Nazwa gatunkowa: Wilżyna ciernista - Ononis spinosa L. [1,2]
Rodzina: Bobowate - Fabaceae, dawniej Motylkowate - Leguminosae
Morfologia:
Wysokość: do 60 cm [1,2].
Kwiaty: pojedyncze, w kątach liści lub w gronach, płatki barwy różowej z ciemniejszymi żyłkami [1,2]. Kielich 5 działkowy [2].
Owoc: strąk z jednym nasieniem [1,2].
Łodyga: pokryta cierniami [2] (silnie skrócone, zaostrzone, przekształcone pędy), gałązki wznoszące się [2].
Liście: dolne: trójdzielne, górne: pojedyncze [1,2]. Listki jajowate o brzegach piłkowanych[1], ząbkowanych [2], przylistki o znacznej wielkości [2].
Nasiona: .
Korzenie: powyginane, skręcone, o bruzdowanej powierzchni barwy szarobrunatnej. Kłącze twarde.
Biologia:
Typ: roślina wieloletnia.
Pokrój: bylina [1], półkrzew [2].
Kwitnienie: czerwiec-sierpień [2].
Rozmnażanie: .
Ekologia:
Zasięg terytorialny: Azja, Europa, w Polsce występuje w zachodnich rejonach kraju [1].
Siedliska: występuje masowo na suchych łąkach, miedzach, zboczach, przydrożach [1,2].
Gatunek bardzo rzadki w Polsce [2].
Zastosowanie:
Zielarstwo roślina lecznicza
Surowiec zielarski:
Korzeń wilżyny - Radix Ononidis [1,2]
Informacje na temat surowca::
Surowiec pozyskuje się zazwyczaj ze stanu dzikiego [1]. Surowiec jest objęty FP IV [2].
Zbiór surowca:
Korzenie wykopuje się jesienią, oczyszcza szczotką, myje, a później suszy w temperaturze do 45C.
Surowiec zawiera:
Związki saponinowe (ononid podobny do glicyryzyny, ononina - glikozyd flawonoidowy (pochodna izoflawonu)), trójterpeny (onoceryna), olejek eteryczny 0,2%, garbniki, kwasy organiczne, sole mineralne [1,2].
Działanie:
Moczopędne właściwości surowca wykorzystywane są w skąpomoczu i reumatyzmie. Sprzyja przemianie materii i trawieniu. Stosuje się w postaci naparów, a także ekstraktów [1,2].
Leki:
- Fitolizyna - lek stosowany w schorzeniach nerek oraz jako środek dezynfekujący drogi moczowe i moczopędny.
- Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
- Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.