Torf (podłoże ogrodnicze, Ogólna uprawa roślin)

Torf jest materiałem organicznym powstającym w wyniku powolnych strukturalnych i chemicznych przemian roślinności bagiennej. W torfach o niskim stopniu rozłożenia w warunkach wysokiej wilgotności oraz słabego dostępu powietrza, zachodzą przemiany nagromadzonej biomasy nazywane humifikacją [Komosa 2012].

Torf wysoki

Torf wysoki

Wstęp

Torf pozyskuje się z torfowisk - terenów o powierzchni większej niż 0,5 ha, na których występuje nagromadzenie torfu na głębokość co najmniej 0,3 m [Ilnicki 2002]. Torfowiska przyrastają rocznie o około 0,56 mm, dlatego istnieje ryzyko ich wyeksploatowania przy nierozważnym gospodarowaniu. Na terenie Polski znajduje się obecnie 12 547 km2 torfowisk, z czego tylko 12 kilometrów kwadratowych używanych jest do wydobywania torfu na cele ogrodnicze. Obecnie na świecie prowadzi się intensywną eksploatację torfu w następujących krajach: Białoruś, Finlandia, Irlandia, Kanada, Niemcy i Rosja. Spośród wymienionych krajów, tylko Niemcy i Kanada wydobywają torf na cele ogrodnicze, pozostałe kraje przeznaczają torf dla przemysłu energetycznego. Obecnie, w wyniku rosnących ograniczeń związanych z eksploatacją torfowisk, poszukuje się podłoży, które mogłyby stanowić alternatywę dla torfów. Do podłoży, które mogą zastąpić torf w uprawach należą: włókno kokosowe, kora drzew iglastych i wełna mineralna [Ilnicki 2002]. Torf w zależności od miejsca wydobycia i składowania może mieć różny odczyn. Niski odczyn torfu można w łatwy sposób zmodyfikować pod wymagania każdej rośliny, poprzez zastosowanie węglanu wapnia (kreda) lub węglanu magnezu [Chohura 2007]. Torf podzielono, ze względu na warunki w których powstaje, na torf wysoki, przejściowy oraz niski [Ilnicki 2002].

Torf wysoki

Torf wysoki powstaje na terenach, na których woda pochodzi głównie z opadów atmosferycznych albo jodłowych wód stojących, w związku z tym zawiera bardzo małą ilość związków mineralnych. Torf wysoki pochodzi z torfowisk, na których rosną głównie mchy z rodzaju Sphagnum [Dobrzański 1995]. Torf wysoki charakteryzuje się bardzo niskim odczynem pH 2,5-4,0. Skład torfu przedstawiono w tabeli (Tab. 2) [Ilnicki 2002].


Tab.2. Skład chemiczny (% s.m.) torfu wysokiego [Chohura 2007 za Ilnickim 2006]

Składnik C N P K Ca Mg Fe
Zawartość 50 0,8-1,2 0,05-0,1 0,01-0,05 0,05 0,1-0,5 0,2-0,4

Niska zawartość składników pokarmowych w torfie ułatwia jego nawożenie pod konkretną roślinę [Chohura 2007].

Torf wysoki jest lekki, gęstość objętościowa torfu wysokiego wynosi 61-134 kg m-3 [Ilnicki 2002]. Zawiera 96-98% substancji organicznej. Torf posiada także wysoką porowatość (90-93 %) i dużą pojemność wodną 66-79% (v/v). Torf wyróżnia się wysoką pojemnością sorpcyjną kationów [Komosa 2012].

Od stopnia rozłożenia torfu zależą jego właściwości i zawartość związków humusowych. Im bardziej rozłożony torf, tym większa jest jego pojemność wodna jednak jednocześnie pogorszeniu ulega porowatość i pojemność powietrzna. Stopień rozłożenia torfu wysokiego wynosi 5-25% [Komosa 2012].

Torf wysoki przed rozpoczęciem upraw nie trzeba odkażać, ponieważ cechuje się sterylnością, a także jest wolny od szkodników i nie zawiera nasion chwastów.

Torf wysoki wykorzystuje się w uprawach roślin warzywnych, ozdobnych i szkółkarskich, a także w produkcji rozsady i do ukorzeniania sadzonek. Torf stosowany jest także jako komponent mieszanek poprawiający ich właściwości fizyczne [Komosa 2012].

Zdjęcia:

Torf wysoki Torf wysoki

Torf wysoki

Torf wysoki

Torf wysoki Torf wysoki

Torf wysoki

Torf wysoki

Rozdrobniony zwilżony torf wysoki Rozdrobniony zwilżony torf wysoki

Rozdrobniony zwilżony torf wysoki

Rozdrobniony zwilżony torf wysoki

Rozdrobniony zwilżony torf wysoki Najbardziej pożądane kawałki torfu

Rozdrobniony zwilżony torf wysoki

Najbardziej pożądane kawałki torfu

Torf przejściowy

Gromadzi się na złożach torfu niskiego. Torf przejściowy posiada właściwości pośrednie pomiędzy torfem wysokim i niskim. Jeżeli stopień rozkładu torfu przejściowego jest mniejszy niż 25-35%, to używany jest jako podłoże jednorodne, w przeciwnym wypadku znajduje zastosowanie jako dodatek do podłoży mieszanych [Komosa 2012].

Torf niski

Powstaje w miejscach o ograniczonej retencji wody i obecności wód zasilających [Chohura 2007]. Posiada gorsze właściwości fizyczne w stosunku do torfu wysokiego, przez co nie nadaje się jako podłoże jednorodne do dłużej trwających upraw [Komosa 2012]. Gęstość objętościowa torfu niskiego jest wyższa niż torfu wysokiego i wynosi około 114-175 kg m-3 [Ilnicki 2002]. Torf niski posiada zróżnicowaną ilość składników pokarmowych, która zależy od stopnia jego rozkładu (Tab. 3).


Tab.3. Skład chemiczny (% s.m.) torfu niskiego [Chohura 2007 za Ilnickim 2006]

Składnik C N P K Ca Mg Fe
Zawartość 60 2-4 0,05-0,5 0,07-0,2 3-6 do 0,2 do 0,3

Odczyn torfu niskiego jest zróżnicowany i waha się od pH 5,5 do 6,5 [Ilnicki 2002]. Wysoki odczyn torfu niskiego powoduje szybsze rozkładanie się substancji organicznej, więc jego trwałość jest niższa w stosunku do torfu wysokiego [Myślińska 2001]. Stopień rozłożenia torfu niskiego wynosi 25-70% [Komosa 2012].

Torf niski znalazł zastosowanie w produkcji doniczek torfowo-ziemnych służących do produkcji rozsady roślin ozdobnych i warzywnych, a także w produkcji pieczarek - jako okrywa grzybni. Stanowi jeden z komponentów używanych do produkcji mieszanek na bazie torfów. Silnie rozłożony torf wysoki i niski może być wykorzystany w uprawach jako nawóz organiczny [Chohura 2007].

Źródło:
  1. Chohura P. 2007. Podłoża ogrodnicze. Plantpress, Kraków.
  2. Dobrzański B. (red.), Zawadzki S. (red.) 1995. Gleboznastwo. PWRiL, Warszawa.
  3. Ilnicki P. 2002. Torfowiska i torf. Wyd. AR im. A. Cieszkowskiego, Poznań.
  4. Komosa A. 2004. Nowe liczby graniczne dla roślin uprawianych pod osłonami. Hasło Ogrodnicze, 6, 124.
  5. Komosa A. (red.) 2012. Żywienie roślin ogrodniczych. PWRiL, Poznań.
  6. Myślińska E. 2001. Grunty ogrodnicze i laboratoryjne metody ich badania. PWN, Warszawa.
Menu :