Nazwa gatunkowa: Szparag lekarski - Asparagus officinalis L. [1,2,6]

Inne nazwy: Szparagi [2], Asparagus officinalis L. ssp. officinalis [1]

Rodzina: Szparagowate - Asparagaceae [2,6], Liliowate - Liliaceae [1,2]

Morfologia

Szparag lekarski w uprawie Asparagus officinalis

Szparag lekarski w uprawie

Wysokość: 30-100 cm [2], aż do 2 metrów [6].

Kwiaty: Męskie kwiaty wyrastają do 5 mm długości [2,6] i są zabarwione na żółto [6], żeńskie kwiaty są mniejsze (około 4 mm długości), zwisają i są zabarwione na zielono-żółto [2,6]. Kwiaty zapylane są przez błonkówki [2]. Szypułki kwiatowe mogą osiągnąć długość 25 mm [6].

Owoce: czerwone jagody [2], średnicy 7-9 mm, zawierają do 6 sześciu nasion [6].

Łodyga: .

Liście: w postaci igieł, które tak na prawdę są gałęziakami. Właściwe liście znajdują się na głównej łodydze w postaci łusek i są zredukowane [6].

Nasiona: czarne, błyszczące, długości do 5 mm [zb. 1,6]

Biologia

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [1,4].

Typ rośliny: bylina [2,6].

Kwitnienie: kwiecień-maj (IV-V) [2].

Pienność: roślina jednopienna [6]

Rozmnażanie: generatywne.

Ekologia

Pochodzenie: Europa, Azja (aż po Mongolię), Północna Afryka (Algieria, Maroko, Tunezja)[6]

Zasięg terytorialny:Ameryka Północna [1]

Siedliska:

Uprawy szparagów rozmieszczone są w Północnej oraz Południowej Ameryce, a także w Europie i Chinach [6].

Specyficzna morfologia szparagów (szczególnie zredukowane liście), pozwala na ich uprawę w różnych warunkach klimatycznych [6]

Uprawa

Stanowisko: słoneczne, ciepłe [4].

Podłoże: powinno być dobrze przygotowane pod uprawę szparagów.[6].

Nawadnianie:

Nawożenie:

Rozmnażanie: uprawy szparagów zakłada się z karp lub z nasion. Uprawa szparagów rozpoczęta od siewu jest tańsza, ale przedłuża się o rok [6].

Agrotechnika

Rozstawa: amatorsko sadzimy szparagi w odstępie 40-50 cm [4]. W uprawie wyspecjalizowanej stosuje się rozstawę między rzędami 30-45 cm i 35-45 cm w rzędzie[6]. Czasami stosuje się odległość między rzędami na 150-180 cm [?]

Głębokość sadzenia: 35 cm [6]. Głębokość sadzenia ma wpływ na zabawienie młodych pędów. Bielone szparagi uzyskuje się poprzez sadzenie głębsze 20-25 cm, natomiast szparagi zielone 10-15 cm [?]

Termin sadzenia: karpy szparagów sadzi się w połowie kwietnia [4,6]


Miejsce pod szparagi powinno być starannie przygotowane, szczególnie należy zwrócić uwagę na zachwaszczenie, gdyż podczas uprawy szparagów usuwanie chwastów jest utrudnione. Sadzenie karp szparagów przeprowadza się na wiosnę (kwiecień), jednak miejsce uprawowe powinno być przygotowane wcześniej - jesienią. W celu poprawienia właściwości gleby na miejscu uprawowym można zastosować dobrze rozłożony obornik koński, ziemię liściową, czy kompost. [6]

Szparagi sadzi się na głębokość około 35 cm, przy czym na dno wykopu (15 cm) wykłada się 'startowy' nawóz organiczny (kompost, obornik). Położone w wykopach karpy przykrywa się 10 cm warstwą gleby, lekko dociska i podlewa wodą [6].

Szparagi wyrastają wiosną, tuż po posadzeniu, jednak w pierwszym roku uprawy nie ścina się młodych pędów, gdyż pozwala się roślinie matecznej dobrze ukorzenić i rozwinąć [6].

Jesienią nadziemną część szparagów przycina się tuż przy powierzchni gleby, gdy liście zaczną żółknąć [6].


Długość uprawy

Obecnie szparagi uprawia się w danym miejscu zwykle przez 3 lata, chociaż na danym stanowisku szparagi mogą przetrwać do 20 lat Po okresie 3 lat 'szparagarnia' przestaje być produktywna i tym samym opłacalna [6]. Dawniej szparagarnie likwidowało się po 10-15 latach [4].


Zbiór szparagów

Młode pędy, które wyrastają wiosną, wycina się pod powierzchnią ziemi, gdy osiągną długość około 15 cm. Młode pędy szparagów wycina się przez 6 do 8 tygodni. W Wielkiej Brytanii szparagi zbiera się od kwietnia do czerwca, a tradycyjnym dniem zakończenia zbioru szparagów jest 21 czerwiec [6].


Odmiany szparagów

Parcie na wysoki plon szparagów poskutkowało wyhodowaniem kilku odmian o grubych młodych pędach, które u gatunku nie są spotykane [6].


Zabarwienie młodych pędów

W celu uzyskania białych młodych pędów, stosuje się obsypywanie lub głębsze sadzenie szparagów (podobnie jak przy uprawie pora). Wybielone, wyrastające pędy szparagów wycina się zanim dosięgną powierzchni [6]


choroby szkodniki szparagów

W uprawie szparagów największe zagrożenie stanowią ślimaki oraz poskrzypka szparagowa Crioceris asparagi (larwy) [6]

Zastosowanie

  1. Kwiaciarstwo i rośliny ozdobne: Roślina ozdobna [6]; zieleń cięta, roślina używana do różnych kompozycji, w tym ogrodowych, ciekawostka ogrodowa
  2. Zielarstwo: roślina lecznicza [3,6]
  3. Warzywnictwo: Roślina jadalna, warzywo - spożywa się młode pędy. [2,6]

Kulinaria:

Szparagi używa się przede wszystkim jako warzywa. W sprzedaży znajdują się dwa typy młodych pędów szparagów: białe i zielone. [6]

Szparagi zazwyczaj spożywa się po uprzedniej obróbce: gotowaniu (w tym na parze), blanszowaniu, grilowaniu. Po ugotowaniu szparagi podaje się z masłem lub w innej formie [6]

Szparagi uprawiano w celach konsumpcyjnych już od czasów starożytnych. Prawdopodobnie Egipcjanie jako pierwsi spożywali szparagi. Podejrzewa się, że początki uprawy szparagów miały miejsce w Rzymie [6].

Zielarstwo:

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

  • glikozydy [6]
  • flawonoidy [6]
  • aminokwasy (glutation) [6]
  • związki zawierające siarkę [6]

Działanie surowca zielarskiego:

Moczopędne, wspomagające usuwanie cyst, łagodzące bóle reumatyczne. Ponadto szparagi wykazują działanie lekko przeczyszczające, a także uspokajające [6]. Glutation zawarty w szparagach ma działanie przeciwutleniające, po spożyciu może ochronić organizm człowieka przed szkodliwym działaniem toksyn i produktów przemiany materii.

Działanie niepożądanie surowca zielarskiego:

Zauważono, iż zapach moczu ulega zmianie po spożyciu szparagów. Za zmianę zapachu moczu podejrzewa się pozostałości po rozpadzie związków zawierających siarkę w szparagach [6].

Ciekawostki:

Starożytny grecki lekarz, farmakolog i botanik Dioskurydes zalecał wyciągi z korzeni szparagów na problemy związane z drogami moczowymi, nerkami [6]

Szparagi jako potrawa są wymienione w najstarszej książce o przepisach kulinarnych: Apicius’s De Re Coquinaria [6]

Zdjęcia:

Szparag lekarski Asparagus officinalis

Szparag lekarski
Szparagarnia

Szparagarnia
Szparag lekarski kwiat Asparagus officinalis Flower

Szparag lekarski

Kwiat
Szparag lekarski łodyga

Szparag łodyga

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Szparag lekarski Asparagus officinalis subsp. officinalis - podgatunek wyróżniany przez niektórych botaników [6]
Szparag lekarski Asparagus officinalis subsp. prostratus - podgatunek wyróżniany przez niektórych botaników, charakteryzuje się wzniesionym pokrojem, rośnie na wydmach i trawiastych łąkach [6]
Szparag lekarski 'Argenteuil' Asparagus officinalis 'Argenteuil' - odmiana wczesna, plenna i delikatna w smaku, duże lekko zaostrzone, różowe pędy [4,7]
Szparag lekarski 'Brunświcka' Asparagus officinalis 'Brunświcka' lub 'Brunświcki' - odmiana średnio wczesna, białe pędy, duży plon, ostro zakończone, zieleniejące[7]
Szparag lekarski 'Darlise' Asparagus officinalis 'Darlise' - [?]
Szparag lekarski 'Mary Washington' Asparagus officinalis 'Mary Washington' - odmiana średnio wczesna, duży plon, dobra odporność na rdzę. Pędy duże, grube w przekroju, po wydostaniu się nad grunt nabierają przebarwień fioletowopurpurowych [7]
Asparagus nibyszorstki Asparagus pseudoscaber Grecescu

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

W Krajowym Rejestrze odmian COBORU na 2015 rok znajdują się następujące odmiany:

Placosesp [5]
Plasenesp [5]
Źródło:
  1. USDA. Protokół dostępu: (dostęp 11.9.2014)
  2. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
  3. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  4. 1966. Ogród przy domu. PWRiL, Warszawa.
  5. Odmiany wpisane do Krajowego Rejestru. COBORU. Protokół dostępu: (dostęp14.6.2015)
  6. Asparagus officinalis (garden asparagus). Kew Garden. Protokół dostępu: (dostęp )
  7. 1971. Warzywnictwo - Podręcznik dla zasadniczych szkół ogrodniczych. PWRiL, Warszawa.
Logo internetowy ogród
Menu :