Nazwa gatunkowa: Słonecznik zwyczajny - Helianthus annuus L. [1-4]

Angielska nazwa: Common sunflower [3,4]

Francuska nazwa: Helianthae [4]

Inne nazwy: (kliknij, aby rozwinąć)

Rodzina: Astrowate - Asteraceae [1,3], dawniej Złożone Compossitae [2]

Morfologia

Słonecznik zwyczajny podczas kwitnienia Helianthus annuus

Słonecznik zwyczajny podczas kwitnienia

Wysokość: 30-300 cm [2] .

Pokrój [].

Kwiaty: właściwe kwiaty są drobne, zebrane w koszyczkowaty kwiatostan (koszyczek) o rozszerzonym dnie kwiatowym. Koszyczek osiąga ok 30 cm średnicy. Koszyczek otoczony jest okrywą ze specjalnie wykształconych, zielonych liści, które nie są kielichem. Kwiaty w środku koszyczka są obupłciowe. Kwiaty promieniste są barwy brunatnej. Na brzegu koszyczka znajdują się kwiaty rurkowate o symetrii grzbiecistej. Kwiaty zapylane są głównie przez błonkówki (owadopylne). Kwiaty przedprątne [2].

Owoce: orzeszki o różnej kolorystyce - mogą być białe, czarne i dwubarwne. Owoce posiadają zdrewniałą łupinę [3].

Łodyga: o dużej średnicy, wzniesiona, pokryta twardymi włoskami [3].

Liście: liście ułożone na łodydze są skrętolegle, całobrzegie [2], kształtu owalno-sercowatego, osadzone są na długich ogonkach. Liście podobnie jak łodyga pokryte są twardymi włoskami [3]

Nasiona: nasiona słonecznika są zawarte w owocach i nazywa się je pestkami [3]

Inne cechy: roślina bez soku mlecznego [2]

Biologia

Długość życia rośliny: roślina jednoroczna [2,3].

Typ rośliny: roślina zielna[].

Kwitnienie: lipiec-październik (VII-X)[2].

Owocowanie: [].

Rozmnażanie: generatywne poprzez siew owoców [].

Ekologia

Pochodzenie:Północna Ameryka [2], Meksyk [3,4]

Zasięg terytorialny:Europa, Ameryka Północna[2], szczególnie kraje o umiarkowanym klimacie [3]

Siedliska:pola, ogrody[2]

Roślina uprawiana, przemysłowa [2,3]. Często uprawy słonecznika zlokalizowane są na Ukrainie . Słonecznik uprawia się także w Polsce [3,4]

Uprawa

Stanowisko: słoneczne, ciepłe[]

Podłoże: dowolne[]

Nawadnianie: []

Nawożenie: []

Rozmnażanie: poprzez siew owoców[]

Mrozoodporność: []

Zastosowanie

  1. Kwiaciarstwo: roślina ozdobna
  2. Zielarstwo: roślina lecznicza [2-4]
  3. Zielarstwo: lecznictwo ludowe [4]
  4. Pszczelarstwo: Roślina miododajna []
  5. Roślina pastewna [3]
  6. Roślina uprawiana na pożywienie [3]
  7. Przemysł farmaceutyczny - olej słonecznikowy stosowany jest jako dodatek do maści i kremów[3]
  8. Przemysł kosmetyczny - podobne wykorzystanie jak w przemyśle farmaceutycznym [3]
  9. Przemysł spożywczy - olej słonecznikowy używa się do wyrobu margaryn [3]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Kwiaty słonecznika Flos Helianthi [3,4], a dokładniej brzeżne kwiaty słonecznika [4]

Zbiór surowca:

Podczas kwitnienia słonecznika

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Kwiaty: [3,4]

  • pochodne diterpenów (typu kuran, trachyloban, atizan)
  • alkohole terpenowe (heliantrozol C, arnidiol, faradiol)
  • saponozydy triterpenowe (heliantozydy A,B,C i ich aglikony - kwas echinocystonowy)
  • glikozydy triterpenowe (heliantosaponina 2)
  • karotenoidy
  • flawonoidy i glikozydy flawonoidowe (pochodne kwercytyny, kwercetyna, kwercymerytryna)
  • karotenoidy (taraksantol, luteol)
  • pektyny
  • cholina
  • betaina
  • ksantofil

Olej słonecznikowy: [3]

  • glicerydy kwasów tłuszczowych (głównie nienasycone; kwas linolowy, oleinowy)
  • związki steroidowe

Nasiona słonecznika: [3]

  • białka (histydyna, bateina)
  • garbniki
  • kwasy tłuszczowe

Działanie i stosowanie surowca zielarskiego:

Kwiaty: antipyreticum, dermaticum [4]

Napary sporządzone z kwiatów słonecznika niwelują objawy gorączki [3,4]. Preparaty z kwiatów słonecznika działają synergicznie ze związkami salicylowymi [4]. Ponadto napary te mogą wpłynąć pozytywnie na układ trawienia poprzez stymulację wydzielania soku żołądkowego [3,4].

Okłady z kwiatów słonecznika stosuje się także w postaci okładów na stłuczenia wybroczyny, siniaki, obrzęki pourazowe, krwiaki, w stanach zapalnych skóry, świądzie i trądziku [3,4]

Kwiaty słonecznika znajdują zastosowanie jako lek w stanach gorączkowych, problemach z trawieniem, a zewnętrznie w łagodzeniu krwiaków, uszkodzeń naskórka, trądziku, świądzie, zapaleń skóry [3]

W lecznictwie ludowym kwiaty słonecznika używano w leczeniu malarii [4]

Przetworzony surowiec:

Olej słonecznikowy Oleum Helianthi [3]

Olej słonecznikowy polecany jest dla osób z miażdżycą, gdyż może on obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Olej słonecznikowy wykorzystywany jest również przy trudno gojących się ranach wewnętrznych, masażu obolałych miejsc [3]

Leki/Suplementy/Mieszanki:

  • Pulmosan - zawiera kwiaty słonecznika [4]

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Miniaturka Nazwa rośliny
słonecznik bulwiastysłonecznik bulwiasty, Topinambur Helianthus tuberosus L. - roślina o jadalnych i pożywnych bulwach, roślina lecznicza
Arnika górska Arnica montana L. - wykazuje podobne działanie jak kwiaty słonecznika na krwiaki, wylewy podskórne itd. [4]
Źródło:
  1. Helianthus annuus. ITIS. Protokół dostępu: (dostęp )
  2. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa: 167,168,169,170,177.
  3. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa:261,262.
  4. 1980. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa.
Menu :