Nazwa gatunkowa: Gwiazdnica pospolita - Stellaria media (L.) Vill. [2,3,9]

Angielska nazwa: Chickweed [3]

Inne nazwy:

Rodzina: Goździkowate - Caryophyllaceae [1-3,9,10]

Morfologia

Gwiazdnica pospolita Stellaria media

Gwiazdnica pospolita

Wysokość: od 7 do 40 cm [z. 1,9,10], choć literatura podaje zakres nawet od 3 do 80 cm [8].

Kwiaty: drobne, białe, zakwitają pojedynczo lub w kątach liści [3], promieniste, zebrane w dwuramienne wierzchotki [8,10]. Szypułki kwiatowe, po owocowaniu są trzykrotnie dłuższe od kielicha [10]. Pręcików 2-5 (czasami 10 lub wewnętrzny pierścień bez pylników) [1], zabarwione na czerwonofioletowy kolor [5]. Działek kielicha jest 5, są szerokolonacetowate, długości 0,3-0,5 cm, działki są dłuższe od płatków korony [5] lub równe [8]. Płatków korony 5, które są głęboko wcięte [5]. Kwiaty owado- lub samopylne [1].

Owoce: torebka, z przegięciem w dół, z 10 ząbkami, długości 8-10 mm [5,10].

Łodyga: obła, 4-kanciasta, pokryta jednoszeregowo włoskami pomiędzy węzłami [1,8,10], pełzająca, dość krucha, silnie rozgałęziona, szczególnie u podstawy [3,8,10]. Może ukorzeniać się w dolnych węzłach [8,10].

Liście: jasnozielone [3], owalne [3,9,10] lub eliptyczne 10, naprzeciwlegle ustawione na łodydze[5], z trzema nerwami [1]. Górne liście są siedzące, dolne i środkowe - ogonkowe [5,8]. Wierzchołek liści jest zaostrzony [9,,10]

Nasiona: zaokrąglone (o kształcie zaokrąglonych nerek), spłaszczone, barwy złotożółtej do rdzawobrunatnej [10] , długości 0,5-0,8 mm, szerokości 0,5-0,6 mm, z matową powierzchnią pokrytą niewielkimi, wydłużonymi, tępymi brodawkami [10]

Korzenie: cienkie, delikatne [3]

Biologia

Długość życia rośliny: roślina roczna [1,8,9,10], jara, ozima lub dwuletnia [5,8,9], wieloletnia [10].

Typ/forma życiowa rośliny: roślina zielna [3].

Kwitnienie: wiosna-jesień: marzec-październik (III-X) [1], może kwitnąć nawet w zimie [5].

Rozmnażanie: generatywne - poprzez nasiona [10], wegetatywne [1,8].

W jednym roku gwiazdnica wydaje do 3 pokoleń [5].

Ekologia

Pochodzenie:

Zasięg terytorialny: strefa umiarkowanego klimatu Europy i Azji [3]

Siedliska: ogrody, pola, miedze, zarośla, ścieżki, łąki, pastwiska, trawniki, ugory, śmietniska, przydroża [z. 1,3,8,10]

Gwiazdnica pospolita zaliczana jest do uciążliwych chwastów w uprawach, ponieważ fragmenty jej łodyg szybko i łatwo się ukorzeniają [1,9,10].

Gatunek pospolity w Polsce [5].

Uprawa

Stanowisko: słoneczne lub lekko ocienione, ciepłe [4].

Podłoże: dowolne [4,9], choć preferuje suche i średnio wilgotne [5]. Na glebach zasobnych w wodę i azot bardzo silnie się rozrasta [9]

Zastosowanie

  1. Pokarm dla zwierząt: kanarków, kur, indyków [1,5]
  2. Zielarstwo: roślina lecznicza [3]
  3. Zielarstwo: lecznictwo ludowe [3]
  4. Zielarstwo: roślina barwierska [5]
  5. Przemysł kosmetyczny [3]
  6. Homeopatia [5]

Zielarstwo:

Surowiec zielarski:

Ziele gwiazdnicy Herba Stellariae mediae [3,5]

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

  • saponiny
  • flawonoidy (rutyna)
  • witamina C
  • betakaroten (prowitamina A)
  • witaminy (E, PP, B1 i B2)
  • sole mineralne (potas, fosfor, żelazo, magnez, cynk, sód, selen, jod i krzem)
  • kwas gamma-linolenowy [zbiorcze 3,5].

Działanie surowca zielarskiego:

Saponiny zawarte w zielu gwiazdnicy działają przeciwzapalnie.

Kwas gamma-linolenowy znajdujący się w gwiazdnicy może być używany jako lek przy zaburzeniach hormonalnych, artretyzmie i schorzeniach skóry.

Gwiazdnica uznawana jest za roślinę pomagającą przy odchudzaniu się, problemach występujących po spożyciu alkoholu, problemach trawiennych, problemach skórnych (łuszczyca, egzema, swędzenie skóry), bólach reumatycznych, skazie moczanowej, oczyszczaniu krwi z niepotrzebnych substancji, a także jej wytwarzaniu. Ponadto, ziele gwiazdnicy ma dobroczynny wpływ na układ nerwowy [zbiorcze 3,5].

Niedawno zostały przeprowadzone badania, w których wykazano znaczące właściwości antyoksydacyjne gwiazdnicy [6,7].

Forma podania:

Odwary i przykładanie - przy stosowaniu zewnętrznym [3].

Barwierstwo:

Gwiazdnica barwi, zaprawioną ałunem, wełnę na kolor siny [5].

Ciekawostki:

Ze świeżej gwiazdnicy można przyrządzać sałatki [1,3], surówki i inne potrawy [3]. Przyrządza się ją podobnie jak szpinak [1].

Nazwa rośliny pochodzi od kwiatu, który przypomina gwiazdę (łac. stella - gwiazda) [3].

Obecnie prowadzi się wiele badań nad leczniczym wykorzystaniem gwiazdnicy [3].

Zdjęcia:

Gwiazdnica pospolita Stellaria media Gwiazdnica pospolita Stellaria media

Gwiazdnica pospolita

Gwiazdnica pospolita

Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:

Gwiazdnica bagienna Stellaria uliginosa [8]
Gwiazdnica błotna Stellaria palustris Ehrh. [1]
Gwiazdnica gajowa Stellaria nemorum L. [1]
Gwiazdnica trawiasta Stellaria graminea L. [1,8]
Gwiazdnica wielkokwiatowa Stellaria holostea L. [1,8] - roślina leśna, wzniesiona roślina zielna tworząca darnie, kwitnie na biało
Karmnik kolankowaty Sagina nododsa - podobny pokrój i kwiaty [8]
Możylinek trójnerwowy Moehringia trinervia - podobny pokrój i kwiaty [8]
Piaskowiec macierzankowy Arenaria serpyllifolia - podobny pokrój i kwiaty [8]
Rogownica pięciopręcikowa Cerastium semidecandrum - podobny pokrój i kwiaty [8]
Rogownica polna Cerastium arvense - podobny pokrój i kwiaty [8]
Rogownica skupiona Cerastium glomeratum - podobny pokrój i kwiaty [8]
Wiosnówka pospolita Draba verna L.
Źródło:
  1. . Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
  2. Stellaria media (L.) Vill. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=20169(dostęp 27.3.2015)
  3. . Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
  4. Obserwacje i doświadczenia własne: Aleksander Skrzyński
  5. . Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
  6. O.B. Oyebanji, A.B. Saba. 2011. Phytochemistry and in vitro anti-oxidant activities of Stellaria media, Cajanus cajan and Tetracera potatoria methanolic extracts. Journal of Medicinal Plants Research. Protokół dostępu: http://www.academicjournals.org/article/article1380722651_Oyebanji%20and%20Saba.pdf (dostęp 27.3.2015)
  7. Usman R., A. Khan, S. Gul, A. Rauf. 2012. Preliminary Anti-Oxidant Profile of Selected Medicinal Plants of Pakistan. Middle-East Journal of Medicinal Plants Research. Protokół dostępu: http://www.idosi.org/mejmpr/1%282%2912/1.pdf (dostęp 27.3.2015)
  8. Stożek K. 2008. Rośliny i Zwierzęta. Włochy. Grafica Veneta S.p.A. (Dodatek do Gazety Wyborczej)
  9. 2006. Skrypt do ćwiczeń z warzywnictwa ogólnego dla studentów Akademii Rolniczej. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Kraków.
  10. 2000. Podręczny atlas chwastów. Multum, Poznań.
Menu :