Nazwa gatunkowa: Podbiał pospolity - Tussilago farfara L. [2-5]
Angielska nazwa: Colfsfoot [4]
Rodzina: Astrowate - Asteraceae, dawniej Złożone - Compositae [3,5]
Morfologia:
|
|
Podbiał pospolity Podczas kwitnienia |
Wysokość: do 25 cm [1], 7-22 cm [3].
Pokrój: niska bylina [1,2]
Kwiaty: pędy wraz z koszyczkowymi kwiatami pojawiają się dość wcześnie na wiosnę przed rozwojem liści [1]. Kwiaty koloru żółtego lub złocistożółtego [zbiorcze 1,3,5]. Na brzegu koszyczka znajdują się żeńskie, języczkowe kwiaty, natomiast wewnątrz koszyczka skupione są obupłciowe, kwiaty rurkowate. Wewnętrzne kwiaty są płonne, gdyż mają zredukowane słupki. Kwiaty obwisają i zamykają się na okres nocy [3]. Łodyga kwiatostanowa wraz z kwiatostanami wyrasta na wysokość około 30 cm i jest zakończona jednym koszyczkiem. Listki okrywy są tępo zakończone, równowąskie, zabarwione na zielono lub czerwono i ułożone są w jednym szeregu. [5].
Owoce: niełupki z białym puchem kielichowym [zb. 1,5].
Łodyga: pędy kwiatostanowe pokryte charakterystycznymi łuskami (łuskowatymi liśćmi) [1,3], na każdej łodydze znajduje się po jednym koszyczku. Pęd z kwiatami pojawia się wcześniej niż liście odziomkowe [3].
Liście: długoogonkowe, odziomkowe, sercowato-okrągławe [zb. 1,3]. Brzeg blaszki liściowej zatokowo powcinany. Górna powierzchnia liścia jest zielona, dolna srebrzystoszara i kutnerowata [1]. Nerwy fioletowo nabiegłe, w ilości od 7-9. Liście pojawiają się przed końcem kwietnia. Ogonki liściowe z jednej strony mają głęboki rowek [5].
Nasiona:
Korzenie/kłącze: kłącze czołgające się długości około 1 m [1,5]. Pofragmentowane kłącze przyczynia się do rozmnożenia rośliny [3]. System korzeniowy podbiału jest dość szeroki oraz głęboki. Wiosną kłącze jest bogate w składniki pokarmowe, które potrzebne są do kwitnienia podczas stanu bezlistnego [5].
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.
Typ rośliny: bylina [1-3,5]
Kwitnienie: marzec - kwiecień (III-IV) [1,2,5], marzec-maj (III-V) [3]. Przykładowo: Kraków, Modlniczka, rozpoczęcie kwitnienia 3.04.2019 [6]
Rozmnażanie: wegetatywne poprzez podział kłączy [3].
Ekologia.
Zasięg terytorialny: Półkula Północna [4], Europa, Azja [1,5], szczególnie kraje o klimacie oceanicznym. Podbiał wyrasta na terenach nizinnych oraz w górach [5].
Siedliska: wilgotne zarośla, stoki, nasypy kolejowe, łąki.[1], groble, rowy [2], pola [3], przydroża, gliniaste oraz piaszczyste brzegi rzek [5]
W Polsce podbiał jest traktowany jako chwast pól uprawnych [4]. Podbiał klasyfikowany jest także do roślin pionierskich, które swoimi kłączami umacniają gliniaste zbocza [5]
Uprawa:
Stanowisko: słoneczne [1]
Podłoże: gliniaste, wilgotne [1,5], niezbyt zasadowe [1,5].
Nawadnianie: umiarkowane [1]
Nawożenie: umiarkowane [1]
Zastosowanie:
- Zielarstwo: roślina lecznicza [3,5].
- Pszczelarstwo: roślina miododajna, z której można otrzymać miód podbiałowy [1,3,5]
Zielarstwo
Surowiec zielarski:
Liść podbiału - Folium Farfarae [1,2,4]
Kwiaty podbiału - Flos Farfarae [2,4]
Zbiór surowca:
Termin zbioru: wiosna: marzec-kwiecień-maj [1].
Liście: Zbioru surowca dokonuje się ze stanowisk naturalnych. Suszenie surowca przeprowadza się w temperaturze około 40°C. Suszyć należy pojedynczo ułożone liście, w przeciwnym wypadku liście mogą czernieć [1].
Informacje dotyczące surowca:
Liście: Zapachu brak, smak śluzowaty i lekko gorzkawy[1].
Liście: Surowiec był wymieniony w FP IV [1].
Skład chemiczny surowca [zbiorcze 1,4]:
Liście podbiału:
- śluz do 8%
- związki goryczowe
- garbniki
- olejek eteryczny
- flawonoidy
- fitosterol
- kwasy polifenolowe (galusowy)
- cholina
- sole mineralne (Cynk)
Kwiaty podbiału:
- olejek eteryczny (więcej niż w liściach)
- flawonoidy (więcej niż w liściach)
- związki goryczowe (mniej niż w liściach)
- śluz (mniej niż w liściach)
Działanie surowca:
Liście: wykrztuśne, osłaniające, łagodzące przy uporczywych napadach kaszlu (rozmiękczające wydzieliny zalegające w gardle) [zb. 1,4], powlekające błony śluzowe gardła krtani i jamy ustnej [2,4], zmniejszają napięcie mięśni gładkich górnych dróg oddechowych. Ponadto należy zaznaczyć, iż garbniki zawarte w liściach wywierają działanie ściągające oraz przeciwzapalne na tkanki w organizmie ludzkim [4].
Kwiat: Po przygotowaniu i spożyciu może regulować miesiączkowanie u kobiet [2]
Forma stosowania:
Napary, sok ze świeżych liści - Succus Farfarae, syrop - Sirupus Symphyti cum Farfara [1]
Liście podbiału i prawoślazu po 1 łyżce - zaparzać szklanką wrzątku, pić 2-3 razy dziennie podczas chrypki i kataru [2].
Kwiat podbiału i rumianku po 1 łyżce - zaparzać szklanką wrzątku, pić 2-3 razy dziennie podczas bólów miesiączkowych [2].
Leki/suplementy/mieszanki:
- Pectosan - Species pectorales - mieszanka ziół o działaniu wykrztuśnym stosowana przy kaszlu [1].
Zdjęcia:
|
|
|
Podbiał pospolity kwiat Tussilago farfara flos - flower |
Podbiał pospolity Tussilago farfara |
|
|
|
Podbiał pospolity Tussilago farfara |
Podbiał pospolity Tussilago farfara |
|
|
|
Podbiał pospolity 30. V. 2015 |
Odmiany i gatunki pokrewne:
 |
Mniszek lekarski - Taraxacum officinale F. H. Wigg. - popularna roślina o podobnych żółtych kwiatach, korzeń mniszka posiada właściwości lecznicze, kwiaty mniszka są bogate w karotenoidy, z młodych liści mniszka można sporządzać sałatki wiosenne |
- Walewski W. . Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
- Muszyński J. . Roślinne leki ludowe. Ludowa Spółdzielnia wydawnicza, Warszawa.
- Rostafiński J. Siedl O. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa: 180.
- Ożarowski A. 1980. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa.
- Cincura F., Ferakova V., Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J., 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa: 298.
- Obserwacje własne: Aleksander Skrzyński