Nazwa gatunkowa: Dąbrówka rozłogowa - Ajuga reptans L. [1,3,6,8]

Nazwa angielska: Bugle, Bugleweed, Carpet [4], carpenter's herb, middle compund, middle consound, yellow bugle [5], common bugle [10]

Inne nazwy: Ajuga repens [5]

Rodzina: Jasnotowate - Lamiaceae [4,6], dawniej Wargowe - Labiateae [1,3,8]

Dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans

Dąbrówka rozłogowa

Morfologia:

Wysokość: do 15 cm [4,5], natomiast inne źródło podaje, że dąbrówka dorasta do 30 cm [1].

Kwiaty: korona koloru niebiesko-fioletowego [1], niebieskiego [2], różowego i białego [1]. Wyrastają z kątów przysadek podobnych do liści. Przysadki kwiatowe są owłosione, zwykle całobrzegie, koloru zielonego lub z odcieniem fioletowym [1]. Korona kwiatowa długości 1,3-1,8 cm [2], jest owłosiona z zewnętrznej strony [] oraz od wewnętrznej strony w rurce [2] posiada górną wargę krótką, dolną dłuższą [2]. Dolna warga jest trójklapowa, warga środkowa - trójkątnie sercowata, ma 0,5-0,6 cm szerokości, warga górna jest wcięta [2]. Kwiatostanem jest grono, złożone z nibyokółków z 2 do 6 kwiatów [1], inne źródło podaje, że w nibyokółkach znajduje się od 6 do 12 kwiatów [2] . Kwiaty posiadają niewielkie szypułki, owłosiony kielich w kształcie dzwonka, który ulega powiększeniu w czasie owocowania [1]. Kwiaty są samopylne [8].

Owoce: rozłupnia z 4 jajowatymi rozłupkami, które są siateczkowato pomarszczone, z dużą blizną przyczepu przykrytą przez elajosom, roznoszone przez mrówki [1].

Łodyga: zielona lub czerwonawa, czworokanciasta [1], pojedyncza wzniesiona łodyga zakończona groniastym kwiatostanem . Łodyga u dołu naga, u góry owłosiona [1]. Z rozety liściowej wyrastają płożące pędy - nadziemne rozłogi [1,2], które szybko się ukorzeniają [1].

Liście: zimozielone [5]. Liście przyziemne zebrane są w rozetę przy nasadzie łodygi, odziomkowe, odwrotnie jajowate, całobrzegie lub lekko-karbowane [1], długoogonkowe [2]. Liście osadzone na łodydze są ustawione względem siebie naprzeciwlegle, mają krótkie ogonki lub są siedzące [1] i są kształtu jajowatego [2]. Liście są ciemnozielone, do czerwonopurpurowych w zależności od odmiany.

Nasiona:.

Korzenie: nieduży korzeń główny z korzeniami bocznymi, które mają tendencję do rozgałęziania się [1].

Inne cechy: roślina może mieć właściwości trujące [4]

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [2,5], czasami roczna [5], zimująca w polskim klimacie, leśny hemikryptofit [1].

Pokrój: niska płożąca się bylina [5,8].

Kwitnienie: na wiosnę, kwiecień - czerwiec (IV-VI) [1,2,8].

Rozmnażanie: wegetatywnie przez sadzonki, lub podział kępy jesienią. Występuje specyficzny rodzaj rozmnażania generatywnego: nasiona przyklejają się do mrówek, które przyczyniają się do ich rozsiewania. Taki sposób rozmnażania nazywamy zoochorią.

Dąbrówka rozłogowa jest rośliną wskaźnikową dla gleb o wysokiej zawartości rozłożonej materii organicznej [1].

Ekologia:

Zasięg terytorialny: Europa, Indie, Iran, południowo-zachodnia Azja [5].

Siedliska: Lasy z rzędu Fraxinetalia (lasy jesionowe, olchowe i wiązowe) i Carpino-Fagetalia (eutroficzne lasy bukowe i grabowe), zbiorowiska okrajkowe oraz zarośla z bzami (rzędy Circeaeo-Stachyetalia, Rubo-Sambucetalia), półnaturalne i sztuczne łąki i pastwiska (klasa Monilinio-Arrhenatheretea)[1].

Uprawa:

Stanowisko: słoneczne, półcieniste [4,5] lub cieniste.

Podłoże: dąbrówka wykazuje małe wymagania glebowe, ale najlepiej rośnie na glebach żyznych, umiarkowanie wilgotnych i przepuszczalnych [], próchnicznych [1], pH 7,0 - neutralne (obojętne).

Nawadnianie: .

Rozstawa: 15-22 cm [4]

Jest mrozoodporna, lecz w zimniejszych rejonach może przemarzać (strefa H7 -20°C) [4,5]. Rośnie szybko i jest bardzo ekspansywna - tworząc rozłogi wkrótce może zagłuszyć inne rośliny. Aby do tego nie dopuścić należy systematycznie usuwać te rozłogi i nadmiar ciągle pojawiających się nowych kęp rośliny. Posiada bardzo wiele odmian różniących się ubarwieniem liści [].

Zastosowanie:

  1. Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna, na runo parkowe, naturalne/dzikie ogrody, obwódki kwiatowe [], jako roślina okrywowa [4,5]
  2. Zielarstwo: Dawniej stosowana była jako roślina lecznicza Aktualnie zaliczana do roślin wykorzystywanych w lecznictwie ludowym [1]
  3. Pszczelarstwo: Roślina miododajna [4]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Ziele dąbrówki rozłogowej - Herba Ajugae (Herba Bugulae, Herba Conlidae mediae) [2].

Zbiór surowca zielarskiego:

Zbioru ziela należy dokonać podczas kwitnienia dąbrówki.

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Po wysuszeniu ziela pozostaje 18% pierwotnej świeżej masy.

Skład chemiczny surowca zielarskiego:[2]

  • garbniki katechinowe
  • flawonoidy (apigeninę, luteolinę)
  • kwasy organiczne (kawowy, chlorogenowy)

Działanie surowca zielarskiego:

W lecznictwie ludowym dąbrówka wykorzystywana była do leczenia malarii i hemoroidów. Zewnętrznie stosowano ją w nieżycie gardła, przy niegojących się ranach i przeciwko świerzbowi [2].

Zastrzeżenia:

Dąbrówka rozłogowa może wykazywać właściwości toksyczne po spożyciu [4].

Ciekawostki:

Pomimo, że dąbrówka rozłogowa nie jest oficjalnie rośliną leczniczą, to istnieje zapis, że podczas Kampanii Krymskiej (*chodzi o kampanię przed 1941 r.) Dąbrówka stosowana była przy leczeniu zimnicy i opisywana była jako bardzo skuteczna w leczeniu tej dolegliwości [7].

Zdjęcia:

Dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans Dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans

Dąbrówka rozłogowa 9.10.2012

Dąbrówka rozłogowa

Dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans Dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans

Dąbrówka rozłogowa

Dąbrówka rozłogowa

Dąbrówka rozłogowa rozłogi ajuga reptans Dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans

Dąbrówka rozłogowa rozłogi

Dąbrówka rozłogowa na kwaterze

Dąbrówka rozłogowa ajuga reptans Dąbrówka rozłogowa rozłogi Ajuga reptans

Dąbrówka rozłogowa po przekwitnięciu

traci barwę oraz wydaje mnóstwo rozłogów

Dąbrówka rozłogowa z każdego węzła

wypuszcza korzenie

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

f. albiflora [9]
f. albiflora 'Alba' [9]
f. albiflora 'Sanne' [9]
f. albiflora 'Silver Shadow' [9]
f. albiflora 'Shneekerze' [9]
'Arboretum Giant' [9]
'Arctic Fox' [9]
'Argentea' [9]
'Atropurpurea' [9]
'Binblasca' [9]
'Binparcol' [9]
'Binsugplu' [9]
'Blueberry Muffin' [9]
'Braunherz' [9]
'Brean Down' [9]
'Bronze Beauty' [9]
'Burgundy Glow' [9]
'Burgundy Lace' [9]
'Burgundy Red' [9]
'Cameleon'
'Carol'
'Caroli' [9]
'Cavalier' [9]
'Catlin's Giant' [9]
'Choc Ice' [9]
'Chocolate Chip' [9]
'Compacta' [9]
'Cristata' [9]
'Delight' [9]
'Delightful' [9]
'Dixie Chip' [9]
'Ebony' [9]
'Ermine' [9]
'Evening Glow' [9]
'Flisteridge' [9]
'Gaiety' [9]
'Golden Beauty' [9]
'Golden Glow' [9]
'Grey Lady' [9]
'Green Splash' [9]
'Harlequin' [9]
'John Pierpoint' [9]
'Julia' [9]
'Jungle Beauty' [9]
'Jungle Beauty Improved' [9]
'Jungle Bronze' [9]
'Jumbo' [9]
'J.S. Black Fox' [9]
'Klose's White' [9]
'Kurt's Compact' [9]
'Lush Blue' [9]
'Macrophylla' [9]
'Mahogany' [9]
'Mini Crisp Red' [9]
'Multicolor' [9]
'Nana Compacta' [9]
'Palisander' [9]
'Pallida' [9]
'Pat's Selection' [9]
'Pink Beauty' [9]
'Pink Elf' [9]
'Pink Fantasy' [9]
'Pink Silver' [9]
'Pink Splendour' [9]
'Pink Surprise' [9]
'Pink Tower' [9]
'Planet Zork' [9]
'Purpurea' [9]
'Purple Brocade' [9]
'Purple Torch' [9]
'Rainbow' [9]
'Rosea' [9]
'Rowden Amethyst' [9]
'Rowden Appleblossom' [9]
'Rowden Blue Mist' [9]
'Rowden Royal Purple' [9]
'Royality' [9]
'Silver Beauty' [9]
'Silver Carpet' [9]
'Silver Queen' [9]
'Stölzle' [9]
'Toffee Ship' [9]
'Tortoiseshell' [9]
'Tricolor' [9]
'Variegata' [9]
'Valfredda' [9]
'Wild Purple' [9]
Dąbrówka kosmata Ajuga genevensis L. [2,8]
Bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea L. - pospolita, płożąca się bylina, chwast
Źródło:
  1. Cincura F. Ferakova V. Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J. 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PZWL, Warszawa: 234.
  2. Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa: 353-355.
  3. Ajuga reptans L. Flora Euopaea. Protokół dostępu: http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Ajuga&SPECIES_XREF=reptans&TAXON_NAME_XREF=&RANK= (dostęp 13.4.2015)
  4. Ajuga reptans. Daves Garden. Protokół dostępu http://davesgarden.com/guides/pf/go/673/ (dostęp 13.4.2015)
  5. Ajuga reptans. RHS Online. Protokół dostępu: https://www.rhs.org.uk/plants/742/Ajuga-reptans/Details (dostęp 21.2.2021)
  6. Ajuga reptans L. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=32454 (dostęp 13.4.2015)
  7. Biegański J. 1932. Zielarz. Stowarzyszenie Pracowników Księgarskich, Warszawa.
  8. Rostafiński J., Seidl O. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
  9. Ajuga reptans. RHS Online. Protokół dostępu: https://www.rhs.org.uk/Plants/Search-Results?form-mode=true&query=ajuga%20reptans (dostęp 13.4.2015)
  10. Ajuga reptans L. USDA. Protokół dostępu: http://plants.usda.gov/core/profile?symbol=AJRE (dostęp 13.4.2015)

Logo internetowy ogród
Data publikacji: 1.1.2019
Data modyfikacji: 5.3.2021
Status: Artykuł otwarty - treść może ulec zmianie w każdej chwili
Menu :