Nazwa gatunkowa: Aksamitka rozpierzchła- Tagetes patula L. [2,5]
Inne nazwy:
Rodzina: Astrowate - Asteraceae [2,5], dawniej Złożone - Compositae
Morfologia:
|
|
Aksamitka rozpierzchła |
Wysokość: 20-75 cm, zależne od formy lub odmiany: wysokie do 75 cm, niskie 30-40 cm, karłowe 15-20 cm.
Kwiaty: Pojedyncze lub pełne, od koloru żółtego do czerwonego
Owoce: niełupka z łuseczkami na szczycie
Łodyga: ciemnozielona,
Liście: ciemnozielone, pierzastodzielne, stanowią także ozdobę tej rośliny []. Liście mogą być zjadane przez pomrowiki, ślimaki i porażane przez pleśń Botrytis [5]
Nasiona: długie, wąskie, jasnobrązowe
Korzenie: bd.
Część botaników zalicza aksamitkę rozpierzchłą do gatunku aksamitki wzniesionej T. erecta. Generalnie aksamitka rozpierzchła różni się od A. wzniesionej mniejszą okrywą oraz całkowitym lub częściowym zabarwieniem zewnętrznych płatków korony na brązowo-czerwony kolor [5]
Opis:
Aksamitka rozpierzchła to królowa roślin obwódkowych. Świetnie komponuje się ze starcem popielnym. Podkreśla kolorystykę budynków i fantastycznie dekoruje niewielkie przestrzenie. Stosowana jest najczęściej w kwietnikach sezonowych. Ze względu na dość niską wysokość sadzona jest we frontowej części tych założeń.
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina jednoroczna [5]
Kwitnienie: lato:lipiec - wrzesień (VII-IX)
Rozmnażanie: generatywnie - poprzez siew nasion. Aksamitki zaczynają kwitnąć po 12 tygodniach (3-4miesięcy) od wysiewu
Ilość chromosomów: aksamitka rozpierzchła jest tetraploidem, 2n=48 [5]
Ekologia:
Pochodzenie: Ameryka Środkowa
Zasięg terytorialny:Od południowej części Ameryki Północnej do Meksyku[5]
Kwiatostany aksamitki są chętnie odwiedzane przez motyle [5]
Aksamitka uwalnia przez korzenie substancje odstraszające nicienie. Ponadto sama obecność aksamitki odpędza mączliki szklarniowe, a substancje zawarte w roślinie są toksyczne dla karaluchów [5]
Uprawa:
Stanowisko: słoneczne [1] lub półcieniste
Podłoże: nie ma specjalnych wymagań glebowych może rosnąć na glebach piaszczystych i gliniastych [], jednak aksamitka najlepiej rośnie na podłożach przepuszczalnych, o średniej żyzności [5].
Nawadnianie: w czasie suszy.
Rozstawa: rozsada: 4x6 cm, sadzenie: 20-30 cm (karłowe), 30-40 cm
Nawożenie: raz na dwa miesiące, przed kwitnieniem.
Głębokość siewu inspekt 0,5 cm, normalne podłoże 0,5-1cm.
Nasiona wysiewamy w zimnym inspekcie z początkiem kwietnia. Wschody następują po 7-14 dniach przy temperaturze 18°C. Można również wysiewać nasiona do rozsadnika w ciągu kwietnia na rozsadniku obudowanym deskami i przykrytym folią, aby chronić siewki przed przymrozkami, na które aksamitka jest dość wrażliwa. Wysadzamy roślinę po 15 dniu Maja. Aksamitka jest odporna na suszę i upały.
Aksamitka jest dość plenna - wydaje dużo nasion, z których można uzyskać materiał siewny na rok następny. Koszyczki kwiatowe zbiera się i starannie suszy w ciemnym i suchym pomieszczeniu.
Obrywanie kwiatów przed dojrzeniem nasion może przedłużyć kwitnienie aksamitek [5]
Zastosowanie
- Kwiaciarstwo:Roślina ozdobna: [1,5] na rabaty mieszane, obwódki, kwietniki, rośliny pojedyncze, na kwiat cięty [1].
- Kulinaria: aksamitka po części jest jadalna [5]
- Zielarstwo:roślina przyprawowa [5]
- Zielarstwo:roślina barwierska barwnik otrzymany z kwiatów barwi pożywienie i tkaniny na żółto [5]
- Przemysł perfumeryjny [5]
Kulinaria:
Z kwiatów aksamitki można przyrządzić odświeżające i ciekawe napoje [5].
Z aksamitki uzyskuje się olejek aksamitkowy, który może być dodawany do potraw jako dodatek aromatyzujący [5].
W kuchni można wykorzystać płatki kwiatów aksamitki jako zamiennik szafranu do barwienia potraw [5]
Ciekawostki:
Aksamitki posiadają specyficzny zapach nie przez wszystkich lubiany dlatego czasami używa się potocznej nazwy śmierdziuszki. Istnieją odmiany o zmniejszonej intensywności charakterystycznego zapachu np. Clinton.
Płatki korony posiadają dużą zawartość karotenoidów, które mają duże znaczenie w diecie człowieka.
Aksamitki bardzo dobrze chronią uprawy pomidora oraz ziemniaka przed szkodnikami [5]
Olejek aksamitkowy otrzymuje się z nadziemnych części aksamitki podczas kwitnienia [5]
Z 1 ha uprawy aksamitki można uzyskać około 35 kg olejku aksamitkowego [5]
Cennik:
Nasiona aksamitki można nabyć w każdym sklepie ogrodniczym w cenie od 2-6 zł za torebkę.
Zdjęcia:
|
|
|
Aksamitka rozpierzchła |
Aksamitka rozpierzchła |
|
|
|
Aksamitka rozpierzchła |
Aksamitka rozpierzchła |
|
|
|
Aksamitka rozpierzchła |
Aksamitka rozpierzchła |
|
|
|
Aksamitka rozpierzchła |
Aksamitka rozpierzchła |
|
|
|
Aksamitka rozpierzchła |
Odmiany i gatunki pokrewne: [3,4]
| Aksamitka rozpierzchła 'French Merigold' - Tagetes patula nana 'French Merigold' - wys do 25 cm, kwitnienie V-X. |
| Aksamitka rozpierzchła 'Bolero' - Tagetes patula nana 'Bolero' - wysokość 20-30 cm, odmiana o miodowo-mahoniowych, pełnych kwiatach. |
| Aksamitka wyniosła - Tagetes erecta L. |
| Aksamitka wąskolistna - Tagetes tenuifolia Millsp. |
- Kiljańska I. (red.) 1971. Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa.
- Tagetes patula. ITIS. Protokół dostępu http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=38488(12.7.2017)
- Torebka z nasionami Aksamitka rozpierzchła Bolero, producent: Mr Legutko
- Katalog odmian warzyw i kwiatów 2012-2014. Polan, Kraków.
- Fern K. Tagetes patula. Useful Tropical Plants Database. Protokół dostępu: http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Tagetes+patula (dostęp 9.5.2016)
