Nazwa gatunkowa: Prawoślaz lekarski - Althaea officinalis L. [1-3]

Rodzina: Ślazowate - Malvaceae[1-3]

Morfologia:

Prawoślaz lekarski Alkthaea officinalis

Prawoślaz lekarski

Kraków, UR WO, 7.7.2016

Wysokość: 60-120 cm [2].

Pokrój: wzniesiona bylina.

Kwiaty: wyrastają grupami (pęczkami) w kątach liści [1], pięciokrotne, symetrii promienistej. Słupek górny, pręciki liczne, nitki pręcików bladofioletowe, pylniki pręcików ciemnopurpurowe []. Płatki korony barwy różowo-białej [1,2]. Kieliszek zrosłolistkowy, 6-9-wrębny, nie zrośnięty z kielichem. Kielich o pięciu działkach jajowatych, zaostrzonych. Korona dwa razy dłuższa od kielicha, składająca się z 5 płatków, które są wycięte [2].

Owoce: rozłupnia z dużą liczbą słabo marszczonych rozłupek [2].

Nasiona: .

Łodyga: wzniesiona, pokryta szarym filcem [2].

Liście: ogonkowe, okrągławe [1], zaostrzone, brzegiem karbowano-piłkowane, dłoniasto-klapowane: dolne; niewyraźnie 5-klapowe, górne; niewyraźnie 3-klapowe [2]. Liście charakteryzują się dłoniastym unerwieniem, bardziej widocznym od spodniej strony. Liść na obu stronach posiada miękkie, jedwabiste włoski, szczególnie od spodniej strony, przez co kolor liści jest srebrzyst-zielony. Liście prawoślazu po raztarciu nie wydzielają szczególnego zapachu natomiast w smaku są śluzowate [1]. W pierwszym roku prawoślaz wykształca przyziemną rozetę z liści, a w drugim ulistniony pęd kwiatostanowy [1].

Korzeń: krótki, zgrubiały [2], mięsisty, walcowaty lub czterokanciasty o szerokich bruzdach, prostych lub zagiętych. Powierzchnia korzenia jest szarobiała i szorstka. Złam korzenia jest biały [1].

Biologia:

Długość życia rośliny: roślina wieloletnia [2].

Typ/forma życiowa rośliny: bylina [1].

Kwitnienie: lipiec - sierpień (VII-VIII) [2].

Rozmnażanie: generatywnie przez nasiona.

Ekologia:

Pochodzenie: obszar Śródziemnomorski . W Polsce ślaz lekarski uznawany jest za roślinę macierzystą [1]

Zasięg terytorialny: Europa, w Polsce rzadko spotykany w stanie dzikim [1]. Prawoślaz rzadko jest spotykany na niżu [2].

Siedliska: suche wzgórza, rowy, rumowiska, łąki, przydroża [1,2].

Prawoślaz uprawiany jest jako roślina lecznicza [2].

Uprawa/Ochrona:

Stanowisko: słoneczne.

Podłoże: .

Nawadnianie:

Nawożenie:

Choroby: Rdza ślazowa - Pucinia malvacearum [1]

Zastosowanie:

  1. Zielarstwo: roślina lecznicza [1]
  2. Zielarstwo: roślina barwierska [2]
  3. Kwiaciarstwo: roślina ozdobna czasami prawoślaz stosowany jest jako ozdobna roślina do ogrodów, szczególnie naturalistycznych, ziołowy i wiejskich

Zielarstwo

Surowiec zielarski:

Korzenie prawoślazu (lekarskiego) - Radix Althaeae [1,2], syn. korzeń ślazowy [1].

Liście prawoślazu (lekarskiego) - Folium Althaeae [1,2].

Kwiat prawoślazu (lekarskiego) - Flos Althaeae.

Zbiór surowca:

Korzenie: zbiera się jesienią w drugim roku uprawy, w lipcu lub jesienią i suszy się w temperaturze nie większej niż 35°C. Według FP IV okorowywanie korzenia nie jest wymagane, natomiast w FP III tak [1].

Surowiec należy przechowywać w szczelnych naczyniach oraz należy go chronić przed owadami [1].

Liście: zbieramy przed kwitnieniem rośliny. Należy zrywać zdrowe (nieporażone przez rdze ślazową Pucinia malvacearum), dobrze wykształcone liście. Surowiec należy szybko wysuszyć, aby nie stracił swoich właściwości. Suszenie przeprowadzamy w suszarniach lub w przewiewnych zacenionych miejscach [1].

Surowiec był opisany w FP IV [1].

Informacje na temat surowca:

Korzenie: prawoślazu lekarskiego pozyskuje się głównie z upraw. Korzenie prawoślazu powinny być mięsiste i niezdrewniałe [1].

Wygląd korzenia taki jak opisano w morfologii. Złam korzenia jest biały, mączysty, słabo pylący (skrobia), na obwodzie długowłóknisty. Zapach swoisty, słaby, smak śluzowaty, słodkawy [1].

Liście: na surowiec zielarski nie mogą być porażone przez rdzę ślazową [1].

Skład chemiczny surowca zielarskiego:

Korzenie: [1,2]

  • śluz (28-35%)
  • skrobia
  • pektyny
  • białka
  • asparagina
  • betaina
  • sole mineralne
  • pochodne flawonowe

Liście: [2]

  • związki śluzowe (10%)
  • związki flawonowe
  • sole mineralne
  • pektyny

Kwiaty: barwnik malwidyna, śluzy [2].

Działanie:

Surowce działają osłaniająco w nieżytach żołądka, jelit i dróg oddechowych [1,2].

Korzenie używa się jako lek przeciwkaszlowy oraz środek stosowany przy ostrych i przewlekłych nieżytach oskrzeli, do okładów zmiękczających [1].

Forma stosowania:

Wyciągi wodne sporządzone na zimno [1].

Syrop ze Ślazu lekarskiego - Sirupus Althaeae - składnik leków na kaszel oraz poprawiający ich smak [1].

Leki:

Korzeń:

  1. Alte - Althaeae radicis maceratio - syrop prawoślazowy [1].
  2. Normogran - działa lekko przeczyszczająco [1]

Liście:

  1. Pektosan - Species pectorales - mieszanka ziołowa stosowana w chorobach płuc i dróg oddechowych [1].
  2. Species Althaeae - mieszanka ślazowa [1].

Barwierstwo:

Odwar z płatków barwi wełnę, odpowiednio zaprawioną, na różne kolory: czerwony, siny, szary, fioletowy [2].

Ciekawostki

Z korzenia prawoślazu można wytwarzać cukierki ślazowe [1].

Zdjęcia:

Prawoślaz lekarski nasiona Alte Althaeae radicis maceratio syrop prawoślazowy

Prawoślaz lekarski nasiona

Alte - syrop prawoślazowy

Prawoślaz lekarski Althaea officinalis Prawoślaz lekarski Althaea officinalis

Prawoślaz lekarski

Kraków, UR WO, 7.7.2016

Prawoślaz lekarski

Kraków, UR WO, 7.7.2016

Gatunki i odmiany pokrewne

Prawoślaz wysoki, Prawoślaz ogrodowy - Althaea rosea (L.) Cav. var. nigra - roślina lecznicza, dwu- lub wieloletnia, 1-3 m wys., liście 5-7-klapowe [3].
Ślaz dziki - Malva silvestris L. - roślina dwu- lub wieloletnia, lecznicza.
Ślaz zaniedbany - Malva vulgaris L. - roślina roczna lub wieloletnia, lecznicza o podobnych właściwościach jak Ś. dziki
Źródło:
  1. 1985. Towaroznawstwo zielarskie. PZWL, Warszawa.
  2. 1985. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa.
  3. 2003. Leksykon roślin leczniczych. Świat Książki, Warszawa.

Logo internetowy ogród
Menu :