Nazwa gatunkowa: Babka lancetowata - Plantago lanceolata L.

Inna nazwa: Babka wąskolistna, języczki polne.

Nazwa angielska: Small plantain

Nazwa niemiecka: Spitswegerich

Rodzina: Babkowate - Plantaginaceae

Morfologia:

Babka lancetowata Plantago lanceolata

Babka lancetowata

Francja, Calais 29.5.2020

Wysokość: 5-40 cm

Kwiaty: szypuła kwiatowa wzniesiona, z 5 głębokimi bruzdami, kwiaty zebrane w krótki kulisty lub krótkowalcowaty kłos, kielich o 4 działkach, dwie działki zrośnięte w jedną. Cztery pręciki, długie (2-3 krotnie dłuższe od korony). Korona posiada krótką rurkę i cztery brunatnawe łatki. Pęd kwiatowy jest bezlistny.

Owoce: drobna (0,3-0,4 cm dł.) dwunasienna jajowata torebka.

Łodyga: okrągła.

Liście: przyziemna różyczka (rozeta) złożona z lancetowatych (węższych niż u Babki zwyczajnej) liści, na liściach znajduje się 3-7 wyraźnych nerwów o kształcie łukowatym, które zwężają się w pochwiasty ogonek liściowy. Liście mają długość około 10cm. Liście są całobrzegie.

Nasiona: dwa gładkie, drobne, błyszczące, czerwonobrunatne czułenka (po 2 w jednej torebce). Nasiona dojrzewają w sierpniu. Po zwilżeniu wodą śluzowaceją, podobnie jak siemię lniane.

Korzenie: miotełkowate wyrastające z krótkiego kłącza

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, hemikryptofit, zimująca w polskich warunkach

Pokrój: bylina

Kwitnienie: maj - wrzesień (V-IX)

Rozmnażanie: Generatywnie - poprzez siew nasion (w tym zoochoria).

Ekologia:

Pochodzenie: Europa, Azja

Występowanie: Europa, Azja, Przyniesiona do Ameryki Północnej wraz z podróżami morskimi, cała półkula północna z klimatem umiarkowanym.

Siedliska: łąki, pastwiska, rowy, pobocza, trawniki, parki, przydroża, brzegi wód.

Uprawa/Hodowla/Ochrona:

Stanowisko: słoneczne, ciepłe.

Podłoże: rośnie dobrze na każdym podłożu.

Nawadnianie: dostateczne.

Nawożenie: niskie, raz/2miesiące.

Choroby: Zgorzel siewek, Mączniak prawdziwy, Szara plamistość babki. Do zwalczania zgorzeli i szarej plamistości można użyć Dithane NeoTec 75 WG. Babki bardzo często atakuje choroba nazywana mączniakiem prawdziwym Erysiphe plantaginis. Chorobę można rozpoznać po mączystym nalocie na obu stronach liścia. Porażone rośliny nie nadają się na surowiec zielarski. W latach masowego wystąpienia mączniaka stosować środki raki jak Baycor 25 WP, Tiotar; 80 WP, 800 SC, Topsin M 70 WP.

Szkodniki: Mszyce i Pchełki. Do zwalczania używa się prawie tych samych środków: Bulldock 025 EC, Cyperkill Super 25 EC, Fastac 100 EC. Środki stosować z chwilą pojawienia się szkodników.

Babkę rozmnażamy przez nasiona, które możemy pozyskać z naturalnych stanowisk, ponieważ roślina jest dość plenna (1 roślina daje ok. 1000 nasion). rośliny wschodzą po 10-14 dniach. Surowiec można zbierać już w pierwszym roku kiedy liście osiągną długość 30cm

Zastosowanie:

Zielarstwo: Roślina lecznicza o działaniu powlekającym i wykrztuśnym. Jest stosowana w przypadku schorzeń górnych dróg oddechowych. Sadzona w: Ogródki ziołowe, lecznicze, naturalne. Niektóre odmiany są bogatym źródłem błonnika. Zawiera bardzo dużo białka, ale powoduje biegunkę u bydła.

Pasza zielona, może wywoływać biegunkę u bydła [2].

Surowiec zielarski

Surowcem leczniczym są liście babki - Foolium plantaginis, synonim: liść babki lancetowatej - Folium Plantaginis lanceolatae.

Zbiór surowca:

Zbiór surowca należy przeprowadzić podczas kwitnienia rośliny (sierpień). Babki lancetowatej nie należy zbierać w górach i okolicach nadmorskich, gdzie występują dwa podobne gatunki, ale o mniejszych wartościach leczniczych: Plantago montana Lam. i Plantago maritima L. Surowiec po zbiorze powinniśmy szybko wysuszyć w suszarni lub piekarniku, ale nie należy przekraczać 40 C°C. Surowiec suszy się cienkimi warstwami, aby się nie zaparzył i nie zaczerniał.

Surowiec zawiera:

Liście babki:

  1. śluz
  2. glikozydy irydoidowe (aukibina i katalpol)
  3. flawonoidy(bajkalein, skulareina)
  4. garbniki
  5. enzymy (inwertynę, emulsinę)
  6. liczne kwasy organiczne (cytrynowy, flumarowy, benzoesowy, cynamonowy i inne)
  7. pektyny
  8. witaminy C i K
  9. sole mineralne zasobne w krzem(Si), cynk(Zn), Sód (Na), Potas(K), Magnez (Mg)

Nasiona zawierają błonnik, śluzy i tłuszcze.

Działanie:

Wewnętrznie: Przeciwzapalnie na błony śluzowe jamy ustnej, gardła i przewodu pokarmowego. Zmniejszają przepuszczalność włosowatych naczyń krwionośnych. Właściwości wykrztuśne, rozkurczowe, ściągające i lekko moczopędne. Glikozyd aukubina działa przeciwbakteryjnie.

Zewnętrznie: Świerze liście babki skutecznie pomagają w trudno gojących się i ropiejących ranach, owrzodzeniach, czyrakach, lekkich oparzeniach, otarciach naskórka. Liście przykładamy w docelowe miejsce i mocujemy przy pomocy gazy opatrunkowej. W ropnym zapaleniu spojówek i powiek stosujemy napary z liści z dodatkiem rumianku, świetlika łąkowego oraz kwiatami bławatka. Sok posiada również właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne przy użądleniach pszczół, os oraz trzmieli.

Roślina w małej ilości ma łagodne działanie i może być stosowana u dzieci.

Forma stosowania:

Sok wyciśnięty z liści kilka razy dziennie po łyżeczce jako środek wykrztuśny. Można podawać z mlekiem i miodem. Sok można stosować także w nieżytach żołądka i jelit, biegunkach, w chorobie wrzodowej (przy normalnej lub obniżonej kwaśności żołądka), w przewlekłym zapaleniu nerek i pęcherza.

Napar z liści stosuje się podobnie jak sok. Sposób przygotowania polega na zalaniu łyżeczki rozdrobnionych liści wrzątkiem. Po odczekaniu 15 minut można wypić 1/3 szklanki przed jedzeniem, a resztę dokończyć po jedzeniu. Napary można mieszać z innymi ziołami: tymiankiem, macierzanką, korzeniami i liśćmi prawoślazu.

Odwary (wewnętrznie: pobudza wydzielanie soków żołądkowych, działa przeciwzapalnie)

Ciekawostki:

Liście babki lancetowatej można dodawać do wiosennych sałatek.

Zdjęcia:

Babka lancetowata Plantago lanceolata

Babka lancetowata

Kraków 10.7.2019

Babka lancetowata Plantago lanceolata

Babka lancetowata

Kraków 10.7.2019

Babka lancetowata Plantago lanceolata

Babka lancetowata

Kraków 10.7.2019

Odmiany i gatunki pokrewne:

Babka zwyczajna - Plantago major L. - duże, okrągłe liście, podobne zastosowanie, lecz posiada mniej związków biologicznie czynnych
Babka piaskowa - Plantago indica L. - roślina lecznicza
Źródło:
  1. Teresa Lewkowicz-Mosiej, Leksykon roślin leczniczych, Świat Książki, Warszawa 2003.
  2. Frantisek Cincura, Pospolite rośliny środkowej Europy, PWRiL, Warszawa 1990.
  3. Jakub Mowszowicz, Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich, PWRiL, Warszawa 1985.
  4. Waleria Olechnowicz-Stępień, Eliza Lamer-Zarawska, Rośliny lecznicze stosowane u dzieci, Wydanie II, PZWL, Warszawa 1989.
  5. Władysław Walewski, Towaroznawstwo zielarskie, PZWL, Warszawa 1985
  6. Zalecenia ochrony roślin na lata 2010/2011 - Rośliny zielarskie.
Menu :