Nazwa gatunkowa: Lipa drobnolistna - Tilia cordata Mill. [1]
Inne nazwy: Tilia parvifolia Ehrh. [1]
Rodzina: Lipowate - Tiliaceae [1]
Morfologia
|
|
Lipa drobnolistna Podczas kwitnienia Kraków, 23.6.2016 |
Wysokość: do 30 m [1].
Pokrój: drzewo o regularnej, choć zmiennej gęstej, jajowatej, szerokojajowatej, kulistej koronie. Drzewa rosnące pojedynczo osiągają szeroką, wielopienną, dekoracyjną koronę [1].
Kwiaty: zabarwione na żółto lub biało, obupłciowe, zebrane po 5-9 sztuk w wyprostowane lub przewisające kwiatostany. Płatków korony 5, działek kielicha 5, słupek 1, pręcików wiele. Charakterystyczny kwiat lipy składa się osadki, do której przytwierdzona jest języczkowata, zielono-żółta osadka. Kwiaty wydzielają intensywną i przyjemną woń. Kwiaty wybitnie miododajne i chętnie odwiedzane przez owady zapylające [1].
Owoce: niewielkie orzeszki, o średnicy do 6 mm, zawierające 1-3 nasion, o cienkiej łupinie, nieznacznie żeberkowane, nagie lub owłosione [1] .
Pień/Pędy: Pędy nagie, o małej średnicy, barwy czerwonej lub oliwkowobrązowej, z połyskiem [1]. Pączki tępo zakończone, z 2-3 łuskami okrywającymi [1].
Liście: ułożone skrętolegle, wyrastające pojedynczo, opadające na zimę. Blaszka liściowa zwykle jest niesymetryczna, okrągława, długości 3-6 cm, u podstawy sercowato wcięta, od góry ciemnozielona, matowa, od spodu jaśniejsza, o piłkowanym brzegu. Po spodniej stronie liści w kątach nerwów znajdują się rdzawe włoski [1] Liście lipy wcześnie i obficie rozwijają się na wiosnę [1].
Biologia
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, długowieczna, żyje 300-500 lat, zimuje w polskich warunkach [1].
Typ rośliny: drzewo[1].
Kwitnienie: od początku lipca (VII), kwitnie później od lipy szerokolistnej [1].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez wysiew owoców i nasion, wegetatywnie poprzez okulizację i szczepienie [1].
Siła wzrostu: lipa na początku, za młodu wykazuje niewielkie przyrosty, lecz w miarę upływu czasu osiąga znaczne rozmiary[1].
Ekologia
Pochodzenie:
Zasięg terytorialny: Europa, Azja Zachodnia, Kaukaz. W Polsce coraz rzadziej spotykany gatunek w naturalnym środowisku [1]
Siedliska: lasy, pojedynczo lub w niewielkich grupach [1]
Gatunek występujący w Polsce w stanie dzikim [1].
Uprawa
Stanowisko:
Podłoże: żyzne, głębokie, wilgotne, lessy, mady, czarnoziemy. Lipa drobnolistna ma mniejsze wymagania glebowe od lipy szerokolistnej [1]. Lipy są w stanie urosnąć na prawie każdej glebie. Na przykład na ubogich, piaszczystych, częstochowskich glebach lipy sobie dobrze radzą [1,2].
Nawadnianie:
Nawożenie:
Rozmnażanie: lipy rozmnaża się zwykle poprzez wysiew nasion. Zaleca się roczną stratyfikację nasion lub bezpośredni wysiew tuż po zbiorze. W celu rozmnożenia wartościowych odmian stosuje się okulizację, rzadziej szczepienie.
Lipy nie powinno się sadzić w miastach, ponieważ źle reaguje na zasolenie gleby, jednakże lipa jest dość odporna na suszę i warunki miejskie. W przypadku silnego oddziaływania warunków miejskich (susza, wysokie temperatury) lipy mogą być porażane przez szkodniki : przędziorki, mszyce oraz szpeciele i tracić liście. Gatunki lip polecane do nasadzeń miejskich to T. tomentosa i T. varsaviensis[1]
Lipy są mało wrażliwe na przesadzanie. Przy przesadzaniu większych osobników należy pamiętać o dobrym zabezpieczeniu bryły korzeniowej i zapewnieniu optymalnych warunków do regeneracji w nowym miejscu [1]
Lipy można formować w szpalery i przycinać, przez co później obficie odbijają i tworzą kuliste korony [1]
Zastosowanie
- Zielarstwo roślina lecznicza
- Dendrologia; Szkółkarstwo ozdobne: jako podkładka pod inne lipy, na żywopłot (rzadko stosowana), drzewo alejowe, sadzone często przy drogach i chodnikach, a także w parkach, placach zabaw, boisk. Dawniej lipy były powszechnie sadzone na wsiach przy budynkach gospodarczych, a także przy kościołach i dworach, przez co stały się nieodłącznym elementem wiejskiego krajobrazu [1,2]
- Pszczelarstwo: Roślina miododajna - lipa jest źródłem dużej ilości nektaru, pyłku i spadzi[1]
- Snycerstwo - rzeźbienie w drewnie [1]
- Produkcja przedmiotów wykonanych z drewna: instrumenty, meble, buty, deski. [1]
Pszczelarstwo
Lipa jest cennym gatunkiem miododajnym. Dawniej sadzono lipy na wsiach i dworach głównie ze względu na pozyskiwanie miodu. Z 1 ha zwartego lasu lipowego (Baszkiria) można zebrać 1458 kg, co daje 802 kg miodu [1].
Ciekawostki:
Kiedyś wyrabiano z drewna lipowego różne przedmioty do użytku w gospodarstwach domowych np. sztućce, dzieże, niecki, beczki, skrzynie, szufle, koryta. Łyko lipy służyło dawniej do wyplatania koszy, ma i butów [1].
W Krakowie aleje lipowe można spotkać przy ulicy Władysława Broniewskiego (w pobliżu domu Handlowego Wanda) . W Częstochowie aleja ciętych lip znajduję się na ulicy świętego Kazimierza (DK43). Piękną aleję lipową można podziwiać w Kalwarii Zebrzydowskiej na ulicy 3 maja [2]
W Polsce prowadzone były prace badawcze nad nowymi odmianami lipy drobnolistnej prowadzone przez S. Wrzesińskiego i A. Wróblewskiego, ale badania nie zostały ukończone [1].
Zdjęcia:
|
|
|
Lipa drobnolistna |
Lipa drobnolistna |
|
|
|
Lipa drobnolistna |
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Lipa amerykańska Tilia americana L., T. glabra Vent. [1] | |
| Lipa długoogonkowa Tilia petiolaris DC., T. tomentosa var. petiolaris Kirchn. [1] | |
| Lipa holenderska, pośrednia Tilia intermedia DC., T. x europaea L., T. vulgaris Hayne, T. Hollandica K. Koch. [1] | |
| Lipa krymska Tilia x euchlora K. Koch. [1] | |
| Lipa japońska Tilia japonica (Miq.) Simonk., T. cordata var. japonica (Miq.) [1] | |
| Lipa Maksimowicza Tilia maximowicziana Shiras. [1] | |
| Lipa srebrzysta, węgierska Tilia tomentosa Moench., T. argentea DC., T. alba Ait. [1] | |
| Lipa szerokolistna Tilia platyphyllos Scop. [1] | |
| Lipa warszawska Tilia x varsaviensis R. Kobendza [1] |
- Bugała W. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
- Doświadczenia i obserwacje własne: Aleksander Skrzyński.
