Nazwa gatunkowa: Szczawik zajęczy - Oxalis montana Raf. [2]
Angielska nazwa: Wood sorrel [4]
Inne nazwy:
Rodzina: Szczawikowate - Oxalidaceae [1,2,4]
Morfologia
|
|
Szczawik zajęczy |
Wysokość: do 15 cm[1] .
Pokrój niska bylina [4].
Kwiaty: posiadają szypułkę dłuższą od ogonków liściowych. Cechą szczególną dla szypułki kwiatowej są dwa małe, zrośnięte ze sobą listki, które występują zwykle w połowie długości szypułki. Działki kielicha są jajowate, na szczycie tępe lub zaokrąglone, nagie. Na brzegach płatków korony znajdują się włoski [1]. Płatki korony są białe, ale posiadają czerwone lub fioletowe żyłki [1,4].
Owoce: jajowata torebka z tępym szczytem [1,4].
Liście: liście klasyfikowane są jako odziomkowe, o długich ogonkach, złożone z trzech listków [zb. 1,4]. Listki są kształtu odwrotnie jajowatego, o podobnej długości, od spodu są nieco owłosione. Ogonki liściowe są zabarwione na czerwono, z licznymi włoskami na powierzchni, u nasady z jajowatym przylistkiem z ostro zakończonym szczytem. [1].
Nasiona: nasiona szczawiku roznoszone są przez mrówki[1]
Kłącze: o niewielkiej średnicy, pełzające pod i nad powierzchnią gruntu, rozgałęzione, posiadające wiele cienkich korzeni [zb. 1,4]. Dodatkowo na powierzchni kłącza występują mięsiste łuski o czerwonej barwie oraz jędrne ogonki liściowe [1]
Korzenie: []
Inne cechy: []
Biologia
Długość życia rośliny: wieloletnia roślina zielna[1], zimująca w polskich warunkach klimatycznych.
Typ rośliny: bylina, geofit lub hemikryptofit[1].
Kwitnienie: kwiecień-maj [1].
Ekologia
Pochodzenie:Kanada, Stany Zjednoczone [2]
Zasięg terytorialny:Europa, Azja, Północna Afryka, Ameryka Północna. Występuje głównie w rejonach o klimacie umiarkowanym [4]
Siedliska:zacienione runo leśne, zarośla [zb. 1,4]
Szczawik zajęczy można spotkać w zbiorowiskach takich jak bory jodłowe na pogórzu oraz w borach świerkowych w górach (klasa Vaccinio-Piceetea) oraz w lasach bukowo-grabowych i dębowo-grabowych, a także olchowych i wierzbowo-topolowych [zbiorcze 1,3]
Uprawa
Stanowisko: półcieniste lub cieniste[1]
Zastosowanie
- Zielarstwo: roślina lecznicza [1]
- Zielarstwo: lecznictwo ludowe [4]
- Zielarstwo:roślina barwierska [1]
- Roślina wykorzystywana w celach technicznych [1]
- Dawniej szczawik zajęczy wykorzystywany był do czyszczenia różnych przedmiotów [1]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Ziele szczawiku zajęczego Herba Oxalidis acetoselae [4]
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Ziele szczawiku: [4]
- kwas szczawiowy
- witamina C
Działanie surowca zielarskiego:
Szczawik zajęczy posiada właściwości przeciwdziałające krzywicy, przeczyszczające, moczo- i żółciopędne, przeciwkaszlowe i przeciwgnilne [1,4]. Szczawik stosowany był przy zatruciach arsenem, ołowiem i rtęcią [1,4]. Dodatkowo ziele szczawiku posiada korzystny wpływ na przebieg miesiączkowania, szczególnie przy zbyt obfitym miesiączkowaniu [1,4]. Obecnie szczawik znajduje zastosowanie jako środek mogący pomóc przy miażdżycy tętnic [1].
Zastrzeżenia:
Spożycie szczawiku w większej ilości może być niekorzystne dla organizmu ludzkiego ze względu na dużą zawartość kwasu szczawiowego, ponieważ kwas ten może zakłócać pracę nerek [1,4]
Kulinaria:
Szczawik zajęczy może być wykorzystywany (z umiarem) do sałatek, drinków, napojów orzeźwiających zup, sosów i kilku innych potraw [1,4]
Ciekawostki:
Dawniej szczawiku zajęczego używano przy produkcji kwasu mrówkowego oraz szczawiowego [1,4]
Zdjęcia:
|
|
Szczawik zajęczy kwiat |
- Cincura F., Ferakova V., Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J., 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa: 184.
- Oxalis montana. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=29090 (dostęp 6.5.2016)
- Obserwacje własne: Aleksander Skrzyński (7.05.2016), Tatry.
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa: 273.
