Nazwa gatunkowa: Grążel żółty - Nuphar lutea (L.) Smith [2,3]

Inne nazwy:

  • bączywie [5]
  • grążel wodny [3]
  • grzybień żółty [1]
  • wodna róża [1]
  • Nuphar luteum L. [1]
  • Nuphar luteum (L.) Sm. [3,5]

Rodzina: Grzybieniowate - Nymphaeaceae Salisb. [1-3,5]

Morfologia

Grążel żółty Nuphar lutea

Grążel żółty

5.6.2016

Wysokość: do 2,5 m [5].

Pokrój: bylina wodna [1-4]

Kwiaty: koloru żółtego [1,3], osadzone na długich (do 2 m) szypułkach [1,2], średnicy 3-6 cm [2], wystają ponad lustro wody [1,4] lub pływają na jego powierzchni [3] . Działek kielicha 5 lub 6, dwu- lub trzykrotnie dłuższe od płatków korony [zb. 2,3]. Działki kielicha z zewnątrz są zielone, wewnątrz - żółte [3,4]. Płatków korony 5 [5]. Pręciki liczne. Słupek składa się z 5-24 owocolistków, zrośniętych z tkanką osi kwiatu, znamię lejkowate [2], kwiaty przedsłupne [3]. Kwiaty są wonne i intensywnie pachną jabłkami [zb. 2,5]. Kwiaty są samopylne, ale mogą być zapylane przez muchówki [5].

Owoce: torebka o butelkowatym kształcie [1,2,4], długości 2-4 cm, unosi się przy powierzchni wody [4].

Łodyga: .

Liście: duże, zielone lub brunatne [2]. Grążel posiada dwa rodzaje liści: pływające: (przeważnie u starszych roślin): z długimi ogonkami, unoszą się na powierzchni wody, u nasady są głęboko wcięte, sercowato-owalnego kształtu [zb.1,3], podwodne: bardzo delikatne, sercowato rozcięte, kształtem przypominają strzałkę lub grot, pofałdowane, barwy jasnozielonej [4] , wręcz prawie przezroczyste, z krótkimi ogonkami [3]. Nerwy drugiego rzędu długie, nie łączące się ze sobą, przy brzegu rozdzielają się 1-3 krotnie widlasto [2].

Nasiona: brunatne, kształtu jajowatego [2].

Kłącze: żółtozielone [3], grube, czołgające się po dnie zbiornika [1,2,4], długie, z bliznami po liściach [zb.2,3]. Średnica kłącza w przekroju wynosi od 5 do 10 cm [zb. 2,3]

Korzenie:

Inne cechy: Roślina wodna [4], Roślina trująca [1,4]

Biologia

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [3].

Typ rośliny: bylina wodna [1-5], hydrofit [2].

Kwitnienie: maj-wrzesień (V-IX) [2], czerwiec-sierpień (VI-VIII) [3], maj - sierpień (V-VIII) [5].

Rozmnażanie: generatywne poprzez nasiona. wegetatywne poprzez podział kłącza [2].

Ekologia

Pochodzenie:

Zasięg terytorialny: strefa klimatu umiarkowanego całej Europy i Azji [1].

Siedliska: płytkie, o głębokości do 5 m zbiorniki wodne [1,3], stawy z grubą warstwą mułu [5] lub wolno płynące wody, na niżu, rzadziej na wyżu [2]. Występuje w zbiorowiskach należących do związku Nymphaeion i czasami jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu Myriopyllo-Nupharetum [2].

Gatunek niepożądany w stawach rybnych, jednak polecane do hodowli pstrągów [2], ponieważ osłaniają ryby podczas tarła [5].

Gatunek ginący, jest objęty całkowitą ochroną gatunkową [2,4]

Uprawa

Stanowisko: zbiorniki wodne [2]

Podłoże: żyzne, zasobne.

Nawadnianie: obfite, roślina cały czas powinna mieć dostęp do wody.

Głębokość sadzenia: 60-120 cm [2].

Grążel jest mało wymagający jeśli chodzi o zawartość składników pokarmowych oraz obecność niektórych pierwiastków w wodzie [2].

Zastosowanie

  1. Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna; zbiorniki z wodą stojącą i wolno płynącą, stawy parkowe, akwaria, głębokość zbiorników 0,5-3 m [2]
  2. Zielarstwo roślina lecznicza [4]
  3. Zielarstwo: lecznictwo ludowe [1]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Kłącze grążela żółtego Rhizoma Nuphari lutei [1], syn. Rhizoma Nupharis, Rhizoma Nymphaeae Luteae, Radic Nuphari lutei [3].

Kwiat grążela żółtego Flos Nuphari lutei [3].

Zbiór surowca zielarskiego:

.

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

.

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Kłącze: alkaloidy seskwierpenowe (nufaryna, nufarydyna, deoksynufarydyna, nufaramina, nufamina, nufalamina), tioalkaloidy, cholina glikozydy (nimfeina), garbniki (garbniki hydrolizujące), śluzy, cukry, kwasy organiczne [1,3].

Kwiaty: alkaloidy (nufaryna, a i b-nufarydyna, nufalamina), tioalkaloidy, cholina, garniki (garbniki hydrolizujące) [3]

Liście: flawonoid: luteolina [3]

Działanie surowca zielarskiego:

Wyciągi z kłącza: uspokajające, rozkurczowe, obniżające ciśnienie krwi [1]. W homeopatii liście i korzenie grążela używa się przy biegunkach [zb. 1,3].

Nalewka: przeciwbiegunkowe [1].

Zastrzeżenia:

Grążel jest rośliną toksyczną/trującą. Zastosowanie wewnętrzne tej rośliny należy najpierw omówić z lekarzem [1].

Ciekawostki:

Literatura wspomina o użyciu nalewki z grążela żółtego jako środek zwiększający potencję seksualną u mężczyzn [1].

Zdjęcia:

Grążel żółty kwiat Nuphar lutea flower

Grążel żółty

5.6.2016

Grążel żółty kwiat

5.6.2016

Grążel żółty

5.6.2016

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Grążel drobny Nuphar pumila (Timm.) DC. - można sadzić w akwarium [2]
Grążel japoński Nuphar japonica DC. - można sadzić w akwarium [2]
grzybień białyGrzybień biały Nymphaea alba L. - roślina ozdobna [2]
Źródło:
  1. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa: 93.
  2. 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa: 76.
  3. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa: 52,54,55.
  4. Stożek K. 2008. Rośliny i Zwierzęta. Włochy. Grafica Veneta S.p.A. (Dodatek do Gazety Wyborczej)
  5. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa: 67.
Logo internetowy ogród
Menu :