Nazwa gatunkowa: Skrzyp polny - Equisetum arvense L. [2]

Inna nazwa: koszczka, jedlinka, chwoszcz.

Rodzina: Skrzypowate - Equisetaceae Rich.

Morfologia:

Skrzyp polny Equisetum arvense

Skrzyp polny

Wysokość: pęd zarodnikowy 10-20 cm, pęd letni/płonny 10-50 cm [2].

Pęd zarodnikowy: pojawiający się wcześnie na wiosnę przed pojawieniem się pędu płonego. Pędy zarodnikowe są koloru brunatnego, wysokości 10-20 cm, średnicy 3-5 mm, nierozwidlone i nie pełnią funkcji asymilacyjnej (nie posiadają chlorofilu) [2]. Pochwa liściowa tych pędów jest lejkowato rozdęta, sucho-błoniasta, długości około 2 cm, koloru od jasnozielonego do ciemnobrunatnego, z 6-12 lancetowatymi ząbkami [2]. Po wydaniu zarodników pęd ten szybko obumiera.

Kłos zarodniowy długości 1,5-3 cm tępo zakończone, brunatnawe, struktura tarczkowata [2].

Pęd płonny: zielony oprócz wierzchołkowej części, okółkowo rozgałęzione, szorstki w dotyku, żeberkowany (6-19 żeberek), pochwy szare do brązowo-zielonych, długości 5-10 mm, z trójkątnie lancetowatymi, zaostrzonymi ząbkami [2].

Łodyga: wewnątrz znajdują się kanaliki powietrzne, tworzy podziemne kłącza, które mogą znajdować się na znacznych głębokościach.

Liście:

Korzenie: wyrastają obficie z międzywęźli.

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia (trwała) [2].

Pokrój/typ: bylina [2]

Zarodnikowanie: marzec-maj (III-V) [2]

Rozmnażanie: za pomocą zarodników oraz wegetatywnie - przez podział kłączy [2].

Ekologia:

Pochodzenie: Europa

Zasięg terytorialny: w Europie od niżu aż po tereny górzyste, zasięg okołobiegunowy [2]

Siedliska: rośnie dziko na łąkach, trawnikach, rowach, polach, ugorach, przydrożach, lubi gleby świeże piaszczyste, gliniaste, wilgotne i przede wszystkim kwaśne [zb. 2]. Występuje na zbiorowiskach klasy Agropyreta repentis, ze zwizku Agropyro-Rumicion, oraz z klasy Secalietea i Chenoposietea, rzadziej w lasach wilgotnych z klasy Alnetea glutinosae [2].

Znaczenie: skrzyp jest popularnym i trudnym do zwalczenia chwastem w uprawie rolniczej i ogrodniczej. Szczególnie występuje w uprawie ziemniaków. Może również stanowić zanieczyszczenie pasz [2].

Zwalczanie:

Walka ze skrzypem na polach uprawnych nie jest łatwa, gdyż jego kłącza znajdują się głęboko pod powierzchnią gruntu, a każdy zabieg mechaniczny może przyczynić się do fragmentacji kłączy i tym samym do rozmnożenia skrzypu. Poleca się jednorazowe wapnowanie gleby w dużej ilości 2 t/ha oraz bardzo głęboką orkę.

Zastosowanie:

Zielarstwo: Roślina lecznicza. [2]

Zielarstwo: Lecznictwo ludowe [2]

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Ziele skrzypu - Herba Equiseti [2], FP IV - Herba Equiseti arvensis.

Zbiór surowca zielarskiego:

Termin zbioru: czerwiec - wrzesień (VI-IX).

Zebrany w lecie surowiec można z powodzeniem suszyć na powietrzu, w cieniu lub suszarniach w temperaturze do 60°C [3].

Informacje dotyczące surowca zielarskiego:

Surowiec był opisany w FP IV [3].

Zapach surowca słaby, smak niewyraźny, słaby [3].

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Ziele skrzypu:

  • flawonoidy (izokwercytyna, galuteolina, ekwizetryna)
  • saponiny (ekwizetonina/ekwisetonina)
  • alkaloidy (nikotyna, trójmetoksypirydyna)
  • karotenoidy
  • kwasy organiczne
  • sole mineralne (krzem (Si), Potas (K))
  • związki krzemu częściowo rozpuszczalne w wodzie

Działanie surowca zielarskiego:

Ziele Herba Equiseti w lecznictwie używane jest w leczeniu gruźlicy, miażdżycy naczyń, w stanach zapalnych dróg moczowych, w chorobach gośćcowych []. Ziele także wykorzystywane jest w lecznictwie ludowym jako środek moczopędny [2].

Napar z ziela skrzypu skutecznie zwalcza wypadanie włosów z głowy.

Odwary stosowane są do kąpieli w chorobach związanych ze skórą.

Leki/Suplementy/Mieszanki:

  1. Cardiosan - Species cardiaceae mieszanka ziołowa zawierająca ziele skrzypu [3].
  2. Cholesol - preparat [3].
  3. Fitolizyna - preparat [3].
  4. Pulmosan - Species pulmonales mieszanka ziołowa zawierająca ziele skrzypu [3].
  5. Reumogran - granulat [3].
  6. Reumosan - Species antirheumaticae mieszanka ziołowa zawierająca ziele skrzypu [3].
  7. Urogran - granulat [3].
  8. Urosan - Species diureticae mieszanka ziołowa zawierająca ziele skrzypu [3].

Ciekawostki:

Ze względu na dużą zawartość krzemionki (10%) [2], skrzypu używano dawniej do polerowania powierzchni metalowych.

Zdjęcia:

Skrzyp polny Equisetum arvense Skrzyp polny Equisetum arvense

Skrzyp polny

Skrzyp polny

Odmiany i gatunki pokrewne:

Skrzyp bagienny Equisetum limosum L.
Skrzyp błotny Equisetum palustre L.
Skrzyp leśny Equisetum sylvaticum L.
Skrzyp łąkowy Equisetum pratense Ehrh.
Skrzyp zimowy Equisetum hiemale L.
Źródło:
  1. Skrzypczak G., Blecharczyk A., Swędrzyński A. Podręczny atlas chwastów, Multum.
  2. Cincura F. Ferakova V. Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J. 1990. Pospolite rośliny środkowej Europy. PZWL, Warszawa: 62.
  3. Walewski W. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  4. Mowszowicz J. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
Logo internetowy ogród
Menu :