłoni wywołany przez Podosphera leucotricha - patogen poraża liście, kwiaty i młode pędy [2].

Zaraza ogniowa

Choroby jabłoni dotyczą jabłoni uprawianych na owoce, a także tych ozdobnych. Najlepszą metodą ochrony jabłoni przed chorobami jest właściwy dobór odmian, zapewnienie optymalnych warunków rozwoju oraz powtarzane kilkukrotnie opryskiwanie specjalnymi preparatami grzybobójczymi (np. miedzian) [2]

Szkodniki: owocnica jabłkowa, przędziorki, mszyce, zwójki

Cechy owoców:

Owoce jabłoni różnią się wieloma cechami w zależności od odmiany, agrotechniki i czynności pozbiorczych. Do tych cech należą m.in.:

  • - wielkość jabłek
  • - wartość smakowa
  • - zdolność przechowalnicza
  • - odporność na transport

Sadownictwo:

W.g. Rejmana (1994) owoce jabłoni, pod względem wielkości, dzieli się na dwie grupy: A i B.

W grupie A znajdują się owoce o średnicy 7 cm w wyborze ekstra, 6 cm w wyborze I i 5,5 cm w wyborze II, natomiast do grupy B zalicza się się owoce o średnicy 6,5 cm w wyborze ekstra, 5,5 cm w wyborze I i 5 cm w wyborze 5 cm [1].

Zastosowanie

  1. Dendrologia: Spis roślin stosowanych w terenach zieleni. Jabłonie sadzone są w parkach, zieleni osiedlowej, w ogrodach przydomowych i śródmiejskich skwerach [2]
  2. Szkółkarstwo: jako roślina ozdobna [], oraz produkcja podkładek i zrazów jabłoni przeznaczonych do sadów [2]
  3. Sadownictwo:, Pomologia
  4. Stolarstwo: drewno dość twarde, używane w tokarstwie [3].
  5. Przemysł alkoholowy i produkcja octu: owoce służą do produkcji win, cydrów, piw smakowych i innych
  6. Przemysł spożywczy i przetwórczy: owoców jabłoni używa się do produkcji soków, kompotów, dżemów, konfitur, ciast, surówek, musów i wielu innych produktów
  7. Kulinaria: jabłek używa się jako dodatek do potraw np. z mięsa
  8. Pokarm: owoce - jabłka są bardzo pożywnym pokarmem i można je spożywać bezpośrednio lub po obraniu skórki
  9. Przemysł paszowy: wytłoki z jabłek powstałe przy produkcji soków są dość pożywne i wykorzystuje się je do skarmiania zwierząt domowych
  10. Przemysł reklamowy i upominkowy: istnieje możliwość wyprodukowania jabłek np. z logiem firmy poprzez zasłanianie skórki nalepką podczas wzrostu lub wypalaniem laserowym

Ponadto jabłko może pełnić funkcje dekoracji we wnętrzach; talerze i półmiski wypełnione owocami

Skład chemiczny owoców [3]:

cukrybiałkokwasy organiczne
8-13%0,4%0,4-0,8%

Ponadto w jabłkach znajdują się jeszcze pektyny, sole wapnia i żelaza, witamina C [3].

Kulinaria

Wartość odżywcza:

Średnie zawartości poszczególnych składników w owocach na 100 g części jadalnych [4]

Składnik Zawartość
Wartość energetyczna: 193 KJ, 46 kcal
Białko: 0,4 g
Tłuszcz: 0,4 g
Węglowodany ogółem: 12,1 g
Sacharoza: 3,1 g
Błonnik pokarmowy: 2,0 g
Witamina C: 9,2 mg
Witamina B1: 0,03 mg
Witamina B2: 0,03 mg
Witamina PP (B3): 0,17 mg
Witamina E: 0,49 mg
Witamina A *(ekwiwalent retinolu): 4 µg
Beta-karoten: 24 µg
Sód: 2 mg
Potas: 134 mg
Wapń: 4 mg
Fosfor: 9 mg
Magnez: 3 mg
Żelazo: 0,3 mg

Przetwory:

Z owoców jabłoni sporządza się różne przetwory: soki, kompoty, dżemy, galaretki, susz, wina owocowe, cydr [3].

Jabłoń w sztuce, literaturze i kinematografii

Motyw jabłoni przejawia się w wielu wybitnych dziełach. Zazwyczaj jabłoń lub jej owoc symbolizuje ideał, płodność, bogactwo, piękno, ale także grzech i coś zakazanego, jak to było przedstawione w biblijnej Księdze Rodzaju.

W średniowieczu jabłoń uznawana była za roślinę wyjątkową, niedostępną dla zwykłego człowieka, a jej owoce mogli spożywać tylko władcy i ludzie z królewskiego dworu.

W kinematografii jabłoń również zagościła jako uwielbiana roślina. W filmie Seksmisja reżyserii Juliusza Machulskiego mamy przedstawiony obraz rajskiego ogrodu właśnie z jabłoniami, które są starannie pielęgnowane i właściwie czczone, a ich owoce przeznaczone są dla nielicznych kobiet. O wyjątkowości jabłek może świadczyć tekst z tego filmu: "Nasze święte jabłka!"

Zdjęcia:

Jabłoń domowa pokrój Malus domestica habit

Jabłoń domowa

Pokrój
Jabłoń domowa Malus domestica

Jabłoń domowa

Owoce
Jabłoń domowa owoce Malus domestica fruits

Jabłoń domowa

Owoce
Jabłoń domowa owoce Malus domestica fruits

Jabłoń domowa

Owoce
Jabłoń domowa owoce Malus domestica fruits

Jabłoń domowa

Owoce
Jabłoń domowa owoce Malus domestica fruits

Jabłoń domowa

Owoce

Odmiany:

Na świecie uprawia się ponad 10 tysięcy odmian jabłoni [1,3], które są mieszańcami kilku dzikich gatunków, głównie Malus pumila Mill. i Malus sylvestris Mill. [1].

Lista wybranych odmian jabłoni [zbiorcze 1,3]:

Akane, inna nazwa Prim Rouge
Alkmene
Alwa
Ananas Bierżenicki
Anis
Antonówka, Antonówka zwykła
Antonówka półtorafuntowa, Antonówka śmietankowa
Anyżowe
Aporta, Cesarz Aleksander
Arlet
Auralia
Baldwin - (3n)
Bankroft
Barry
Beforest
Berlepsch
Ben Davi
Boiken
Boskoop - (3n)
Bramley's Seedleing - (3n)
Breuhahn
Britemac
Cesarz Wilhelm, Reneta Czerwona - (3n)
Charłamowska, Duchess of Oldenburg ang.-
Champion -
Close, Klos - (3n)
Clivia
Cortland
Cox's Pomona
Delicious
Delikates
Discovery
Double Red MacIntosh
Early McIntoh
Early Victoria - Emneth Early ang.
Elektra
Elise
Ellisona Pomarańczowa
Elstar
Empire
Fameuse, Femes
Fantazja
Freedom, Pulaski
Femeuse
Fireside
Gala
George Cave
Glogierówka, Pepinka Litewska
Gloria Mundi
Gloster
Golden Delicious = 'Gelber Kostlicher' - odmiana amerykańska, owoce średnie, wyrównane, skórka zielonkawożółta z pomarańczowo-czerwonym rumieńcem, odmiana deserowa, dość długi okres przechowywania[1]
Goldenspur
Grafsztynek Inflancki
Grafsztynek Prawdziwy, Grafsztynek z Grafsztynu - (3n)
Grahama Jubileuszowe
Grochówka - (3n)
Helios
Herma
Hibernal
Holiday
Idared
Inflancka, Olwika Żółta, Papierówka Najwcześniejsza, Biały Nalew
Inflancka Oliwka
Ingrid Marie
Jamba
James Grieve
James Grieve Red
Jerseymac
Jester
Jonafree
Jonagold - (3n)
Jonamac
Jonatan
Jonared
Kandil Sinap
Kantówka Gdańska
Katja, inna nazwa Katy
Kardynalskie Płomieniste
Kidd's Orange
King David
Koksa pomarańczowa
Kosztela
Kronselska
Królowa Renet
Krótkonóżka królewska
Książe Albrecht
Książęce
Kuzynek czerwony
Landsberska, Reneta Landsberska
Laxton's Superb, Wspaniałe Laxtona
Liberty
Ligol
Linda
Lobo
Lodel
Lodi, Early Golden, Golden Lodi ang.
Macfree
Macspur
Macoun, Mekaun
Maigold
Malinowa Oberlandzka
Mantet
Marwit
McIntosh
Melba
Melrose
Mollie's Delicious
Mother
Mutsu - (3n)
Niezrównane Peasgooda
Northern Spy
Nova Easygro
Novamac
Oliwka Czerwona, inna nazwa AStrachańska Czerwona
Ontario
Paulared
Pepin Kitajka
Pepina Ribstona - (3n)
Pepina Szafranowa
Perkins
Piękna z Barnaku
Piękna z Boskoop
Piękna z Herrnhut
Piękna z Rept
Priam
Prima
Primula
Priscilla
Quinte
Ralls
Red Delicious
Red Jonatan
Red June
Red King
Red Wealthy
Redgold
Reneta Blenheimska - (3n)
Reneta Herberta - (3n)
Reneta Kanadyjska
Reneta Kaukaska
Reneta Kulona
Reneta Kurska
Reneta Zabergau - (3n)
Rhode Island Greening - (3n)
Ribston
Richared
Sandow
Sawa
Schweizer Orangen
Signe Tillish
Sława zwycięzcom
Spartan
Spigold - (3n)
Spilaw
Starking
Stark Earliest
Starkrimson
Stayman
Suislepper
Summerred
Szampion
Titówka
Tydeman Red, inna nazwa Tydemana Czerwona
Undine
Victory
Vista Bella
Warta
Wealthy
Wellspur
Witos
Wolf river
Worcester Pearmain
Złota Redera
Zorza

Lista gatunków pokrewnych [2]:

Jabłoń dzika, płonka Malus silvestris Mill.
Jabłoń Hartwiga Malus x hartwigii Koehne.
Jabłoń jagodowa Malus baccata (L.) Borkh.
Jabłoń kwiecista Malus floribunda Sieb.
Jabłoń magdeburska Malus magdeburgensis Hartw.
Jabłoń nadobna Malus spectabilis (Ait.) Borkh.
Jabłoń niska Malus pumila Mill.
Jabłoń purpurowa Malus x purpurea Rehd.
Jabłoń Sargenta Malus sargentii Rehd.
Jabłoń Scheideckera Malus x scheideckeri Zab.
Jabłoń śliwolistna Malus prunifolia (Willd.) Borkh.

Artykuły pokrewne

Lista odmian jabłoni stosowanych jako podkładki

Źródło:
  1. . Pomologia. PWRiL, Warszawa.
  2. . Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
  3. Kryszewski W. (red. n.) 1984. Encyklopedia Powszechna. PWN, Warszawa.
  4. . Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. PWRiL, Warszawa.
  5. Malus domestica. ITIS. Protokół dostępu: (dostęp )
Logo internetowy ogród
Data publikacji: 1.7.2019
Data modyfikacji: 5.5.2021
Status: Artykuł otwarty - treść może ulec zmianie w każdej chwili
Menu :