Nazwa gatunkowa: Arnika górska - Arnica montana L. [4,6]

Angielska nazwa: Mountain arnica [1]

Francuska nazwa: Arnica des montagnes [1]

Niemiecka nazwa: Berg-Wohlverleih, Arnika [1]

Inne nazwy: kupalnik górski [4,6], tranek górski [4], Arnica chamissonis

Rodzina: Astrowate - Asteraceae, dawniej Złożone - Compositae [4,6]

Morfologia:

Wysokość: 20-50 cm [4], 30-60 cm [5].

Pokrój: niezbyt wysoka bylina [5,6].

Kwiaty: koszyczki pojedyncze [5], barwy żółtopomarańczowej, opatrzone kruszącym się puchem kielichowym [1,4], szerokości do 8 cm [1,4,6]. Kwiaty nibyjęzyczkowate, słupkowe tylko rodzaju żeńskiego, rurkowe są obupłciowe [4]. Listki okrywy są owłosione, szarobrunatne [6]. Dno kwiatowe oraz okrtywa są z zewnątrz owłosione [4]

Owoce: drobno owłosiona niełupka, 0.5 cm długości [4].

Łodyga: sztywna, zielna, omszona, pokryta gruczołami [4], zwieńczona kwiatami [5] , zwykle pojedyncza [6].

Liście: tuż przy ziemi arnika tworzy gęstą rozetkę podługowato-jajowatych, grube, liści pokrytych z wierchu krótkimi włoskami; dolne liście są 5-7 nerwowe . Górne liście drobniejsze od dolnych, lancetowate, 3-nerwowe [4,5]. Brzegi blaszek liściowych są całe. . Liście arniki są ułożne naprzeciwlegle [4]

Nasiona:

Korzenie: kłącze jest walcowate, częściowo wystające ponad powierzchnie gruntu [4]. Korzenie arniki są cienkie, liczne, brunatne, wyrastające z kłącza (korzenie przybyszowe) [6].

Roślina trująca [6]

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [4].

Typ rośliny: bylina [5,6].

Kwitnienie: czerwiec - lipiec (VI-VII) [], czerwiec-sierpień (VI-VIII) [4,6].

Rozmnażanie:.

Ekologia:

Pochodzenie: Ameryka Północna.

Zasięg terytorialny: Ameryka Północna, Azja, Europa. W Polsce występuje na terenach górzystych (Sudety, Bieszczady) i na niżu w części północnej kraju.

Siedliska: gatunek borealno-górski, łąki, połoniny, trawiaste zbocza, brzegi lasów w Sudetach, Karpatach wschodnich, na Śląsku, Pomorzu i Suwalszczyźnie, w Poznańskiem, w Puszczy Białowieskiej, na Wyżynie Małopolskiej [zb.4,6].

W Polsce Arnika górska jest objęta ochroną gatunkową [4,6]. Zbiór ze stanowisk naturalnych jest zabroniony [6].

Uprawa:

Stanowisko:

Podłoże: próchniczne, piaszczyste [6].

Nawadnianie:

Nawożenie:

Roślina trudna w uprawie [6].

Zastosowanie:

Zielarstwo: roślina lecznicza [1]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Koszyczek arniki - Anthodium Arnicae - nazwa surowca od FP IV. Kwiat arniki - Flos Arnicae - do FP III [2,4].

Zbiór surowca zielarskiego:

Arnika górska jest pod ochroną, tak więc surowiec zielarski pochodzi tylko z upraw tej rośliny. Koszyczki (Anthodium) zbieramy na początku kwitnienia. Surowiec powinien być suszony w cienistych, przewiewnych miejscach. Temperatura suszenia nie powinna przekroczyć 35°C [2?]. Surowiec do celów farmaceutycznych pochodzi zazwyczaj z importu [6].

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Zapach surowca jest słaby, aromatyczny, smak gorzkawy, nieco korzenny, piekący. Barwa surowca jest lekko szarawa [2,6].

Skład chemiczny surowca zielarskiego [zbiorcze 1,2,4,6]:

  • Gorycz (arnicyna)
  • olejek eteryczny 0,04-0,3% (alkany, tymol, tymohydrochinon, triakontan, tridekadien, pentaina)
  • związki flawonoidowe (pochodne kemferolu i kwercytyny; luteolina, astragalina, kempferol, kwercytyna, izokwercytryna)
  • kwasy organiczne (kawowy, chlorogenowy, galusowy)
  • cholina
  • irydoid
  • lolioid
  • karotenoidy
  • laktony seskwiterpenowe typu gwajanu (arnikolid A,B,C,D, helenalina i jej estry)
  • garbniki

Działanie surowca zielarskiego:

Surowiec przyspiesza gojenie się ran, krwiaków, oparzeń, czyraków, stłuczeń, wrzodów, uszkodzeń skóry [zb. 4,], powoduje zmniejszenie obrzęków, ma właściwości ściągające, przeciwskurczowe, przeciwreumatyczne, przeciwbólowe, pobudzające, zewnętrznie przeciwzapalne, ściągające, drażniące na skórę i antyseptyczne [1,2,6,+]. Helenalina zawarta w surowcu zielarskim wykazuje pozytywny wpływ na pracę układu krążenia. Obniża ciśnienie i usprawnia przepływ krwi przez naczynia wieńcowe, usprawnia pracę mózgu. Wyciągi z kwiatów arniki stosowane są przy zaburzeniach krążenia krwi w podeszłym wieku [+].

Forma stosowania: Tinctura Arnicae - nalewka, stosowana przy nacieraniach, gośćcu, wrzodach żołądka i dwunastnicy, płukaniach stanów zapalnych jamy ustnej i do mycia włosów [zb. 2,4,6]. Stosowane są także napary z arniki [6].

Zastrzeżenia:

Arnika górska może mieć właściwości toksyczne lub trujące [5,6]. Przedawkowanie arniki może doprowadzić do śmierci, a zewnętrznie do ostrych podrażnień skórnych [6].

Źródło:
  1. Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  2. Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  3. Marcinek J. 2006. Ilustrowana encyklopedia powszechna A-Z. Zielona Sowa, Kraków.
  4. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa: 392,393.
  5. Rostafiński J., Seidl O. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
  6. Polakowska M. 1987. Leśne rośliny zielarskie. PWRiL, Warszawa.
Logo internetowy ogród
Menu :