Nazwa gatunkowa: Fasola zwykła - Phaseolus vulgaris L. [1]
Inne nazwy: Phaseolus vulgaris var. humilis Alef.[1]
Rodzina: Bobowate - Fabaceae [1]
Morfologia
Wysokość: [] .
Pokrój roślina zielna [n].
Kwiaty: płatki białe, rzadziej filetowe lub czerwone, obupłciowe, zwykle wykazują samopylność. Kwiatostany groniaste, wyrastające z kątów liści [n].
Owoce: strąki, które stają się suche po osiągnięciu dojrzałości fizjologicznej. W zależności od odmiany strąki mogą być proste lub zakrzywione. W przekroju strąki mogą mieć kształt okrągły, owalny (u większości) lub płaski (odmiana Mamut). Strąki mogą mieć barwę zieloną (odmiana Wena, Bona), żółtą (Goldpantera, Gazela), filetową (Purple King). Jedną z cech użytkowych strąków jest ich włóknistość. Strąki fasoli szparagowej posiają niższą włóknistość od fasoli na zbiór suchych nasion, dlatego przeznaczone są do spożycia jako warzywo po obróbce kulinarnej [n].
Łodyga: wysokość 25-300 cm [n].
Liście: pierzasto-złożone, z ogonkami [n].
Korzenie: silnie rozwinięty korzeń palowy [n]
Inne cechy: fasola jest rośliną ciepłolubną. Fasola znana jest ze zjawiska nazywanego symbiozą z bakteriami Rhizobium phasoli[n]
Biologia
Długość życia rośliny: roślina jednoroczna[n].
Typ/forma życiowa rośliny: roślina zielna[n].
Kwitnienie: [].
Owocowanie: sierpień-wrzesień (VIII-IX)[n].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona[n].
Uprawa
Stanowisko: ze względu na to, iż fasola jest rośliną ciepłolubną, należy zapewnć jej ciepłe, słoneczne stanowisko[n]
Podłoże: wymagania glebowe niższe od klimatycznych, fasola preferuje gleby ciepłe, które szybko się nagrzewają, pH zbliżone do obojętnego[n]
Nawadnianie: umiarkowania wymagania wodne, największe zapotrzebowanie na wodę podczas kiełkowania i zawiązywania strąków. Podczas uprawy na suche nasiona duże opady niekorzystnie wpływają na zdrowotność i jakość strąków[n]
Nawożenie: najlepiej rozpocząć uprawę fasoli w 2 lub 3 roku po nawożeniu obornikiem[n]
Rozmnażanie: temperatura kiełkowania nasion 10 °C (minimalna), 18-20 °C (optymalna)[n]
Mrozoodporność: [n]
Płodozmian: jako przedplon zaleca się kapustę pekińską, rzodkiewkę, szpinak, sałatę, brokuły[n]
Zbiór: zbioru dokonuje się od drugiej dekady lipca do początku sierpnia. W przypadku uprawy na suche nasiona zbiór wypada od końca sierpnia do września. Podczas zbioru na suche nasiona używa się kombajnów [n]
Temperatura uprawy: temperatury poniżej 15 °C oraz powyżej 30 °C niekorzystnie wpływają na wzrost roślin. Fasola wielokwiatowa jest mniej wrażliwa na temperaturę uprawy niż fasola zwykła [n]
Siew nasion grochu siew nasion przeprowadza się 10-15 maja, jeżeli chcemy prowadzić uprawę na suche nasiona. Siew nasion fasoli karłowej, szparagowej przeprowadza się co 7-10 dni od połowy maja do drugiej dekady czerwca [n].
Fasola zwykła jest bardzo wrażliwa na silne wiatry podczas uprawy. Podobnie jak w przypadku grochu należy zapobiegać zaskorupianiu się gleby przed wschodem nasion. Dalsze uprawki to odchwaszczanie, nawadnianie - szczególnie w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków (fasola szparagowa)[n]
Choroby: podczas uprawy fasola może być porażona przez następujące choroby: antraknoza, bakterioza obwódkowa, wirus mozaiki fasoli, zaraza bakteryjna. Poszczególne odmiany fasoli wykazują różną odporność na wspomniane choroby [n].
Charakterystyka fasoli przeznaczonej dla przemysłu
Odmiany fasoli do przemysłowego zbioru powinny wykazywać odporność na antraknozę, bakteriozę obwódkową. Strąki ciemnozielone lub intensywnie żółte, odporne na mechaniczny zbiór, o niskiej zawartości włókna i dużej zawartości suchej masy, cukrów, witaminy C, białka oraz łatwo przyswajalnych aminokwasów [n]
Znaczenie gospodarcze
W Europie uprawia się tylko fasolę zwykłą oraz fasolę wielokwiatową. Uprawa skierowana jest na pozyskanie suchych nasion lub niedojrzałych, mięsistych strąków (fasola szparagowa). Fasolę spożywa się bezpośrednio, po obróbce kulinarnej, lub przeznacza się na przetworzenie (fasola konserwowa itp.). Fasola należy do roślin bobowatych, które zazwyczaj pozytywnie wpływają na strukturę i żyzność gleby[n]
Zastosowanie
- Warzywnictwo: Roślina uprawna
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Miniaturka | Nazwa rośliny |
|---|---|
| Fasola odmiana karłowa Phaseolus vulgaris var. nanus - niski pokrój roślin, łodygi sztywne i rozgałęzione (krzaczaste) [n] | |
| Fasola odmiana karłowa Phaseolus vulgaris var. communis - odmiany tyczne, wymagają podpór, łodyga jest wiotka i słabo rozgałęziona [n] | |
| Fasola 'Atlas' Phaseolus vulgaris 'Atlas' - dmiana tyczna, grupa communis [n] | |
| Fasola 'Bona' Phaseolus vulgaris 'Bona' - zielone strąki [n] | |
| Fasola 'Gazela' Phaseolus vulgaris 'Gazela' - żółte strąki [n] | |
| Fasola 'Goldpantera' Phaseolus vulgaris 'Goldpantera' - żółte strąki [n] | |
| Fasola 'Małopolanka' Phaseolus vulgaris 'Małopolanka' - odmiana karłowa, należy do grupy odmian nanus [n] | |
| Fasola 'Mamut' Phaseolus vulgaris 'Mamut' - płaskie strąki [n] | |
| Fasola 'Purple King' Phaseolus vulgaris 'Purple King' - fioletowe strąki [n] | |
| Fasola 'Wena' Phaseolus vulgaris 'Wena' - zielone strąki [n] | |
| Fasola 'Złota Saxa' Phaseolus vulgaris 'Złota Saxa' - odmiana karłowa, należy do grupy odmian nanus [n] | |
| Groch zwyczajny Pisum sativum L. - roślina podobna, uprawiana jako warzywo[1] |
Typy odmian fasoli wg. przeznaczenia i wegetacji:
- karłowe, szparagowe: wczesne 60-70 dni, późne 70-80 dni
- tyczne, szparagowe: wczesne 90 dni, późne 100 dni
- suche nasiona: wczesne 100-110 dni, późne 120-140 dni
- Phaseolus vulgaris L.. ITIS. Protokół dostępu: https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=26857#null (dostęp 25.12.2018)