Nazwa gatunkowa: Kruszyna pospolita - Frangula alnus Mill. [2-6]

Inne nazwy:

Rodzina: Szakłakowate - Rhamnaceae [2,5,7]

Morfologia:

Wysokość: do 5 m [3].

Pokrój: krzew lub drzewo [3-5].

Kwiaty: niewielkie, zielonawe, wyrastają po kilka sztuk lub pojedynczo w kątach liści [5].

Owoce: okrągły pestkowiec, niedojrzałe pestkowce są koloru zielonego, dojrzałe czerwonego lub czarnego [3]. Smak owców kruszyny jest mdły, słodkawy [4] . Owoce kruszyny nie są trujące, ale po zjedzeniu 2-3 łyżek tych owoców występują nudności i wymioty. Również mocno wysuszone owoce kruszyny posiadają właściwości przeczyszczające podobne do kory kruszyny [4].

Łodyga/Kora: Kora jest biało kropkowana [4], szaro-brunatna, matowa. Gałązki z głównego pędu wyrastają prawie pod kątem prostym [5].

Liście: liście są eliptyczne lub odwrotnie jajowate, ciemnozielone [5].

Nasiona:

Korzenie:

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.

Typ rośliny/forma życiowa: krzew lub drzewo [3-5].

Kwitnienie:.

Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona.

Ekologia.

Pochodzenie:

Zasięg terytorialny: Europa i zachodnie rejony Azji [5].

Siedliska: wilgotne lasy, brzegi zbiorników wodnych i rzek [5], zarośla

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza [5]
  2. Zielarstwo: roślina barwierska [1]
  3. Zielarstwo:roślina o właściwościach bakteriobójczych [5]
  4. Zielarstwo: środek przeczyszczający [5]

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Kora kruszyny - Cortex Frangulae [1,4,5], synonim Kora kruszyny szakłaku - Cortex Rhamni Frangulae.

Zbiór surowca:

Surowiec pozyskujemy z młodych pni i gałęzi (2-3 letnich) na wiosnę przed rozwojem liści (*Według FP IV). Korę suszy się w temperaturze 100°C przez 2 godziny lub przechowuje przez rok, aby rozłożył się szkodliwy frangulozyd [zb. 1,5]. Jeżeli nie zastosuje się odpowiednio wysokiej temperatury suszenia, to surowiec po zastosowaniu może wywołać wymioty u osoby go zażywającej [5]

Przechowywanie surowca:

Surowiec można przechowywać przez długi czas (kilka lat) w suchym i ciemnym miejscu bez obawy o utratę właściwości leczniczych.

Informacje dotyczące surowca:

Surowiec powinien zawierać co najmniej 3% antrachinonów i antranoli [1].

Kora kruszyny tak jak większość surowców korowych ma postać zwiniętych rurek lub rynienek. Zewnętrzna powierzchnia kory jest szarobrunatna, o licznych szarawych przetchlinkach. Wewnętrzna powierzchnia kory jest czerwonożółta i barwi się na czerwono pod wpływem roztworów ługów [1]. Przełam kory jest włóknisty. Zapach jest słaby, swoisty, smak gorzkawy.

Surowiec jest objęty FP IV [1].

Skład chemiczny surowca zielarskiego: [5]

  • antranoidy (pochodne emodyny, fiscjonu, chryzofanolu, czyli glukofrangulina A i B)
  • flawonoidy
  • saponiny
  • alkaloidy peptydowe

Owoce kruszyny mają podobny skład chemiczny do kory gałązek [5]

Działanie surowca:

Surowiec działa przeczyszczająco lub ułatwia wydalanie zalegającego kału - aktywuje perystaltykę jelita grubego w mniejszym lub większym stopniu [zb. +,5]. Związki goryczowe zwarte w surowcu pobudzają trawienie

Działanie przeczyszczające pojawia się po około 6 godzinach od zastosowania [].

Surowiec ma także działanie moczopędne i żółciopędne [+,5]. Podczas stosowania surowca zaleca się picie dużej ilości wody, aby zapobiec odwodnieniu. Stosuje się w postaci odwarów w uporczywych zaparciach, w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego.

Kora kruszyny pospolitej posiada także właściwości przeciwrobacze - usuwają pasożyty jelitowe: owsiki i glisty [5]

Kora kruszyny może być stosowana jako środek przeczyszczający [5]

Leki/Suplementy/Mieszanki:

  • Altra - drażetki
  • Cholagoga nr 2, nr 3 - Species cholagogae - mieszanka ziołowa regulująca czynność wątroby.
  • Degrosan - Species metabolicae - mieszanka ziołowa
  • Gastrin
  • Gastro - tabletki
  • Gastrochol
  • Neonormacol
  • Normogran
  • Pruniol
  • Rectosan - Species antihaemorrhoidales - mieszanka ziołowa
  • Rhelax - syrop o działaniu przeczyszczającym
  • Sklerosan - Species antiscleroticae - mieszanka ziołowa

Zastrzeżenia:

Świeża kora kruszyny ma właściwości wymiotne [5]

Ciekawostki:

W medycynie ludowej owoce kruszyny uznawano za wilcze jagody, ponieważ wywoływały nudności. Jest to błędna nazwa, ponieważ wilcza jagoda odnosi się do pokrzyku wilczej jagody, która wykazuje silne właściwości toksyczne [6???]

Zdjęcia:

Kruszyna pospolita okaz zielnikowy Frangula alnus

Kruszyna pospolita okaz zielnikowy

Odmiany i gatunki pokrewne:

Szakłak pospolity - Rhamnus cathartica L.
Źródło:
  1. Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  2. Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
  3. Polakowska M. 1987. Leśne rośliny zielarskie. PWRiL, Warszawa. (dokończ)
  4. Muszyński J. 1956. Roślinne leki ludowe. Ludowa Spółdzielnia wydawnicza, Warszawa.
  5. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa: 136.
  6. Frangula alnus. ITIS. Protokół dostępu: (dostęp )
  7. Rhamnus frangula. ITIS. Protokół dostępu: (dostęp )
Logo internetowy ogród
Menu :