Nazwa gatunkowa: Pieprzyca siewna - Lepidium sativum L. [1-3]
Angielska nazwa: garden cress [2,3], pepper-grass [2], gardencress pepperweed [1,2], garden pepperwort [1]
Inne nazwy: Rzeżucha [2]
Rodzina: Kapustowate - Brassicaceae [1-3]
Systematyka: (kliknij, aby rozwinąć)
Morfologia
Wysokość: 45-80 cm[3] .
Pokrój niska, wzniesiona roślina zielna [2,3].
Kwiaty: białe, jasnoróżowe, zakwitają na szczytach łodyg [2].
Owoce: nagie łuszczynki [2].
Łodyga: rozgałęziająca się w górnej części [2].
Liście: niewielkie, powcinane [].
Nasiona: gładkie, żółtawo-brunatne [2], szerokości ok. 1 mm, długości ok. 3 mm. W kontakcie z wodą powierzchnia nasion pokrywa się śluzem. Nasiona zawierają 25-58% jadalnego oleju, który jest pół-schnący, posiada żółto-brązowe zabarwienie i nieprzyjemny aromat [3].
Inne cechy: []
Biologia
Długość życia rośliny: roślina jednoroczna. Cykl życiowy rośliny może zamknąć się w okresie 3 miesięcy [2,3].
Typ/forma życiowa rośliny: roślina zielna[].
Kwitnienie: [].
Owocowanie: [].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona [3].
Ekologia
Pochodzenie:Afryka (tereny na wyżynach Etiopii) [2], prawdopodobnie też zachodnie rejony Azji [3]
Zasięg terytorialny:w Polsce pieprzyca występuje w stanie naturalnym w formie zdziczałej [2]
Siedliska:wilgotne łąki, zarośla, brzegi jezior i rzek [2]
Pieprzycę siewną jako pokarm znano i uprawiano jako pokarm w Starożytnym Egipcie [3]
Największe plantacje pieprzycy siewnej rozmieszczone są na terenie Ameryki Północnej i krajów Europy Zachodniej [2]
Rzeżucha może rozprzestrzenić się poza uprawę i stać się chwastem [3]
Uprawa
Stanowisko: słoneczne, ale nie bezpośrednio (w czasie lata rzeżucha powinna mieć ochronę przed słońcem, w przeciwnym wypadku rozpocznie zakwitanie) [3]
Podłoże: dowolne, ale najlepsze do uprawy jest podłoże przepuszczalne, lekkie, umiarkowanie wilgotne[3]
Nawadnianie: częste[]
Nawożenie: []
Rozmnażanie: poprzez siew nasion[3]
Mrozoodporność: do -5°C? [3]
W okresie Świąt Wielkiej Nocy rzeżuchę wysiewa się na talerze przykryte wilgotną bibułą, ligniną lub do pojemników z torfem, trocinami [2]
Zastosowanie
- Kwiaciarstwo: roślina ozdobna
- Zielarstwo: roślina lecznicza [2]
- Zielarstwo: roślina przyprawowa [2]
- Kulinaria: Ziele pieprzycy oraz olej z nasion są jadalne i używane jako pokarm [3]
- Olej z nasion pieprzycy może być używany jako paliwo do lamp lub do wytwarzania mydeł[3]
- Roślina wskaźnikowa dla obszarów zanieczyszczonych [3]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Ziele rzeżuchy Herba Lepidii [2]
Zbiór surowca:
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
Surowiec można stosować w postaci świeżej jak i suszonej [2]
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Ziele rzeżuchy: [2]
- związki goryczowe
- glikozyd izosiarocyjanowy (synalbina)
- olejek gorczyczny
- chlorofil
- sole mineralne zawierające żelazo, siarkę, wapń, potas, jod, kobalt i miedź
Działanie i stosowanie surowca zielarskiego:
Ziele pieprzycy po spożyciu poprawia apetyt i trawienie, korzystnie wpływa na pracę wątroby, trzustki i jelit. Dla cukrzyków rzeżucha ma zbawienne działanie, gdyż pomaga organizmowi w regulacji stężenia cukru we krwi. Spożywanie rzeżuchy polecane jest dla osób mających problem z kamieniami i piaskiem w nerkach i woreczku moczowym, ponieważ rzeżucha pobudza wydzielanie moczu, a także pomaga w wypłukiwaniu kamieni i piasku z narządów w organizmie. Rzeżucha wspomaga także wydzielanie kwasu moczowego, przez co może pomóc w leczeniu reumatyzmu i artretyzmu. Ziele pieprzycy zawiera znaczącą ilość jodu, który zalecany jest w problemach z tarczycą [2].
Kulinaria
Ziele rzeżuchy dodaje pikanterii potrawom i można je dodawać do zup, potraw z mięsem i rybami [2], a także do sałatek [3]. Rzeżucha spożywana jest w postaci siewek, które są gotowe do spożycia po ok. 7 dniach od wysiewu. Pieprzycę można spożywać także jako kiełki [3].
Arabowie spożywają rzeżuchę w postaci drinków, które przyrządza się z gotowanych siewek rzeżuchy. Ponadto Arabowie przyrządzają z rzeżuchy napary na mleku, a także spożywają rzeżuchę w połączeniu z miodem [3].
Olej uzyskany z nasion rzeżuchy posiada właściwości antyoksydacyjne, jest bogaty kwas oleinowy, linolowy i moczowy, zawiera także alkaloidy imidazolowe. Olej z nasion ma nieprzyjemny aromat [3].
Korzeń rzeżuchy również może stanowić przyprawę [3].
Zdjęcia:
|
|
Nasiona rzeżuchy |
- Lepidium sativum. ITIS. Protokół dostępu: https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=22978#null (dostęp 30.4.2017)
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa:212.
- Fern K. Lepidium sativum. Useful Tropical Plants Database. Protokół dostępu: http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Lepidium+sativum (dostęp 30.4.2017)
