Nazwa gatunkowa: Mydlnica lekarska - Saponaria officinalis L. [1-4]
Inne nazwy: Mydlik [1]
Rodzina: Goździkowate - Caryophyllaceae [1-4]
Morfologia:
|
|
Mydlnica lekarska |
Wysokość: do 1 m [1], 40-70 cm [3].
Kwiaty: Płatki korony barwy białej lub białawo-różowawej [2-4], z długimi paznokciami [2,3], na końcach lekko wcięte [2]. Kwiaty pięciokrotne, średnicy 2-3 cm, z krótkimi szypułkami [2], zebrane na wierzchołkach pędów [1], przedprątne [3]. Kielich walcowaty z 5 ząbkami, długości 2,5 cm, zielono lub czerwono zabarwiony [2]. Wieczorem kwiaty uwalniają swoją ładną woń i są zapylane przez ćmy. Dostępne są ogrodowe odmiany mydlnicy lekarskiej o pełnych kwiatach [3]. Słupek z dwoma szyjkami [3]
Owoce: podłużna torebka [2,4].
Łodyga: prosto wzniesiona, rozgałęziająca się w górnej części, szorstka [2].
Liście: jajowato-lancetowate [1,3], eliptyczne lub podługowate, zaostrzone na końcu[2], z trzema nerwami [2,3], naprzeciwległe, dość drobne (5-6 cm), dolne: krótkoogonkowe, górne: siedzące lub zrośnięte nasadami [2]. Z kątów liści wyrastają często pęczki liści [2].
Nasiona:
Korzenie: silnie rozwinięte, walcowate, lekko bruzdowane, barwy żywo-brązowej [1], kłącza pełzające [2-4].
Inne cechy:Roślina trująca [3]
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia.
Typ rośliny: bylina [1-4], hemikryptofit [2].
Kwitnienie: lato: czerwiec-wrzesień (VI-IX) [2], lipiec-sierpień (VII-VIII) [3].
Rozmnażanie:.
Ekologia:
Pochodzenie:
Zasięg terytorialny: środkowa i południowa Europa, strefa klimatu umiarkowanego Azji [2,4], Azji Mniejszej i Ameryki Północnej [4]
Siedliska: w Polsce można ją spotkać od niżu do wyżu w zaroślach, na piaszczystych nieużytkach, trawiastych zboczach, przydrożach, miedzach, miejscach ruderalnych [1-4]. Jest rośliną wskaźnikową dla podłoży kamienistych, żwirowych i piaszczystych [2].
Mydlnica lekarska jest dość często uprawiana rośliną [1].
Zastosowanie:
Zielarstwo: Roślina lecznicza [3], lecznictwo ludowe [2].
Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna [3].
Zielarstwo
Surowiec zielarski:
Korzeń mydlnicy - Radix Saponariae [1], Kłącza i korzenie mydlnicy lekarskiej Rhizoma et Radix Saponariae [4].
Zbiór surowca:
Surowiec pochodzi dość często z upraw.
W sierpniu pierwszego roku uprawy wykopuje się korzenie i suszy w temperaturze do 50°C [1].
Informacje na temat surowca:
Wygląd jak w opisie morfologicznym korzenia. Złam twardy, równy. Zapachu brak, smak słodkawy, drapiący, później gorzkawy. Wodne wyciągi silnie się pienią.
Surowiec jest objęty FP IV [1].
Surowiec zawiera:
Związki saponinowe do 5 % [1] (saporubryna?, saporubina (pochodna gipsogeniny i kwasu gipsogenowego)), glikozyd (saponaryna) [2,4].
Działanie:
Mydlnica jest środkiem o działaniu wykrztuśnym, żółciopędnym, powlekającym na błony śluzowe gardła, oskrzeli oraz przewodu pokarmowego [4]. Odwary z mydlnicy stosowane są w schorzeniach górnych dróg oddechowych [1]. Saponiny zawarte w kłączach i korzeniach mydlnicy ułatwiają wchłanianie pożywienia w jelitach [4].
Zewnętrznie mydlnica stosowana jest przy łojotokowym zapaleniu skóry, łysieniu, trądziku, opryszczce i egzemie [4].
Leki:
- Tussipect - krople oraz syrop stosowane w nieżytach oskrzeli [1].
Zastrzeżenia/przeciwwskazania:
Mydlnica lekarska może być trująca w nieodpowiedniej dawce [3].
Ciekawostki:
Kwiatów Mydlnicy posiada właściwości pieniące, można ich używać jako namiastka mydła do mycia rąk [].
W średniowieczu odwarów z kłącza używano do prania jedwabi, koronek i innych delikatnych materiałów [2]. Kłącze dodawano do wody sodowej, aby lepiej się pieniło [2]
Korzeń mydlnicy z powodzeniem zastępuje inny surowiec o działaniu wykrztuśnym - korzeń senegi - Radix Senegae, który jest importowany [1].
Zdjęcia:
|
|
|
Mydlnica lekarska |
Mydlnica lekarska |
|
|
|
Mydlnica lekarska |
Mydlnica lekarska |
|
|
|
Mydlnica lekarska |
Mydlnica lekarska |
|
|
|
Mydlnica lekarska |
Mydlnica lekarska |
|
|
|
Mydlnica lekarska |
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Miniaturka | Nazwa rośliny |
|---|---|
 | Mydlnica lekarska 'Flore Pleno' Saponaria officinalis 'Flore Pleno' - odmiana mydlnicy lekarskiej o pełnych kwiatach |
- Walewski W. . Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa: 95.
- Cincura F., Ferakova V., Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J., . Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa.
- Rostafiński J. Siedl O. 1962. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
- Lewkowicz-Mosiej T. . Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
