Nazwa gatunkowa: Przylaszczka pospolita - Hepatica nobilis Schreb. [1,2]
Inne nazwy: (kliknij, aby rozwinąć)
Rodzina: Jaskrowate - Ranunculaceae [1-3]
Morfologia:
|
|
Przylaszczka pospolita |
Wysokość: do 20 cm [1].
Pokrój: niska bylina [3].
Kwiaty: jasno niebiesko-liliowe, ciemnoniebieskie, białe lub różowe, po jednym na każdej łodydze [zb. 1,3]. Pod kwiatami znajdują się po 3 listki tworzące trwały, pozorny kielich. Kwiaty posiadają 5-15 płatków korony. Pręcików i zalążni wiele. W ogrodnictwie uprawiane są przylaszczki o formie pełnokwiatowej [1].
Owoce: niełupki posiadające wyrostki; elajosomy, wydzielające oleiste substancje wabiące mrówki, które pomagają w roznoszeniu owoców [1].
Liście: zimozielone, długoogonkowe, początkowo owłosione, później stają się nagie, skórzaste i sztywne. Powierzchnie liści są w zarysie szerokosercowate lub jajowate, mają trzy tępo zakończone klapy. Górna powierzchnia blaszki liściowej jest jasnozielona, dolna zabarwiona lekko na fioletowo [zb. 1,3].
Nasiona:
Kłącze: niedługie, barwy ciemnobrunatnej, pokryte łuskami [1], dość grube z wieloma korzeniami [3]
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, zimująca w polskich warunkach klimatycznych.
Typ/forma życiowa rośliny: bylina, hemikryptofit [zb. 1,3].
Kwitnienie: na wiosnę: marzec - maj (III-V) [1].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona.
Ekologia
Pochodzenie: []
Zasięg terytorialny:obszary o umiarkowanym i suboceanicznym klimacie Europy i Azji [zb. 1,3].
Siedliska:W Europie przylaszczkę można znaleźć w lasach liściastych rzędu Carpino-Fagetalia, w grabowych, bukowych i olszynach położonych w górach Alnion glutinoso-incanae, a także w lasach jesionowo-dębowych FraxinioQuercion i w grabowo-wiązowych Carpino-Ulmion[1]
Przylaszczka pospolita jest gatunkiem chronionym [3]
Zastosowanie:
- Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna. Kwitnie wczesną wiosną przed innymi roślinami [1]
- Zielarstwo: lecznictwo ludowe [1,3]
- Zielarstwo: roślina lecznicza - przylaszczka nie jest używana w celach stricte leczniczych, czasem wykorzystywana jest w homeopatii [3]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Ziele przylaszczki Herba Hepaticae [3]
Skład chemiczny surowca zielarskiego: [zb. 1,3]
Ziele przylaszczki:
- flawonoidy (pochodne kwercytyny i kemferolu)
- antocyjany (pochodne cyjanidyny i delfinidyny)
- lakton (protoanemonina oraz jej pochodna anemonina)
- glikozyd hepatrylobina
- saponiny
- garbniki
Lecznictwo ludowe:
Działanie:
Przylaszczka stosowana była w oparciu o lecznictwo ludowe przy schorzeniach wątroby, pęcherzyka żółciowego, nerek i pęcherza. Przylaszczka stosowana była jako środek o działaniu moczopędnym, wykrztuśnym i żółciopędnym [1,3] W kłączu i korzeniach znajduje się trująca protoanemonina, w zielu saponiny i glikozyd hepatrylobina [1].
Protoanemonina wykazuje działanie drażniące na błony śluzowe [3]
Zdjęcia:
|
|
|
Przylaszczka pospolita |
Przylaszczka pospolita Kwiat |
|
|
|
Przylaszczka pospolita w lesie |
Przylaszczka pospolita Kwiat |
- Cincura F., Ferakova V., Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J., 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa.
- Hepatica nobilis. ITIS. Protokół dostępu: https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=565910#null (dostęp 26.11.2016)
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa:231.
