Nazwa gatunkowa: Kordylina paciorecznikolistna - Cordyline fruticosa (L.) A. Chev [1,2]
Angielska nazwa: tiplant [1], ti [2]
Inna nazwa:
Rodzina: Szparagowate - Asparagaceae [1,2], Agawowate - Agavaceae [?]
Morfologia
Wysokość: 1 do 5 m [2] .
Pokrój zimozielony (w tropikach) krzew lub niewielkie drzewo bez gałęzi lub z ich małą liczbą [2].
Kwiaty: kwiaty zapylane są przez owady [2].
Owoce: .
Łodyga: rzadko występują gałęzie lub rozdzielenie pnia [2].
Liście: młode liście mogą być jadane, jednak nie posiadają wyraźnego smaku, dlatego używane są jako dodatek do potraw lub do ich owinięcia (podobnie jak gołąbki) [2].
Nasiona:
Kłącze:
Korzenie: bulwiaste, zawierają dużą ilość cukrów. Bulwy korzeniowe mogą ważyć od 4.5 do 6.5 kg. W krajach tropikalnych po upieczeniu są jadane bezpośrednio lub służą jako dodatek do puddingów, wypieków o charakterze cukierniczym, zakąska, ponieważ mają słodki smak podobny do melasy (buraków?).[2]
Inne cechy: gatunek dość zmienny [2]
Biologia
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia, niezimująca w polskich warunkach - roślina tropikalna [3].
Typ rośliny: krzew lub niewielkie drzewo [2].
Kwitnienie: w odpowiednich warunkach przez cały rok [2].
Owocowanie: w odpowiednich warunkach przez cały rok [2].
Rozmnażanie: generatywne poprzez nasiona, wegetatywnie poprzez sadzonki [2].
Ekologia
Pochodzenie: rejony tropikalne
Zasięg terytorialny: Oceania (Australia i kraje w pobliżu Australii), Karaiby [1], Azja Wschodnia (Chiny, Malezja, Indochiny) [2]
Siedliska: wilgotne i pół-wilgotne lasy tropikalne, różne typy lasów, zalesione wzgórza, zarośla [2]
W krajach tropikalnych kordylina może być uprawiana dla pozyskania bulwiastych korzeni [2]
Uprawa
Stanowisko: słoneczne lub lekko ocienione. Odmiany o kolorowych liściach zaleca się uprawiać w pełnym słońcu, aby ich liście nie wróciły do koloru zielonego [2]
Podłoże: żyzne, przepuszczalne = dobrze zdrenowane [2].
Nawadnianie:
Nawożenie:
Rozmnażanie: nasiona moczy się przez 10 minut w ciepłej wodzie i wysiewa do doniczek. Nasiona kiełkują w ciągu 1-3 miesięcy, w podłożu o temperaturze 25°C. Zdolność kiełkowania nasion jest zazwyczaj wysoka. Pikowanie należy wykonać, gdy można rośliny złapać i wyciągnąć za liście. Gdy młode rośliny osiągną 10 cm, to można je wysadzać na miejsce stałe. Sadzonki pozyskuje się tnąc łodygę poniżej wierzchołka na kawałki po 5 cm i umieszczając je w sterylnym torfie na głębokość 3 cm. Sadzonki rozmnażamy, chroniąc je jednocześnie przed silnym słońcem i suszą. Gdy sadzonki dobrze się ukorzenią, należy je przenieść do pojemników uprawowych [2].
Zastosowanie:
- Kwiaciarstwo: Roślina ozdobna używana jest przez ludzi mieszkających w krajach tropikalnych jako roślina ozdobna pojedyncza lub jako roślina na żywopłoty [2]. W naszym klimacie Kordylina służy jako roślina o walorach ozdobnych, uprawiana w mieszkaniach lub szklarniach jako roślina doniczkowa [3].
- Roślina uprawna - bulwiaste korzenie mogą być spożywane po upieczeniu lub innej obróbce, młode liście spożywane jako warzywo [2]
- Zielarstwo: roślina lecznicza [2]
- Obrzędy, ceremonie - liście wykorzystywane są jako elementy dekoracyjne przy różnych uroczystościach lokalnej społeczności [2]
Zielarstwo:
Surowiec zielarski:
Liście kordyliny [2]
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
- steroidowe saponiny [2]
Działanie surowca zielarskiego:
Napary z liści stosowane są przy obrzękach, stanach zapalnych i gorączkach. Wyciśnięty sok z liści zapobiega przeziębieniom i kaszlowi, nieżytowi żołądka, egzemie, bólach brzucha, bólu ucha i przemywania oczu. Napar z trzech liści odmian o czerwonych liściach służy obniżeniu ciśnienia krwi. Pąki liściowe wykorzystuje się do obniżenia bólów w klatce piersiowej. Młode pędy używa się przy leczeniu filariozy - choroby dotykającej ludzi ze wschodu. Wyciąg z liści lub zmiażdżone liście połączone z olejem mogą być stosowane do przemywania ran i przy bólach dziąseł oraz jako kataplazmy. Ciekawostką jest to, że wyciągi z pędów ułatwiają wydalanie łożyska po porodzie i działają wzmacniająco po urodzeniu dziecka. Korzenie kordyliny w różnych postaciach stosowane są przy łysieniu, stanach zapalnych krtani i jamy ustnej wraz z uzębieniem. Kawałki korzeni w winie używane są przy krwawiących ranach [2].
Forma podania:
Napary (Infusa) [2]
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
Kordylina paciorecznikolistna 'Amabilis' Cordyline fruticosa 'Amabilis' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Atom' Cordyline fruticosa 'Atom' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Baptistii' Cordyline fruticosa 'Baptistii' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Baby Ti' Cordyline fruticosa 'Baby Ti' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Calypso Queen' Cordyline fruticosa 'Calypso Queen' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Caramba Red Ti' Cordyline fruticosa 'Caramba Red Ti' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Firebrand' Cordyline fruticosa 'Firebrand' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Guilfoylei' Cordyline fruticosa 'Guilfoylei' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Kiwi' Cordyline fruticosa 'Kiwi' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Negri' Cordyline fruticosa 'Negri' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'New Guinea Black' Cordyline fruticosa 'New Guinea Black' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Orange Prince' Cordyline fruticosa 'Orange Prince' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Red Edge' Cordyline fruticosa 'Red Edge' [5] | |
Kordylina paciorecznikolistna 'Yellow King' Cordyline fruticosa 'Yellow King'[5] | |
Kroton pstry Codiaeum variegatum (L.) Rumph. ex A. Juss. - roślina o egzotycznym wyglądzie, wielobarwnych liściach o różnym kształcie |
- Cordyline fruticosa. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=43183 (dostęp 24.1.2016)
- Fern Ken. Cordyline fruticosa. Useful Tropical Plants. Protokół dostępu: http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Cordyline+fruticosa (dostęp 24.1.2016)
- Obserwacje własne: Skrzyński Aleksander. 24.1.2016
- Searching results for Cordyline fruticosa. RHS Online - Plant Finder. Protokół dostępu: https://www.rhs.org.uk/Plants/Search-Results?query=cordyline%20fruticosa (dostęp 24.1.2016)