Cukry
Kategoria: Ogrodnictwo > Zielarstwo
Grupa związków zaliczana do substancji czynnych stosowanych w lecznictwie naturalnym. Cukry inaczej nazywane węglowodanami lub sacharydami, to jedne z najważniejszych substancji w przyrodzie, dzięki której organizmy pozyskują energię. Za ich pierwotną produkcję odpowiada proces fotosyntezy w roślinach. Świat cukrów jest ogromny i bardzo ciekawy jednak tutaj opisane będą najważniejsze informacje potrzebne w lecznictwie roślinnym.
Wstęp
Biorą udział w metabolizmie, transporcie, są materiałem budulcowym (celuloza), zwiększają odporność na niską temperaturę u roślin i wiele innych .
Cukry to organiczne związki zbudowane z takich pierwiastków jak węgiel (C), wodór (H), tlen (O), a ich wzór możemy przedstawić następująco CnH2nOn gdy n>3.
Cukry tworzą bardzo dużo 'odmian' struktur, jednak w lecznictwie roślinnym powinniśmy znać co najmniej jeden ich podział:
- monocukry lub monosacharydy - podstawowa grupa cukrów, z których zbudowane są pozostałe grupy. Do monosacharydów należą: pentozy o pięciu pierwiastkach węgla w cząsteczce (ryboza, rybuloza), heksozy o sześciu pierwiastkach węgla w cząsteczce (galaktoza, glukoza, fruktoza)
- dwucukry lub disacharydy - związki które w swej zawierają dwie podstawowe cząsteczki cukrów. Do tej grupy zaliczymy sacharozę, która składa się z dwóch monosacharydów: fruktozy i glukozy.
- oligosarydy i polisacharydy - wielocząsteczkowe cukry np. skrobia, celuloza, inulina
Właściwości fizyczne i chemiczne
Właściwości te wpływają na zastosowanie cukrów w lecznictwie i ich właściwości (forma podania).
Smak:W naturze spotkamy słodkie cukry takie jak fruktoza, glukoza, sacharoza, które występują np. w owocach, liściach. Bez słodkiego smaku jest celuloza budująca drewno czy skrobia np. w bulwach ziemniaka.
Zapach: cukry są substancjami bezzapachowymi
Kolor: przezroczysty, biały, żółtawy.
Rozpuszczalność w wodzie: większość monocukrów i dwucukrów jest rozpuszczalna w wodzie, natomiast wielocukry nie.
Działanie:
Ze względu na słodki smak służą jako poprawiacz smaku leków, preparatów łac. Corrigenta saporis
W większych ilościach mają właściwości lekko przeczyszczające łac. laxantia
Zastosowanie w lecznictwie:
Do wyrobu leków, syropów, mieszanek, kleików, przysypek, pudrów, maści oczyszczających, czopków.
Substancje o dużej zawartości wartości odżywczych (energetycznych) - wysokokaloryczne i dobrze przyswajalne. Odżywcze właściwości glukozy wykorzystywane są podczas podawania kroplówki.
Sacharoza służy do wyrobu karmelu - barwnik spożywczy.
Do wyrobu win, nalewek i innych alkoholi.
Polepszają smak wielu produktów.
Jako konserwant - w wysokim stężeniu działają odwadniająco na mikroorganizmy. Właściwość powszechnie wykorzystywana przy robieniu przetworów (dżemy, powidła, kompoty).
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.