Nazwa gatunkowa: Jemioła pospolita - Viscum album L. [2,4,5]
Inne nazwy: Jemioła [2,5]
Rodzina: Gązewnikowate - Loranthaceae [2-4]
Morfologia:
|
|
Jemioła na drzewie |
Wysokość: 30-80 cm [2]. Średnica dochodzi do 1 m.
Pokrój: zimozielony kulisty krzew, który rośnie na gałęziach drzew różnych gatunków (patrz Ekologia) [2,4,5].
Kwiaty: niepozorne, zielonawe, [4] promieniste, 2-6 listków okwiatu, słupek dolny [2].
Owoce: biała lub żółtawa [2,4] jagoda [2] (nibyjagoda) z kilkoma nasionami [4].
Pęd/Łodyga: krótki pień, rozgałęzia się dychotomicznie, gałązki zielone, po wysuszeniu żółtawe, obłe .
Liście: zimozielone [2] , naprzeciwległe, bezogonkowe, wyrastają po 2, 3 w okółku, są grube, skórzaste, odwrotnie jajowate lub językowate o unerwieniu łukowatym.
Nasiona: twarde [4] , białe i klejące się [5].
Korzenie:
Inne cechy: Podczas zimy, kiedy większość drzew jest w stanie bezlistnym, można z łatwością zauważyć jemiołę na konarach i gałęziach drzew [5].
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w polskich warunkach.
Typ rośliny: krzew [2,4,5].
Pienność: dwupienność - rośliny dzielą się na okazy męskie i żeńskie.
Kwitnienie: marzec - wrzesień (III-IX)[2].
Rozmnażanie:.
Ekologia:
Pochodzenie:
Zasięg terytorialny: klimat umiarkowany (południowa i środkowa Europa, Azja) [4].
Jemioła pospolita jest półpasożytem roślin drzewiastych (najczęściej występuje na topoli, lipie, brzozie, klonie, wierzbie i sośnie) liściastych, bądź iglastych (sosna, jodła) [zbiorcze 2-5]. Zdarza się, że okazy żeńskie jemioły pasożytują na okazach męskich tego samego gatunku [].
W 2021 roku zaobserwowano występowanie jemioły w dużej ilości na sosnach w lasach i rezerwacie przyrody Zamczysko na Rabą wokół Myślenic w Małopolsce[6].
Zastosowanie:
Zielarstwo - roślina lecznicza [2,4], lecznictwo ludowe [5].
Roślina wykorzystywana do tworzenia stroików, suchych bukietów, ozdób świątecznych.
Surowiec zielarski:
Ziele jemioły - Herba Visci [1,4,5], synonim Stipites Visci [1].
Zbiór surowca zielarskiego:
Termin zbioru: Jesień - Wiosna [5].
Surowiec stanowią młode gałązki i liście jemioły pospolitej, dopuszczalna jest zawartość kwiatów i owoców. Ścinane są całe rośliny, z których odcina się ulistnione szczyty. Surowiec należy suszyć w temperaturze do 25°C, zaraz po zbiorze. Część surowca jest jak najszybciej dostarczana do przetwórni, do wyrobu intraktu - Intractum (zalanie surowca etanolem) [1]. Termin zbioru, a także pochodzenie, ma wpływ na jakość surowca [3].
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
.
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Cholina, estry choliny (acetylocholina, propionylocholina), alkaloid (wiskotoksyna [białko]), aminy (histamina, tyramina, fenyloetyloamina), związki trójterpenowe (b-amyryna), kwas oleanolowy, ursolowy, alkohol lupeol, alkohole cukrowe (mannitol, mioinozytol, ponitol, wiskumitol), syringozyd - glukozyd alkoholu synapinowego, glikoproteiny (lektyna), polisacharydy (pektyny, hemicelulozy), flawonoidy, fenylopropanoidy [1,3,4].
Działanie surowca zielarskiego:
Ziele jemioły po spożyciu rozszerza naczynia wieńcowe i drobne mózgowe, wpływa tonizująco na mięsień sercowy, obniża ciśnienie krwi. Dodatkowo wykazuje działanie antybiotyczne, moczopędne, uspokajające, przeciwmiażdzycowe, wspomagające odporność organizmu i pracę systemu immunologicznego [zbiorcze 3-5]. Za substancje czynne w roślinie uważa się peptydy i pochodne choliny. Ostatnie badania mówią o pewnej skuteczności jemioły w zwalczaniu niektórych nowotworów [3]. Z jemioły wytwarzane są preparaty przeciwnowotworowe [4].
Forma stosowania:
Wyciągi z ziela wodne, alkoholowe
Wyciąg można przygotować, zalewając 2 łyżki ziela szklanką przegotowanej ostudzonej wody. Po zalaniu wyciąg należy pozostawić na kilka godzin. Wyciąg można pić dwa razy dziennie, rano i wieczorem podczas objawów nadciśnienia i dusznicy [5]
Zastrzeżenia:
Spożycie zbyt dużych dawek leków zawierających wyciągi z jemioły może powodować zatrucia; wymioty, biegunki, drgawki i brak kontroli nad mową [4].
Ziela jemioły nie powinno się gotować [5]
Leki/Suplementy/Mieszanki:
- Cardiosan - Species cardicae - mieszanka ziołowa [3].
- Sklerosan - Species antiscleroticae - mieszanka ziołowa [3].
- Species antihypertonicae - mieszanka [3]
- Intrakt - Intractum Visci albi - lek obniżający ciśnienie krwi, choroby na tle sklerozy (miążdżyca mózgu) [3].
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Gązewnik europejski Loranthus europaeus L. [2] - czarna kora, liście opadające na zimę, najczęściej pasożytuje na dębie, występuje w okolicach Częstochowy? |
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
- Rostafiński J. Siedl O. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
- Poczwara M. 1978. Farmakognozja. Akademia Medyczna im. M. Kopernika, Kraków:290.
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa: 106.
- Muszyński J. 1956. Roślinne leki ludowe. Ludowa Spółdzielnia wydawnicza, Warszawa: 78.
- Obserwacje i doświadczenia własne: Olszówka Tomasz i Skrzyński Aleksander; Myślenice, szlak Chełm - Uklejna (24.3.2021)