Nazwa gatunkowa: Aloes drzewiasty - Aloe arborescens Mill. [1-3,6,7]

Inne nazwy: (kliknij, aby rozwinąć)

Angielska nazwa: (kliknij, aby rozwinąć)

Rodzina: Żółtakowate - Xanthorrhoeaceae [6,7], a także Liliowatych - Liliaceae [2] i Złotogłowowate - Asphodelaeae [1], Szparagowate - Asparagaceae []

Morfologia:

Aloes drzewiasty Aloe arborescens

Aloes drzewiasty

Wysokość: aż do 5 m [6].

Kwiaty: drobne, mało ozdobne, czerwone, a także żółte, białe lub pomarańczowe [zb. 1,2,3], osadzone na łodygach kwiatowych o znacznej długości [2], zebrane są w groniastych kwiatostanach [1]. W zapylaniu kwiatów biorą udział ptaki oraz pszczoły [6]

Owoce: .

Łodyga: wzniesiona, dzieląca się w szczytowej części [1], rzadziej u podstawy [6], często zdrewniała[3]. Łodyga może osiągnąć 30 cm średnicy [6].

Liście: zimozielone [6], mięsiste, grube, z kolcami na brzegach, kształtu mieczowatego [1,2], barwy szarozielonej [1,3,6], jasnozielonej lub z niebieskim odcieniem [2]. Często pokryte są woskowym nalotem [1]. Wyrastają z jednego fragmentu łodygi (węzła) parami [3].

Nasiona:

Korzenie:

Inne cechy: Aloes zawiera antrachinon, który przyjmowany w dużych dawkach przez dłuższy czas może spowodować szkody dla organizmu np. zmiany nowotworowe [6]

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, nie zimująca w polskich warunkach.

Ty rośliny: bylina [1] lub półkrzew [6], sukulent liściowy [3,6].

Kwitnienie: późną jesienią lub na początku zimy [3]. W warunkach mieszkaniowych rzadko zakwita [2]

Rozmnażanie: generatywnie poprzez siew nasion, ale częściej wegetatywnie poprzez odnóżki, sadzonki liściowe lub pędowe [2,6].

Inne cechy: aloes drzewiasty dość łatwo się krzyżuje z innymi gatunkami w obrębie rodzaju. Aloes zaliczany jest do grupy organizmów , u których stwierdzono fotosyntezę typu CAM [6]

Ekologia:

Pochodzenie: Afryka południowa [5]

Zasięg terytorialny: wschodnia, zachodnia i południowa część Afryki (Malawi, Zimbabwe, Mozambik, Botswana) [6], Półwysep Arabski, Morze Śródziemne

Siedliska: suche, piaszczyste, kamieniste obszary [], kamieniste wzniesione łąki, zimozielone otwarte lasy [6]. Tereny do wysokości 2800 m n.p.m [6]

Aloes uprawiany jest jest w kilku krajach np. w Ekwadorze [6]

Uprawa:

Stanowisko: słoneczne [2,3,6] lub z rozproszonym światłem [2,6].

Podłoże: próchniczne z dodatkiem gliny i piasku [2,3], o odczynie neutralnym [3].

Nawadnianie: w ciągu lata dobre [2], w zimie ograniczone. Optymalne opady dla aloesu w ciągu roku to 400-1500 mm, może rosnąć także w obszarach gdzie roczne opady wynoszą 300-1700 mm. [6]

Nawożenie: od czerwca do sierpnia co 10 dni. [3].

Temperatura zimą: 10°C [3]. Aloes drzewiasty ginie w temperaturach poniżej -1 °C, czasami przy obniżonej wilgotności wytrzymuje chwilowe spadki temperatury powietrza do -4 °C [6]

Aloes należy przesadzać co 3 lata do większych doniczek z bardziej zwięzłym podłożem, które dodatkowo powinno przepuszczać nadmiar wody. Latem aloes możemy częściej i obficiej podlewać i nawozić niż w zimie. Należy pamiętać, że przez cały okres uprawy należy aloesowi zapewnić dostęp do światła [3]. Gdy roślina ma przegniłe korzenie (nadmierne nawadnianie zimą), to należy je usunąć i zasypać zranienia węglem drzewnym z Kaptanem. Sadzonki liściowe ukorzeniamy w wilgotnym piasku (4-6 tygodni) [3].

W rodzimych rejonach aloes używany jest jako żywopłot, który nie wymaga specjalnych zabiegów uprawowych. Znane są przypadki opuszczonych domów z żywopłotem aloesowym, który świetnie się zachował pomimo znacznego upływu czasu i braku prac pielęgnacyjnych [6].

Rozmnażanie: nasiona aloesu wysiewa się do piaszczystego, dobrze zdrenowanego podłoża w tacach i umieszcza w lekko zacienionym miejscu w pomieszczeniu uprawowym (nie bezpośrednie słońce). Wysiane nasiona przykrywa się cienką warstwą piasku i utrzymuje się przez cały czas kiełkowania umiarkowaną wilgotność podłoża. Nasiona kiełkują po ok. 3 tygodniach. Siewki przesadza się do osobnych pojemników gdy tylko jest możliwe ich wyciągnięcie z podłoża. Kolejnym sposobem rozmnażania są sadzonki łodygowe. Na sadzonki tnie się łodygę na odcinki 3-10 cm i umieszcza w podłożu. Sadzonki pozostawia się do wyschnięcia miejsc cięcia, po czym umieszcza się w przepuszczalnym podłożu lub piasku. Ukorzenione sadzonki przenosi się do pojemników docelowych lub wysadza na miejsce stałe. Należy pamiętać, że młode sadzonki nie należy przelewać wodą, ponieważ może to spowodować zagniwanie korzeni [6]. Po kwitnieniu, w zimie aloes wypuszcza odnóżki, dzięki którym możemy rozmnożyć roślinę . Jeżeli kwiaty zetniemy wcześnie, to wtedy aloes wytworzy obfitsze odnóżki [3].

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza [1,6]
  2. Zielarstwo: lecznictwo ludowe [6]
  3. Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna [1,2], doniczkowa [2,3]. W niektórych krajach aloes uprawiany jest w formie żywopłotu [6]
  4. Przemysł farmaceutyczny.
  5. Roślina jadalna: z kwiatów wyciskany jest nektar. W Japonii spożywa się liście aloesu jako warzywo, dodatek do produktów spożywczych, a także używa jako roślinę leczniczą [6].

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Liście aloesu - Folium Aloe recens [1]

Zagęszczony sok z liści, nazywany Aloną - Succum Aloe inspissatus [1]

Zbiór surowca zielarskiego:

Alonę otrzymuje się poprzez nacięcie liści. Zasychający sok ciemnieje, aż staje się ciemnobrunatnymi grudkami [1].

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Liście i sok: duże ilości śluzów (stymulator biogenny anolektyna B), antrazwiązki (antrachinon), witaminy, sole mineralne bogate w Cynk (Zn), Magnez (Mg), Miedź (Cu), wielocukry, glikoproteiny [1,6].

Działanie surowca zielarskiego:

Leki zawierające aloes służą do leczenia nieżytów żołądka i jelit, wrzody żołądka i dwunastnicy, reumatyzmu stawów, zaparć, dychawicy oskrzelowej i chorobach związanych z oczami (np. stany zapalne) [zb. 1,6]. Sok ze świeżych liści używany jest zewnętrznie w leczeniu owrzodzeń, ran, pęknięć skóry, wysypkach, świądzie, a także przy oparzeniach 3 stopnia [zb. 1,6].

Żel z aloesu używany był w Japonii po wybuchu bomb atomowych do leczenia poważnych poparzeń skóry. Okazało się, że żel ten był wyjątkowo skuteczny w walce z poparzeniami [6]. Alona posiada działanie przeczyszczające i żółciopędne, a także usprawnia procesy trawienia [zb. 1,6].

Aloina oraz aloerezyna B zawarta w liściach aloesu posiadają właściwości delikatnie wybielające skórę [6]

Podejżewa się, że wielocukry aloesów po spożyciu mają wpływ na system immunologiczny organizmu ludzkiego [6]

Zastrzeżenia:

Ze względu na niepożądane działanie antrachinonu w aloesie nie powinno się stosować dłużej niż 8-12 dni i u dzieci poniżej 12 roku. Nie zaleca się podawanie aloesu kobietom w ciąży, w czasie karmienia piersią, w stanach zapalnych jelit i po pojawieniu się hemoroidów [6].

Zdjęcia:

Aloes drzewiasty Aloe arborescens

Aloes drzewiasty

Aloes drzewiasty

w doniczce

Odmiany i gatunki pokrewne:

Aloes drzewiasty Aloe arborescens ssp. arborescens Mill. - podgatunek [7]
Aloes drzewiasty Aloe arborescens ssp. mzimnyati van Jaarsv. & A.E. van Wyk - podgatunek [7]
Aloes pstry, tygrysi - Aloe variegata L. - posiada poprzeczne białe pręgi [2]
Aloes ościsty - Aloe artista Haw. - tworzy przyziemne półkoliste rozety o średnicy do 15 cm, złożone z licznych, wąskich liści [2]
agave americana miniaturkaAgawa amerykańska - Agave americana L. w polskim klimacie uprawiana jako roślina ozdobna, doniczkowa, ma dość rozłożysty pokrój i po kilku latach uprawy osiąga duże rozmiary
Źródło:
  1. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  2. 1982. Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa: 259, 260.
  3. 1990. Rośliny doniczkowe w mieszkaniu. Chemil, Warszawa: 43, 44.
  4. I. Kiljańska, S. Krawczyński. 1971. Kwiaciarstwo - Podręcznik dla techników ogrodniczych. wydanie V poprawione. PWRiL, Warszawa.
  5. Wyjście do Ogrodu Botanicznego w Krakowie (3.9.2014)
  6. Aloe arborescens. Useful Tropical Plants Database. Protokół dostępu: (dostęp )
  7. Aloe arborescens. ITIS. Protokół dostępu:
Logo internetowy ogród
Menu :