Internetowy Ogród - z pasji do Ogrodnictwa

Typy szklarni

Podstawowym kryterium określania typu szklarni jest ich budowa. Szklarnie dzieli się w następujący sposób: ^[zb.1,2]

• Szklarnie stałe:
  • a.) pojedyncze (wolnostojące) - konstrukcje najczęściej spotykane w Polsce
  • b.) blokowe (wielonawowe) - szklarnie szerokości 3,6,9-10-12 metrów, które wchodzą w skład większego obiektu mającego 50-100 metrów długości
  • c.) blokowe importowane
  • d.) mnożarki
• Szklarnie niestałe:
  • a.) zestawiane z okien inspektowych
  • b.) przesuwne

Podstawowe typy szklarni blokowych:

• a.) trzynawowe szerokości 6 m, długości 51 metrów
• b.) trzynawowe szerokości 9 m, długości 51 metrów

Podział szklarni blokowych importowanych:

• a.) bułgarskie - wysokość szczytu 2,7 m, duża ilość elementów konstrukcyjnych
• b.) holenderskie - zwykle wielkopowierzchniowe (6 ha), w pełni zautomatyzowane, szerokość nawy 6.4 m lub 3.2 m, białe wnętrze, elementy nośne i orurowanie, mniej elementów konstrukcyjnych niż w bułgarskich szklarniach, niskie koszty remontów, mniejsze nakłady inwestycyjne na remonty

W powyższych typach szklarni mogą występować dalsze modyfikacje konstrukcji ^[2]:

• szklarnie dwuspadowe - charakteryzują się dobrymi warunkami oświetleniowymi w ciągu dnia
• szklarnie hangarowe - posiadają długość większą niż 12 metrów, w ich konstrukcji stosuje się dodatkowe wzmocnienia np. odciągi lub słupy wspierające

Dodatkowo szklarnie można podzielić ze względu na sposób uprawy: w gruncie oraz na stołach uprawowych, a także na występowanie ogrzewania. Szklarnie mogą być ogrzewane, częściowo ogrzewane lub nie ogrzewane ^[1].

Czasami ze względu na temperatury panujące w szklarni przyjmuje się inny podział:

• szklarnie zimne Frigidarium (0-5°C)
• szklarnie chłodne Frigidarium (5-10 °C)
• szklarnie umiarkowane Tepidarium(10-18°C)
• szklarnie ciepłe Caldarium(18-30°C) ^[2]

• wyróżnia się jeszcze przechowalnie

---

Szklarnie blokowe oraz tunele Plantpol Zaborze

Konstrukcja szklarni

Głównym materiałem konstrukcyjnym szklarni jest stal, rzadziej aluminium, w postaci profili lub płaskowników i ram. Elementy konstrukcyjne powlekane są tworzywem sztucznym lub innym środkiem mającym działanie antykorozyjne i odbijające światło. Stosowanie zabezpieczeń powierzchni konstrukcyjnych przedłuża wytrzymałość konstrukcji, gdyż na ich powierzchni kondensuje para wodna. Wysokość konstrukcji wynosi zazwyczaj 4-4.5 metra ze względu na korzystniejsze warunki świetlne. Do okrycia szklarni wykorzystuje się szkło lub tworzywa sztuczne, przezroczyste ^[n].

Elementy konstrukcyjne szklarni:

• Kalenica
• Płatew środkowa
• Płatew okapowa
• Szczebliny - wykonane ze stali lub drewna, wyróżnia się szczebliny z kitem i bez kitu (obecnie uszczelki pcv lub uszczelnienia silikonowe), przeznaczenie pojedyncze lub podwójne przykrycie
• Ramownica - musi być bardzo wytrzymała, gdyż przenosi spore obciążenia, dlatego najczęściej wykonana jest z profili stalowych, zamontowana jest w cokole fundamentu, rozstaw co 3.8 m
• Cokół
• Fundament

Wymagania dla pokryć szklarniowych

Pokrycia szklarniowe muszą być przepuszczalne dla światła, powinny wytrzymywać obciążenia konstrukcyjne, dynamiczne i związane z warunkami atmosferycznymi np. opady śniegu, opady gradu, powiewy silnego wiatru, powinny także charakteryzować się niskim współczynnikiem przenikania ciepła, odpornością na zabrudzenia, starzenie, czy działanie środków chemicznych stosowanych podczas uprawy ^[n].

Rodzaje szkła wykorzystywanego do okrycia szklarni:

• 1. Szkło ogrodnicze typu float - ciągnione - jest bezbarwne, obustronnie gładkie, przepuszczalne dla światła
• 2. Szkło surowe - jednostronnie walcowane, światło przy przejściu przez taflę ulega rozproszeniu
• 3. Szkło specjalne - od strony zewnętrznej pokryte jest niewielką warstwą cynku (Zn), która poprawia właściwości izolacyjne i zmniejsza straty cieplne w szklarni

Przepuszczalność światła [%] dla tafli wykonanych z poszczególnych tworzyw sztucznych :

• 1. Poliwęglan - 70-80%
• 2. PMMA - 86%
• 3. Poliester - 85-89%
• 4. PCV 85-88%

Tworzywa sztuczne wykorzystywane są głównie na okrycia drzwi i ścian bocznych, które narażone są najbardziej na wstrząsy, uderzenia i powinny być jak najlżejsze ^[n].

Zalety uprawy szklarniowej

Szklarnie oraz tunele foliowe buduje się ze względu na możliwość uzyskania większej ilości roślin lub plonu z jednostki powierzchni uprawowej. Przykładowo plon zdatny do spożycia warzyw z 1 m² uprawy gruntowej waha się w okolicach 2-2,5 kg, natomiast z 1 m² upraw pod osłonami, w których stosuje się ogrzewanie - 12-15 kg, oraz 5-8 kg przy uprawach pod osłonami nie ogrzewanymi ^[1]

Dawniej w większości ogrzewanych szklarni uprawa trwała tylko przez 8-9 miesięcy, ponieważ zapotrzebowanie energię cieplną i elektryczną w okresie zimowym było zbyt kosztowne i przez to uprawa w tym okresie była nieopłacalna. Uprawa w szklarniach nieogrzewanych jest bardzo uzależniona od warunków klimatycznych panujących w danym rejonie i przeważnie trwa o miesiąc dłużej od upraw gruntowych ^[1]. Obecnie coraz więcej szklarni dysponuje oświetleniem o dużej wydajności, a koszty poniesione na ogrzewanie szklarni w większym stopniu się zwracają, dlatego uprawa w nowoczesnych szklarniach uprawa może trwać przez cały rok.

W szklarni można zarówno przyspieszyć jak i opóźnić uprawę roślin, przez co można regulować produkcję roślin w stosunku do zapotrzebowania na rynku ^[1]

Dobre warunki dla wzrostu roślin, długi okres uprawy oraz intensywna uprawa umożliwiają zebranie kilku plonów roślin w szklarniach w ciągu roku ^[1]

Wady uprawy szklarniowej

• Wysokie koszty budowy / inwestycji ^[1,3]
• Wysokie koszty stałe: ogrzewanie, amortyzacja obiektu, energia elektryczna itp. ^[1,3]
• Duża ilość pracy ręcznej i zautomatyzowanej ^[1]
• Owoce i warzywa wyprodukowane w szklarni mogą posiadać słabszy aromat i mniej wyraźny smak

Od pewnego czasu naukowcy z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu starają się wyeliminować wady towarzyszące szklarniom. W trakcie badań są szklarnie nazywane cieplarniami, które zbudowane są ze ścian wypełnionych specjalną pianą oraz posiadają system sterowania klimatem. Dzięki unikatowej konstrukcji i technologiom cieplarnie mogą mieć 10-krotnie mniejsze zapotrzebowanie na energię cieplną, przy czym plon roślin jest na podobnym poziomie jak w szklarni zbudowanej w głównej mierze ze szkła ^[4].

Technologia, agrotechnika i wyposażenie szklarni

Wysokie koszty związane z wybudowaniem szklarni muszą się kiedyś zwrócić. Aby to uczynić należy zwiększyć produkcję z jednostki powierzchni i objętości szklarni w jak największym stopniu. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu nowoczesnych środków produkcji, odpowiednich rozwiązań naukowych, mechanizacji i agrotechniki. Zazwyczaj szklarnie wyposaża się w urządzenia, które mogą sterować warunkami środowiska: nawożeniem wraz z dokarmianiem dwutlenkiem węgla, nawadnianiem, a także stosuje się podłoża ogrodnicze i wyspecjalizowane zabiegi uprawowe: cięcie, zapylanie przy użyciu owadów, wiatru oraz wibracji, hormonizacja, kompleksową i systematyczną ochronę roślin ^[1].

Podłoża w uprawie szklarniowej

Uprawy w gruncie w szklarniach są obecnie coraz rzadziej spotykane, ponieważ zostały wyparte przez uprawę stołową oraz w pojemnikach. Uprawy stołowe i pojemnikowe wraz z zastosowaniem podłoży umożliwiają zwiększenie wydajności uprawy. Poprzez stosowanie podłoży w uprawie szklarniowej zazwyczaj można uzyskać większy i jakościowo powtarzalny plon roślin, a także unika się w ten sposób przypadłości nazywanej zmęczeniem gleby oraz znacznego nagromadzenia agrofagów. W zależności od gatunku rośliny stosuje się różne podłoża, ale najczęściej spotykanymi podłożami w uprawie szklarniowej są: torfy (torf wysoki), substrat torfowy, wełna mineralna, włókno kokosowe, keramzyt i perlit ^[3].

Organizacja produkcji

Uprawę roślin w szklarni można porównać do Formuły 1 - wymaga ona wysokich umiejętności, wiedzy i organizacji pracy od ludzi. Prowadzenie dużych obiektów szklarniowych jest możliwe dzięki zmechanizowaniu i zautomatyzowaniu wielu procesów, ale i pracy wielu ludzi.