Nazwa gatunkowa: Tatarak zwyczajny - Acorus calamus L. [3,4]

Angielska nazwa: Sweet flag, Drug sweetflag (Am.) [3]

Francuska nazwa: Acore odorant, Acore vrai [3]

Niemiecka nazwa: Kalmus [3]

Inne nazwy: Tatarskie ziele, Ajer, Tatarak [4]

Rodzina: Tatarakowate - Acoraceae

Morfologia:

Tatarak Acorus

Tatarak zwyczajny

Wysokość: 30-150 cm, 60-120 cm [4].

Kwiaty: na szczycie łodyg, kwiatostan kolbowaty, żółtobrązowy, długość do 8 cm.

Owoce: czerwona jagoda, nie zawiązują się w naszym klimacie.

Łodyga: u nasady biało-różowa.

Liście: długie, mieczowate, zaostrzone na końcu, szerokości 10-15 mm.

Nasiona:

Korzenie: kłącza osiągające 50 cm długości i 3 cm szerokości.

Cała roślina posiada aromatyczny zapach.

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.

Pokrój: wzniesiona bylina - roślina zielna [4].

Kwitnienie: czerwiec-lipiec (VI-VII) [4].

Rozmnażanie: wegetatywnie poprzez podział kłącza.

Ekologia

Pochodzenie: Azja - prawdopodobnie Idnie.

Zasięg terytorialny: Azja, Europa, Ameryka.

Siedliska: rośnie w podmokłych i w bardzo wilgotnych miejscach: brzegi wód, moczary, płytkie jeziora.

Tworzy gęste skupiska. W naszym klimacie Tatarak jest niepłodny i rozmnaża się wyłącznie przy pomocy kłaczy [4].

Sitowie tworzone przez tatarak daje schronienie karasiom [4].

Wymagania klimatyczne i glebowe/Uprawa:

Stanowisko: słoneczne, ciepłe [4].

Podłoże: wilgotne, podmokłe, przepuszczalne, żyzne [4].

Nawadnianie: obfite.

Nawożenie: najlepiej organiczne.

Tatarak dobrze się czuje w wodach stojących [4].

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza - dla ludzi i zwierząt.
  2. Zielarstwo: roślina przyprawowa.
  3. Przemysł farmaceutyczny.
  4. Przemysł perfumeryjny - aromaterapia.
  5. Przemysł cukierniczy.
  6. Przemysł alkoholowy - produkcja likierów.

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Kłącze tataraku - Rhizoma Calami, synonim Radix calami aromatici, Radix acori.

Zbiór surowca zielarskiego:

Kłącze pozyskujemy latem lub jesienią (podczas spuszczania wody ze stawów rybnych) za pomocą haków lub bronami ciągniętymi przez konie. Kłącza oczyszcza się z korzeni, liści i włóknistych resztek liści, obcina i myje. Surowiec suszymy w temperaturze nie wyższej niż 35°C. Kłącze nie powinno być okorowane. Surowiec może być w postaci pokrojonej na kawałki.

Przechowywanie surowca zielarskiego:

W szczelnych naczyniach.

Informacje dotyczące surowca:

Kłącze jest lekko spłaszczone, ze śladami po korzeniach i liściach (trójkątne blizny), żółtoczerwonobrunatne, o przełomie równym i drobnoziarnistym. Zapach posiada silny swoisty, aromatyczny i przyjemny, smak korzenny i gorzkawy.

Kłącze tataraku powinno zawierać co najmniej 2,5% olejku eterycznego.

Surowiec jest objęty FP IV [1].

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

  1. Olejek eteryczny (2-4%, azaron, kalamol, etyloeguenol, terpeny: pinen, kamfen, seskwiterpeny i ich pochodne alkohole, ketony(akaron, kalamon))
  2. związek goryczowy (akoryna)
  3. amaryna
  4. cholina
  5. cukry
  6. garbniki
  7. śluz
  8. skrobia

Działanie surowca zielarskiego:

Wewnętrznie: akoryna zawarta w surowcu pobudza i reguluje wydzielanie soków trawiennych żołądka i jelit, więc pozytywnie wpływa na proces trawienia. Działa również rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych. Znajdujące się w surowcu izomery azaronu działają uspokajająco i wzmacniająco.

Zewnętrznie: łagodząco w stanach zapalnych, stosowane w płukaniu jamy ustnej, zapobiega powstawaniu łupieżu na głowie, a także wypadaniu włosów.

Forma stosowania:

Herbaty - pobudza apetyt i ułatwia trawienie.

Leki/Suplementy/Mieszanki:

  • Calmagina - na dolegliwości żołądkowe (oprócz tataraku zawiera wyciągi z krwawnika, tysiącznika, olejek koprowy)
  • Digestosan - Species stomachicae - mieszanka ziołowa stosowana na zaburzenia żołądkowe i jelitowe.
  • Gastrin - tabletki.
  • Gastro - tabletki.

Przyprawa:

Tatarak jako przyprawa w Polsce jest mało znana. Tatarakiem można przyprawiać zupy, buliony, wywary z ryb, ciemne sosy, kapustę, tłuste pieczone mięso, pieczone ziemniaki i warzywa. Niektóre osoby przyprawiają nim słodkie potrawy, zupy owocowe i sałatki owocowe. Przyprawiać należy ostrożnie ze względu na silny smak i aromat.

Ciekawostki:

Tatarak stosowany był w Indiach od bardzo dawna jako roślina lecznicza. Do Europy został sprowadzony przez Arabów lub przez wojska tatarskie.

Zdjęcia:

tatarak zwyczajny acorus calamus okaz zielnikowy

tatarak zwyczajny okaz zielnikowy
Źródło:
  1. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  2. 1987. Rośliny źródłem przypraw. PWRiL, Warszawa.
  3. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  4. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
Menu :