Nazwa gatunkowa: Nerecznica samcza - Dryopteris filix-mas (L.) Schott. [1,2,5,6-8]
Angielska nazwa: Male fern [8]
Inne nazwy: Narecznica samcza [1], Paproć samcza, Paprotnik samczy [2], Leśna paproć
Rodzina: Nerecznicowate - Dryopteridaceae [2,6-8], czasem Paprotkowate - Aspidiaceae [1]
|
|
Nerecznica samcza |
Morfologia:
Wysokość: 30-120 cm [2]
Liście: usychają na zimę. Ogonki liściowe są mocne, pokryte rdzawymi łuskami. Blaszki liściowe są podłużne, zwężające się na obu końcach, podwójnie pierzaste, z 20-35 parami odcinków pierwszego rzędu, zazwyczaj naprzeciwległymi. Liście drugiego rzędu mają brzeg karbowano piłkowany. Kupki zarodni znajdują się przy nerwie środkowym, ich nerkowata zawijka jest trwała, z brzegiem nie zagiętym pod kupkę [1]. Kupki zarodni powstają pod koniec lata. Młode liście zwinięte są w pastorał [2].
Korzenie: grube kłącza [1], koloru ciemnobrunatnego, z widocznymi pozostałościami po ogonkach liściowych i niewielkich korzeniach [2].
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [2,7], hemikryptofit obszarów suboceanicznyczno-oceanicznch [1], zimuje w polskich warunkach.
Pokrój: bylina [], duża paproć [1].
Dojrzewanie zarodników: czerwiec-lipiec (VI-VII) - zależy od odmiany [], lipiec-sierpień (VII-VIII) [1,2]
Rozmnażanie: Przez sadzonki. Podział kępy jesienią.
Ekologia:
Pochodzenie/ naturalne występowanie: Północna Afryka (Maroko) , Azja (Kaukaz, Turcja, Armenia, Rosja, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan), Europa, Północna Ameryka [8].
Występowanie: obszar okołobiegunowy [1], Europa, w Europie od niżu aż po góry.
Siedliska: głównie lasy liściaste z klasy Carpino-Fagetea i Betulo-Adenostyletea [1], następnie bory sosnowe, jodłowe, grądy mieszane, gleby wilgotne, podmokłe [2].
Nerecznica może być rośliną wskaźnikową dla gleb zawierających duża ilość próchnicy [1,4].
Uprawa:
Stanowisko: słoneczne, półcieniste lub cieniste [].
Podłoże: żyzne, próchniczne, umiarkowanie wilgotne i przepuszczalne [zb.1].
Nawadnianie: umiarkowane, należy unikać przesuszenia [].
Rozstawa: 45-60 cm, 60-90 cm []
Zastosowanie:
- Kwiaciarstwo:Roślina ozdobna, runo parkowe. [8]
- Zielarstwo: Roślina lecznicza stosowana w medycynie ludowej [1,8]
- Zielarstwo: roślina lecznicza [1,5]
Zielarstwo
Surowiec zielarski:
Kłącze nerecznicy samczej - Rhizoma Filicis maris [2].
Zbiór surowca zielarskiego:
Kłącza wykopujemy na jesień. Suszymy w temperaturze pokojowej [1].
Informacje dotyczące surowca zielarskiego:
Surowiec w przekroju powinien mieć zielonkawą barwę [1].
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Pochodne floroglucyny (kwas flawaspidynowy, filiksowy, albaspidynę, aspidynę, aspidynol), enzym tiaminaza - rozkłada witaminę B [zbiorcze 2].
Działanie:
Odwar stosowany jest w zwalczaniu glist i tasiemców u ludzi i zwierząt. W medycynie ludowej służy do leczenia reumatyzmu i zapalenia żył [1].
Zastrzeżenia:
Surowiec ma właściwości trujące i zażywanie go powinno być omówione z lekarzem lub odpowiednim specjalistą [zbiorcze 1,2]. Surowiec nie powinien być stosowany u kobiet w ciąży, a także u osób silnie osłabionych.
Wyciągi eterowe z kłącza - Extractum Filicis maris stosowane były do zwalczania tasiemców w organizmie [2].
Zdjęcia:
|
|
|
Nerecznica samcza |
Nerecznica samcza |
|
|
|
Nerecznica samcza pastorał |
Nerecznica samcza pastorały |
|
|
|
liść z zawijkami |
liść z zawijkami |
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
| Nerecznica błotna - Dryopteris thelypteris - rzadko występująca roślina na terenie Polski | |
| Nerecznica górska - Dryopteris oreopteris (Ehrh.) Maxon. - rzadko występująca roślina na terenie Polski | |
| Nerecznica grzebieniasta - Dryopteris cristata (L.) A. Gray - rzadko występująca roślina na terenie Polski | |
| Nerecznica krótkoostna - Dryopteris spinulosa (Mull.)O. Ktze. | |
| Długosz królewski Osmunda regalis L. | |
| Wietlica samcza Athyrium filix-femina | |
| Pióropusznik strusi Matteuccia struthiopteris (L.) Tod. |
- Cincura F., Ferakova V., Majovsky J., Somsak L., Zaborsky J., . Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa.
- Mowszowicz J. . Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
- Grzegory J. . Ogród przy domu. PWRiL, Warszawa.
- Rostafiński J. Siedl O. . Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa.
- Lewkowicz-Mosiej T. . Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
- Dryopteris filix-mas (L.) Schott . ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=17535 (dostęp 3.4.2015)
- Dryopteris filix-mas (L.) Schott . USDA. Protokół dostępu: http://plants.usda.gov/core/profile?symbol=DRFI2 (dostęp 3.4.2015)
- Dryopteris filix-mas (L.) Schott . USDA ARS-GRIN. Protokół dostępu: http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?14724 (dostęp 3.4.2015)
