Nazwa gatunkowa: Klon jawor - Acer pseudoplatanus L. [1,3]
Inna nazwa: Jawor
Rodzina: Mydleńcowate - Sapindaceae [3], Klonowate Aceraceae [1]
Sekcja: Acer [1]
Morfologia
Wysokość: do 40 m [1]
Pokrój: wysokie drzewo o szerokiej, regularnej, owalnej koronie [1].
Kwiaty: zielone, zebrane w zwisające grona, pojawiają się po rozwoju liści [1].
Pączki: okryte wieloma łuskami. Łuski barwy oliwkowej z ciemnobrązowymi, orzęsionymi brzegami.
Owoce: złożone z dwóch skrzydlaków ułożonych względem siebie pod ostrym kątem, szczytowe części skrzydełek są rozszerzone. Skrzydlaki zawierają wypukłe orzeszki. Owoce klonu zwykle rozpadają się po dojrzeniu [1]
Łodyga/Pień/Kora: na starszych pniach kora łuszczy się. Średnica pnia u starszych okazów często osiąga powyżej 1 m [1].
Liście: 5-klapowe (rzadko 3-klapowe) , długości 8-16 cm, kształtu sercowatego. Górna powierzchnia liści jest ciemno- lub jasnozielona i posiada wyraźne zagłębienia, dolna powierzchnia liści jest sinozielona, z kępkami włosków w kątach nerwów. Wcięcia pomiędzy klapami są ostre, a brzegi liści są grubo piłkowane. Jesienią liście przebarwiają się na kolor żółty i żółto-pomarańczowy. Ułożenie liści na pędach jest skrętoległe. Liście opadają na zimę. Pąki na pędach są okryte zielono-żółtymi łuskami, które z kolei mają ciemnobrązowe, orzęsione brzegi [1].
Biologia
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w polskich warunkach [1].
Typ rośliny: drzewo [1].
Kwitnienie: maj (V) [1].
Owocowanie (dojrzewanie owoców): wrzesień [2].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez siew nasion, wegetatywnie poprzez szczepienie i okulizację [1].
Ekologia
Zasięg terytorialny: Europa Środkowa, Południowa i południowo-wschodnia, Kaukaz, Azja Mniejsza [1]. Jawor w Polsce jest często spotykany w górach, Małopolsce (Wyżyna Małopolska), Lubelskiem [1]
Siedliska: lasy mieszane i liściaste, gleby głębokie, zasobne w wapń
Uprawa
Stanowisko: słoneczne
Podłoże: świeże, głębokie, zasobne w wapń, żyzne, umiarkowanie wilgotne, gliniasto-piaszczyste [1].
Nawadnianie: nie lubi suchych stanowisk [1]
Nawożenie:
Mrozoodporność: dobra
Odporność na zanieczyszczenia: niska, jawor nie powinien być sadzony w warunkach miejskich, w pobliżu dróg o dużym natężeniu ruchu
Jawor może rosnąć w prawie każdych warunkach, choć najbardziej lubi wilgotniejsze rejony Polski. Gatunek klonu odporny na większość chorób i szkodników.
Szkodniki i choroby: jawor jest dość odporny na choroby a także na działalność szkodników [1]
Rozmnażanie: Klony rozmnaża się zarówno generatywnie, jak i wegetatywnie. Zbioru nasion należy dokonywać spod dorodnych okazów. Nasiona poddaje się stratyfikacji przez okres około 100 dni w temperaturze 3 °C. [2] Po stratyfikacji nasiona lepiej kiełkują. Odmiany klonów rozmnaża się poprzez szczepienie lub okulizację [1].
Klony bardzo dobrze znoszą szkółkowanie (przesadzanie).
Zastosowanie
- Dendrologia
- szkółkarstwo ozdobne; gatunek sadzony w parkach, przy drogach, w alejach jaworowych, na osiedlach. Jawor szczególnie poleca się do sadzenia na terenach górzystych i podgórskich [1]
Zdjęcia:
|
|
|
Klon jawor |
Klon jawor |
|
|
|
Klon jawor okaz zielnikowy |
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Klon jawor 'Erythtocarpum' - Acer pseudoplatanus 'Erythtocarpum' - odmiana czerwonoowocowa, wolny wzrost, l. ciemne, błyszczące, skrzydlaki czerwone podczas lata [1] | |
| Klon jawor 'Leopoldii' - Acer pseudoplatanus 'Leopoldii' - odmiana Leopolda, wolny wzrost, słaba mrozoodporność, l. młode czerwonawe, później zielenieją i posiadają białe plamy (pstrokatość liści) [1] | |
| Klon jawor 'Nizetii' - Acer pseudoplatanus 'Nizetii' [1] | |
| Klon jawor 'Prinz Handjery' - Acer pseudoplatanus 'Prinz Handjery' [1] | |
| Klon jawor 'Purpureum' - Acer pseudoplatanus 'Purpureum' - odmiana purpurowa, l. czerwonawe, później zielenieją, lecz pod spodem zachowują czerwone zabarwienie, siewki czasami powtarzają w pełni cechę, odmiana szczególnie dekoracyjna jesienią [1] | |
| Klon jawor 'Simon Louis Freres' - Acer pseudoplatanus 'Simon Louis Freres' [1] | |
| Klon jawor 'Spaethiii' - Acer pseudoplatanus 'Spaethiii' [1] | |
| Klon jawor 'Worleei' - Acer pseudoplatanus 'Worleei' - odmiana Worlee'a, słaby wzrost, l. młode pomarańczowe, później złocisto-żółte, podczas lata liście zielone z żółtymi plamami, ogonek liściowy czerwonawy [1] |
- Bugała W. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa: 424, 425, 429, 430.
- Hrynkiewicz-Sudnik J., Sękowski B., Wilkiewicz M. 2001. Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. PWN, Warszawa.
- Acer L. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=28727 (dostęp 29.3.2015)
