Nazwa gatunkowa: Kukurydza zwyczajna - Zea mays L. [2,4,5]

Angielska nazwa: Corn [2], maize, indian corn, great corn [5]

Rodzina: Trawy syn. Wiechlinowate - Poaceae [2,5]

Morfologia

Wysokość: do 2 m.

Pokrój: wzniesiona roślina zielna [5].

Kwiaty: Kwiaty męskie wyrastają na szczycie łodygi w formie wiechy. Kwiaty żeńskie pojawiają się w kątach liści jako kolby z dużą ilością pochew liściowych. Podczas kwitnienia znamienia słupków wystają poza liście kolby, tworząc jakby perukę jasnych włosów [5].

Owoce: .

Łodyga: sztywna [5].

Liście: lancetowate o szerokiej blaszce liściowej [5].

Nasiona: ziarniaki, duże, o obłych kształtach, mogą być wydłużone, barwy od białej, poprzez żółtą, do ciemnofioletowej [5]

Korzenie:

Biologia

Długość życia rośliny: roślina jednoroczna [5].

Typ/forma życiowa rośliny: roślina zielna [5].

Kwitnienie: .

Rozmnażanie: generatywnie poprzez siew nasion.

Ekologia

Pochodzenie: Ameryka Północna (podzwrotnikowe rejony, między Meksykiem a Peru )[5]

Zasięg terytorialny: Ameryka Środkowa [4]

Siedliska:

Kukurydza uprawiana jest w wielu krajach, szczególnie w krajach w strefie klimatu umiarkowanego i gorącego [4,5]. Głównymi producentami nasion kukurydzy są Stany Zjednoczone (ok. 50% światowej produkcji), Chiny i Brazylia [5]

W Polsce uprawia się zazwyczaj pastewne odmiany kukurydzy [5]

Uprawa

Stanowisko: słoneczne, ciepłe

Podłoże: dowolne.

Nawadnianie: umiarkowane

Nawożenie: umiarkowane

Możliwa uprawa w monokulturze.

W Polsce czasami uprawia się kukurydzę z rozsady [3].

Zastosowanie

  1. Rolnictwo: roślina uprawiana na przemysłową skalę
  2. Przemysł paszowy: nadziemna część kukurydzy po ukiszeniu, a także jej ziarniaki służą jako pokarm dla zwierząt (pasza)
  3. Przemysł tworzyw sztucznych
  4. Przemysł kosmetyczny: olej kukurydziany używany jest do produkcji maści [5], natomiast skrobia do produkcji pudrów, posypek, pudrów
  5. Przemysł farmaceutyczny: skrobia kukurydziana używana jest do wytwarzania preparatów odżywczych, pudrów i zasypek, natomiast olej kukurydziany używa się do produkcji maści [5]
  6. Przemysł spożywczy: kukurydza jest pokarmem dla ludzi, zazwyczaj występuje w handlu w postaci mąki kukurydzianej, syropu glukozowo-fruktozowego
  7. Przemysł paliwowy: produkcja bioetanolu
  8. Zielarstwo: roślina lecznicza [4,5]
  9. Zielarstwo: lecznictwo ludowe [4]
  10. Ogrodnictwo: kukurydzę oraz słonecznik wykorzystuje się do zacienia tuneli w okresie lata.
  11. Kulinaria: niedojrzała kolba kukurydzy traktowana jest jako warzywo. Przyrządza się z niej potrawy, a także konserwy.
  12. Roślina ozdobna: - czasami wykorzystywana jest w ciekawych kompozycjach

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Znamię kukurydzy wraz ze słupkiem Stigma Maydis [4,5]


W lecznictwie korzysta się także z przetworzonego surowca:

Skrobia z ziarniaków Amylum Maydis [5]

Olej z zarodków ziarniaków Oleum Maydis [5]

Skład chemiczny surowca zielarskiego

Znamię kukurydzy: [4,5]

  1. olejek eteryczny 0.1-0.2% (karwakrol)
  2. związki saponinowe do 3%
  3. garbniki pirokatechinowe do 4.15%
  4. żywice około 2.3%
  5. cukry redukujące 4.15%
  6. alantoina
  7. glikozyd goryczowy
  8. fitosterole (β-sitosterol, σ-sterol)
  9. witamina K3
  10. sole mineralne ok 6.4% (głównie zawierające krzem i potas)
  11. związki goryczowe

Olej kukurydziany: [5]

  1. glicerydy (kwasu linolowego i olejowego)
  2. tokoferol, witamina E
  3. kwas pongamowy

Działanie surowca zielarskiego:

Znamię kukurydzy: Diureticum, cholagogum, antidiabeticum [4]

Działanie znamienia kukurydzy objawia się poprzez nieco zwiększone wydzielanie moczu, przeciwzapalne na drogi moczowe i pęcherz (dzięki krzemionce i alantoinie). Dodatkowo znamiona kukurydzy usprawniają pracę wątroby oraz dróg żółciowych, poprzez zwiększenie wydzielanie żółci oraz wspomaganie jej przepływu do dwunastnicy. Odnotowano pozytywny wpływ surowca na zawartość protrombiny we krwi oraz krzepliwość krwi. Warto zaznaczyć, że znamiona kukurydzy są skutecznym środkiem przeciwcukrzycowym o udowodnionym działaniu w badaniach klinicznych [4]

Znamiona kukurydzy stosuje się jako środek moczopędny, przeciwzapalny (przy trudnościach z oddawaniem moczu i zapaleniu miedniczek nerkowych oraz pęcherza), przeciwobrzękowy (niewydolność krążenia i pracy nerek), przy kamicy moczanowej, żółciowej i fosforanowej, albuminurii, chorobie reumatycznej, skazie moczanowej, jako środek pomocniczy (adiuvans) w początkowej fazie cukrzycy i otyłości [4].

W lecznictwie ludowym znamiona kukurydzy znajdują zastosowanie jako środek zwiększający popęd płciowy i regulujący miesiączkowanie, gdyż prawdopodobnie zawiera specyficzne hormony [4].


Olej kukurydziany może pomóc w obniżeniu cholesterolu we krwi, a także w leczeniu miażdżycy. Stosowany jest przy łagodnym przeroście gruczołu krokowego [5]

Forma podania:

Dec. Stigm. Maydis - 2-3 łyżki znamion dodaje się do 2-2.5 szklanki ciepłej wody i gotuje się przez 3 minuty pod przykryciem. Taki wywar Decoctum pije się po pół szklanki 2-4 razy dziennie między posiłkami [4].

Leki/Suplementy/Mieszanki:

Znamiona kukurydzy są dodawane do wielu mieszanek ziołowych zawierających m. in: liście szałwii, liście orzecha, kłącze perzu, korzeń łopianu, ziele rutwicy [4]

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Odmiany kukurydzy:

Kukurydza 'Backari Cs' Zea mays 'Backari Cs' [1]
Kukurydza 'Borelli Cs' Zea mays 'Borelli Cs' [1]
Kukurydza 'Borgi Cs' Zea mays 'Borgi Cs' [1]
Kukurydza 'Castelli Cs' Zea mays 'Castelli Cs' [1]
Kukurydza 'Codir' Zea mays 'Codir' [1]
Kukurydza 'Dkc3717' Zea mays 'Dkc3717' [1]
Kukurydza 'Es Albatros' Zea mays 'Es Albatros' [1]
Kukurydza 'Herkuli Cs' Zea mays 'Herkuli Cs' [1]
Kukurydza 'Huehuetenangensis' Zea mays 'Huehuetenangensis' [2]
Kukurydza 'Laperi Cs' Zea mays 'Laperi Cs' [1]
Kukurydza 'Lg 30.233' Zea mays 'Lg 30.233' [1]
Kukurydza 'Luigi Cs' Zea mays 'Luigi Cs' [1]
Kukurydza 'Marteli Cs' Zea mays 'Marteli Cs' [1]
Kukurydza 'Mays' Zea mays 'Mays' [2]
Kukurydza 'Nk Falkone' Zea mays 'Nk Falkone' [1]
Kukurydza 'Parviglumis' Zea mays 'Parviglumis' [2]
Kukurydza 'Pomeri Cs' Zea mays 'Pomeri Cs' [1]
Kukurydza 'Rgt Embelixx' Zea mays 'Rgt Embelixx' [1]
Kukurydza 'Rgt Fisixx' Zea mays 'Rgt Fisixx' [1]
Kukurydza 'Rgt Telexx' Zea mays 'Rgt Telexx' [1]
Kukurydza 'Rgt Tetraxx' Zea mays 'Rgt Tetraxx' [1]
Kukurydza 'Schobbi Cs' Zea mays 'Schobbi Cs' [1]
Kukurydza 'Sy Unitop' Zea mays 'Sy Unitop' [1]
Kukurydza 'Tesali Cs' Zea mays 'Tesali Cs' [1]

Podgatunki kukurydzy:

Zea mays ssp. mays L.[2]
Zea mays ssp. mexicana (Schrad.) H.H. Iltis [2]
Zea mays ssp. parviglumis H.H. Iltis & Doebley [2]
Źródło:
  1. Kukurydza. PZPK. 1 (44) 2014.
  2. Zea mays. ITIS. Protokół dostępu: (dostęp )
  3. Obserwacje i doświadczenia własne: Aleksander Skrzyński
  4. 1980. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa:280,281.
  5. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa 139,140.
Menu :