Nazwa gatunkowa: Pięciornik kurze ziele - Potentilla erecta (L.) Raeusch [1,2?]
Inne nazwy: Kurzyślad, Kurze ziele, Potentilla erecta (L.) Hampe [3], Potentilla tormentilla Neck. [3], Potentilla silvestris Neck. [3]
Rodzina: Różowate - Rosaceae
Morfologia:
Wysokość: do 30 cm [3].
Kwiaty: cztery (inaczej jak u innych pięciorników) złocisto-żółte, odwrotnie jajowate płatki korony, 4 działkowy kielich i kieliszek, 16 pręcików i wiele słupków. Pojedyncze kwiaty osadzone na długiej (2-6cm), cienkiej szypułce.
Owoce: owoc zbiorowy złożony z niełupek.
Łodyga: wznosząca się, prosta lub pokładająca się, rozgałęziona.
Liście: najpierw przyziemne, długoogonkowe, odziomkowe, które podczas kwitnienia są obumarłe. Odziomkowe liście złożone z 3-5 podługowato jajowatych, grubo ząbkowanych listków. Liście łodygowe są siedzące lub krótkoogonkowe, 3-listkowe, z dużymi listkami.
Nasiona:
Korzenie: kłącze bulwiasto zgrubiałe lub walcowate, w przekroju widoczna część rdzeniowa w kolorze czerwonym, w smaku gorzkie.
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, hemikryptofit.
Pokrój: płożąca się bylina.
Kwitnienie: maj-wrzesień (V-IX).
Rozmnażanie: podział kłączy, siew nasion.
Ekologia.
Zasięg terytorialny: Europa, zachodnia Syberia. W Europie występuje od niżu aż po tereny górskie.
Siedliska: łąki, torfowiska, pastwiska, zarośla, bory sosnowe i świerkowe [2,3].
Występuje zazwyczaj w jednogatunkowych zbiorowiskach, a także w zbiorowiskach: Molinion, Calluno-Genistion, Nardion [2]
Uprawa:
Stanowisko: słoneczne
Podłoże: kwaśne, próchniczne, świeże, wilgotne.
Nawadnianie:
Nawożenie:
Zastosowanie:
Zielarstwo: roślina lecznicza, roślina barwierska - dawniej kłącze służyło do barwienia tkanin.
Garbarstwo
Zielarstwo
Surowiec zielarski:
Kłącze pięciornika - Rhizoma Tormentillae, synonimy: Kłącze kurzyśladu, Kłącze kurzego ziela [1].
Zbiór surowca:
Surowiec należy pozyskiwać ze stanu naturalnego na jesień lub wczesną wiosnę [2]. Po zbiorze kłącze oczyszcza się z ziemi suszy w temperaturze do 40°C lub w cieniu, w przewiewnym miejscu [1].
Informacje dotyczące surowca:
Przełam włóknisty, czerwonawobrunatny z żółtymi punktami. Zapachu brak, smak silnie ściągający. Roztwór chlorku żelazowego barwi surowiec na ciemny zielonkawy kolor [1].
Surowiec powinien zawierać 15% garbników [1].
Kłącze pięciornika zastępuje importowany surowiec: Radix Ratanhiae [1].
Surowiec był opisany FP IV [1].
Surowiec zawiera:
Garbniki (pochodne katechiny do 20% oraz grupa garbników hydrolizujących), glikozyd triterpenowy(tormentozyd), kwasy polifenolowe (elagowy), żywice, woski [1,3].
Działanie:
Ściągające, przeciwzapalne, zapierające, przeiwbiegunkowe [1,3].
Wewnętrznie: w postaci odwaru - duża zawartość garbników w surowcu wykorzystywana jest przy biegunkach, przy biegunkach z krwawieniem, zakażeniach bakteryjnych i zatruciach [1,3].
Zewnętrzne: w postaci odwaru lub nalewki stosowane płukanki przy zapaleniach jamy ustnej, gardła, źle gojących się ran [1,3].
Forma podania:
Odwar z pięciornika kurze ziele: 1 łyżkę stołową surowca zalać 2 szklankami wody i ogrzewać przez 15-30 minut, niedopuszczając do zagotowania, podawać 1 łyżkę kilka razy na dzień [3].
Zastrzeżenia:
Surowiec spożyty w większej ilości może spowodować kolkę lub wymioty [3].
Leki:
- Hemerol - w skład którego wchodzi Extr. Tormentillae - czopki o działaniu przeciwzapalnym, hamującym krwawienia guzków krwawniczych [1].
- Tannosan - Species antidiarrhoicae - mieszanka ziołowa o działaniu przeciwbiegunkowym [1].
- Tormentiol - maść zawierająca wyciąg z kłącza pięciornika - stosowana w stanach ropnych i alergicznych chorobach skóry [1].
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
 | Pięciornik gęsi - Potentilla anserina L. - roślina lecznicza [3] |
 | Pięciornik rozłogowy - Potentilla reptans L. |
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
- Cincura F., Ferakova V., i inni. 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PZWL, Warszawa.
- Olechowicz-Stępień W., Lamer-Zarawska E. 1992. Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. PZWL, Warszawa.