Nazwa gatunkowa: Aralia sercowata - Aralia cordata Thunb. [1,2,4]
Angielska nazwa: Udo [4]
Inne nazwy: Bluszczownik sercowaty, Dzięgława sercowata [], Aralia edulis Sieb. et Zucc. [2], Arialia nutans [4]
Rodzina: Araliowate - Araliaceae [1,2]
Morfologia:
Wysokość: do 180 cm [4].
Pokrój: krzew lub niewielkie drzewo [1].
Kwiaty: niepozorne, zielonkawe [1], obupłciowe. Kwiaty zapylane są przez pszczoły [4].
Owoce: drobne, kuliste jagody, barwy czarnej [1], pestkowce,z 2-5 nasionami [3].
Łodyga: pędy, kolczaste, w różnej ilości, wzniesione [1].
Liście: ciemnozielone, pierzaste [1], opadają na zimę [3].
Nasiona: po pięć sztuk w jednym owocu [1].
Korzenie: mięsiste, grube [1]
Biologia:
Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [1].
Typ rośliny: krzew lub niewielkie drzewo [1], inne źródła klasyfikują aralię sercowatą jako bylinę [4].
Kwitnienie: czerwiec - sierpień (VI-VIII)[4].
Rozmnażanie: generatywnie poprzez nasiona, wegetatywnie poprzez sadzonki korzeniowe i odrosty [4].
Ekologia:
Zasięg terytorialny: występuje dziko w Sachalinie, Wyspach Kurylskich, Japonii i Ameryce Północnej [1], Chiny i Korea [4]
Siedliska:
Uprawa:
Stanowisko: półcieniste lub zacienione, najlepiej żeby miejsce uprawy było osłonięte od wiatrów [4]
Podłoże: umiarkowanie wilgotne. Aralia ma małe wymagania co do gleby, która może być lekka jak i ciężka, a jednocześnie mało zasobna w roślinne składniki pokarmowe. Ubogie gleby poprawiają wytrzymałość aralii na niekorzystne warunki uprawy. Odczyn gleby lub podłoża powinien mieścić się w pH od 5.0 do 7.4 [4].
Nawadnianie:
Mrozoodporność: słaba, strefa 7-10, od -17.8 do 4.4 °C(USDA), chociaż starsze osobniki wytrzymują spadki temperatur do -25°C [4]
Nawożenie:
Rozmnażanie: poprzez nasiona, które wysiewa się po ich dojrzeniu do zimnych inspektów. Nasiona aralii powinny przejść 3-5 miesięczną stratyfikację. Wschodzenie nasion trwa od 1 do 4 miesięcy, przy temperaturze podłoża około 20°C. Podrośnięte siewki przesadza się do osobnych doniczek i odstawia do ocienionej szklarni, w której powinny chociaż raz przezimować. Młode rośliny, które osiągną wysokość 25 cm, można wysadzić na miejsce stałe wiosną lub wczesnym latem [4]
Aralię można także rozmnażać przez sadzonki korzeniowe, które sporządza się w październiku i umieszcza w zimnym inspekcie. Wiosną przechowane sadzonki korzeniowe sadzi się do doniczek [4].
Zastosowanie:
- Zielarstwo: roślina lecznicza [1]
- Roślina uprawiana ze względu na jadalne owoce [4]
Surowiec zielarski:
Korzenie aralii - Radix Aralia cordatae [1]
Skład chemiczny surowca zielarskiego:
Korzeń: [zbiorcze 1,4]
- olejki eteryczne
- żywice
- saponiny trójterpenowe (aralozyd A,B,C)
Działanie surowca zielarskiego:
Pierwotnie aralia była używana w celu podniesienia odporności organizmu i ogólnego jego wzmocnienia.
W postaci proszków, odwarów, nalewek i różnych preparatów używane do stymulacji centralnego układu nerwowego, co ma pozytywny wpływ na problemy nerwicowe, niskie samopoczucie, osłabia stany depresyjne i zmęczenie psychofizyczne organizmu [1].
W literaturze aralia wymieniania jest jako środek o działaniu: przeciwbólowym, przeciwzapalnym, wiatropędnym, moczopędnym, pobudzając i tonizującym [4]
W chinach aralia jest substytutem (zamiennikiem) żeńszenia [4]
W Korei Północnej aralia sercowata stosowana jest w celu wyleczenia przeziębień i migren [4]
Młode pędy dostarczają po spożyciu / zawierają [4]:
| składnik | zawartość |
|---|---|
| białko | 1.1% |
| tłuszcze | 0.42% |
| węglowodany rozpuszczalne w wodzie | 0.8% |
| popiół | 0.55% |
Kulinaria:
Aralia sercowata uznawana jest za roślinę jadalną. U aralii jadalne są młode pędy, które mogą być spożywane na surowo lub w postaci upieczonej. ' Młode pędy mogą osiągnąć 1.5 metra i nadają się do jedzenia. Po zblanszowaniu młode pędy mają ciekawy, lekko cytrynowy aromat. Zazwyczaj spożywane są jako pocięte odcinki dodane do sałatek, bądź zup. [4]
Czasami spożywane są pieczone korzenie aralii. W Japonii uprawa się aralię głównie w celu pozyskania jadalnych korzeni [4]
Odmiany, gatunki pokrewne i rośliny podobne:
Istnieje wiele odmian aralii sercowatej [4]>
| Aralia chińska Aralia chinensis L. - pędy słabo pokryte kolcami, gatunek podobny do A. elata [3] | |
| Aralia japońska Aralia elata (Miq.) Seem - krzew wys. 5 m, pędy pokryte silnymi kolcami [3] | |
| Aralia groniasta - Aralia racemosa L. - podobne właściwości lecznicze [1] | |
| Aralia mandżurska - Aralia mandchurica Maxim. - podobne właściwości lecznicze [1] |
- Lewkowicz-Mosiej T. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.
- Aralia cordata. ITIS. Protokół dostępu: http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=505940 (dostęp 23.8.2016)
- Bugała W. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
- Aralia cordata - Thunb.. PFAF. Protokół dostępu: http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Aralia+cordata (dostęp 23.8.2016)