Nazwa gatunkowa: Cebula morska - Scilla maritima L. [1,5,8]

Angielska nazwa: Sea onion [1,6,8], Sea squill, Red Squill [7,8], White Squill [8]

Inne nazwy:

Rodzina: Hiacyntowate - Hyacinthaceae [1,6,7], także Szparagowate - Asparagaceae [5,6,8], dawniej Liliowate - Liliaceae [6]

Morfologia:

Wysokość: do 1 m [7], 80 - 180 cm [8] .

Pokrój: łodygi oraz liście są wzniesione do góry [8].

Kwiaty: drobne, barwy białawej, zebrane w niewielki baldach [1], symetrii promienistej [8]. W kwiatach występują zarówno organy żeńskie, jak i organy męskie. Kwiaty zapylane są przez pszczoły i trzmiele [7]. Działek kielicha 3, płatków korony 3. Płatki i działki nie różnią się znacząco pod względem morfologii. Pylników 6. Kwiaty posiadają miły zapach. [8]

Owoce: .

Łodyga: w postaci bezlistnego pędu kwiatostanowego, który może osiągnąć nawet 150 cm [8]. Łodyga nie rozgałęzia się. Pod powierzchnią ziemi znajduje się cebula o mięsistych łuskach. Cebula ma średnicę ok. 10-15 cm i jej górna część wystaje ponad powierzchnię gruntu [8]. Cebule mogą ważyć nawet do 2,5 kg [1,7]. Cebul okryte są cienkimi łuskami [1]

Liście: Liście zebrane w kępę, wyrastają bezpośrednio z cebuli. Liście są ciemnozielone, pofałdowane, nagie, połyskujące, dość duże; osiągają długość 30-60 cm i szerokość 3-6 cm.

Nasiona: w owocu mieści się 22-28 nasion. Nasiona są czarne, spłaszczone i owalne, średnicy 5 mm [8]

Korzenie:

Inne cechy: roślina o właściwościach trujących [7,8]. Powierzchnie organów rośliny pokryte są włoskami [8]

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [7].

Typ rośliny / forma życiowa: cebula, bylina [1,8].

Kwitnienie: wrzesień-październik (IX-X) [7,8].

Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona [7].

Cebula morska ma dość dziwną biologię rozwoju. Z cebuli wyrastają liście jesienią i usychają na wiosnę. Od maja do czerwca, podczas upalnych i suchych dni liście cebuli morskiej zamierają. W sierpniu z cebuli wyrasta pęd kwiatostanowy [8]

Ekologia.

Pochodzenie: kraje w poblirzu Morz Śródziemnego [1].

Zasięg terytorialny: Europa [7], kraje Śródziemnomorskie [1], Malta [8]

Siedliska: suche, piaszczyste wybrzeża [7], skaliste miejsca, zbocza [8]

Cebulę morską można spotkać w dwóch formach: białej i czerwonej. Obie formy różnią się od siebie morfologią i składem chemicznym [7]

Plantacje towarowe znajdują się w południowej Europie i nad Morzem Czarnym [1].

Cebula morska występująca w naturalnym środowisku jest objęta ochroną gatunkową (Malta) [8]

Uprawa

Stanowisko: słoneczne, cebula morska nie jest w stanie rosnąć na zacienionym stanowisku. Stanowisko powinno być także osłonięte przed morskimi, porywistymi wiatrami [1]

Podłoże: lekkie, piaszczyste, średnio zwięzłe (ilaste), przepuszczalne i dobrze zdrenowane. Cebula morska toleruje podłoża o różnym odczynie[7]

Nawadnianie: []

Nawożenie: []

Rozmnażanie: dojrzałe nasiona wysiewa się na tace z podłożem. Nasiona cebuli morskiej należy siać rzadko tak, aby można było młode rośliny w tym samym roku, podczas ich spoczynku, przesadzić po 2-3 sztuki do doniczek. [7]

Plon: 25 tys. cebul z 1 hektara. Cebule wykopuje się po ok. 6 latach uprawy[7]

Mrozoodporność: dobra, strefa mrozoodporności USDA: 8-11. Niektóre źródła donoszą, iż cebula morska może przemarzać w Wielkiej Brytanii, chociaż inne źródła podają, że cebulę morską można uprawiać nawet w krajach Północnej Europy[7]

W krajach Europy o cieplejszym klimacie cebula morska może rosnąć na zwykłych ogrodowych glebach. Cebule przechodzą przez spoczynek letni, dlatego podczas tego okresu powinny mieć zapewnione suche warunki. W czasie zimy zaleca się ochranianie stanowiska, gdzie rośnie cebula morska, przed zimnem i wilgocią [7]

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza [1]
  2. Roślina ozdobna[6]: na kwietniki [7]
  3. Przemysł farmaceutyczny [1,2,6,7].
  4. Ochrona przed szkodnikami (gryzoniami), szczególnie czerwona forma cebuli morskiej [7]
  5. Pszczelarstwo; roślina miododajna [7]

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Cebula morska - Bulbus Scillae [21,].

Zbiór surowca zielarskiego:

Surowiec zbierany jest na jesień. Po zbiorze jest oczyszczany, krojony i następnie suszony w temperaturze 40-50°C [2,7].

Dla celów leczniczych zbiera się tylko białą formę cebuli morskiej [7]

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Surowiec składa się z poskręcanych kawałków żółtawobiałych, półprzezroczystych, kruchych i pęczniejących w wodzie. Zapachu brak, smak śluzowaty i gorzki [2].

Surowiec zaliczany do grupy leków nasercowych.

Skład chemiczny surowca zielarskiego: [zbiorcze 1,4,6,7]

  • glikozydy (scilaren A i B, proscylarydyna A)
  • steroidy (sistosterol)
  • kwas chelidonowy
  • tłuszcze
  • olejek eteryczny
  • scillirozyd

Działanie surowca zielarskiego:

W skrócie: Przeciwarytmiczne, Przeciwłupieżowe, Stymulujące pracę serca, Moczopędne, Wymiotne, Wykrztuśne [7]

Glikozydy zawarte w surowcu mają działanie nasercowe, podobne do działania glikozydów naparstnicy, czyli zwiększają siłę skurczu serca, jednocześnie zmniejszając jego częstotliwość, przez co serce ma więcej czasu na "odpoczynek" [1,4]. Stosowanie glikozydów cebuli morskiej polecane jest tym osobom, u których stwierdzono zbyt silne działanie innych glikozydów nasercowych [1]

Surowiec ma stwierdzone działanie moczopędne [1,4,7] i kurczące na mięśnie gładkie [4]. Glikozydy cebuli morskiej słabiej odkładają się w organizmie niż glikozydy naparstnicy Digitalis sp.[7]. Stwierdzono, iż działanie świeżej cebuli morskiej jest znacząco większe od cebuli suszonej [7]. Suszona cebula w dużych dawkach wykazuje działanie nasercowe, silnie moczopędne, [7]

Wewnętrznie cebuli morskiej używa się do leczenia zapalenia oskrzeli, astmy, krztuśca, a także jako zamiennika naparstnicy [7].

Zewnętrznie cebul używa się w celu usunięcia łupieżu i zatrzymania łojotoku [7]

Zastrzeżenia i uwagi:

Jako surowiec leczniczy służą odmiany o białych lub żółtawych nasadkach liści. Cebule morskie o czerwonych nasadkach liściowych pomimo zawartości leczniczych glikozydów wykazują właściwości toksyczne na organizm [1].

Leki/Suplementy/Mieszanki:

  1. Proscillardin - (Talusin, Sandoscill) - w formie drażetek o wadze 0,25 mg, dawka 1-4 razy dziennie po 1 drażetce [4].
  2. Scillaren - krople, tabletki, ampułki - stosowane przy chorobach krążenia i obrzękach pochodzenia nerkowego i sercowego []. Dawka 50-100 kropli na dzień podzielona na kilka części [4].

Przemysł farmaceutyczny

Z cebul odpowidnich odmian cebuli morskiej pozyskuje się bufadienolidowe glikozydy nasercowe [1].

Ochrona przed gryzoniami

Cebule o czerwonych nasadkach liści używane są do wytwarzania substancji zwalczających gryzonie.

Zastrzeżenia:

Spożycie cebuli w dużych ilościach może być niebezpieczne dla zdrowia ze względu na zawartość toksycznych substancji. Sok cebuli morskiej w kontakcie ze skórą może powodować poparzenia i pęcherze skórne [7]

Ciekawostki:

Cebula morska jest roślina bardzo żywotną. Znany jest przypadek zasuszonej, muzealnej cebuli, która po 20 latach była w stanie rozpocząć wegetację [7]

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

cebula onionCebula jadalna - Allium cepa L. - roślina uprawna, warzywo, roślina lecznicza
Cebulica syberyjska - Scilla siberica - drobna roślina kwitnąca na wiosnę
Cebulica Tubergena - Scilla mischtschenkoana - drobna roślina kwitnąca na wiosnę
Źródło:
  1. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  2. Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  3. Dobrzański T. 1968. Botanika farmaceutyczna, PWRiL, Warszawa: 261.
  4. Ożarowski A. (Red.) 1980. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa.
  5. Scilla maritima. USDA ARS-GRIN. Protokół dostępu: (dostęp )
  6. Drimia maritima (L.) Stearn. USDA ARS-GRIN. Protokół dostępu: (dostęp )
  7. Urginea maritima Sea Squill, Red squill. PFAF. Protokół dostępu: (dostęp )
  8. Sea Squill. Wild Plants of Malta - Plant Family Index:. Protokół dostępu: (dostęp )
Logo internetowy ogród
Menu :