Pergola - konstrukcja, mała architektura ogrodowa

Kategoria: Przedmioty ogrodnicze

Definicja:

Pergola

Uproszczony schemat

Pergola to zazwyczaj prosta konstrukcja wykonana z drewna lub kamieni, służąca jako podparcie dla roślin. Opleciona roślinami konstrukcja pergoli tworzy miejsce w ogrodzie, w którym można schronić się przed słońcem.

Konstrukcja pergoli:

Typowa konstrukcja pergoli wygląda następująco: na pionowych belkach, kolumnach, bądź słupach w dwóch rzędach umieszcza się poprzeczne, podłużne belki lub deski między słupami w rzędach, które stanowią konstrukcję dachową pergoli. Przestrzenie pomiędzy słupami są wolne, połączone siatkami lub innymi ażurowymi konstrukcjami [1]. Materiały, które można użyć do budowy pergoli to drewno (sosna, świerk, brzoza), beton, murowany klinkier, kamień. Należy dążyć do tego, aby pergola była zbudowana z jednolitego materiału. Przykładowo - nie poleca się budowy pergoli z żerdzi (patrz niżej) połączonych gładzonymi kantówkami [1]. Pionowe słupy lub belki umieszcza się w gruncie, w dołku wypełnionym betonem, do płaskowników zatopionych w fundamencie betonowym [1] lub na metalowych wspornikach - kotwach. Nie zaleca się wpuszczania słupów drewnianych do ziemi, ponieważ nawet zaimpregnowane, mogą po 6 latach się zniszczyć [1]. Na glebach bardzo twardych i kamienistych kotwy stosuje się rzadko [].

Wysokość typowej pergoli waha się od 2,5 do 3 m. Rozstaw pomiędzy rzędami pionowych słupów (szerokość pergoli) powinien wynosić 2,5 m. Odległość pomiędzy pionowymi słupami w rzędzie powinna wynosić od 2 do 2,5 m. Rozstaw pomiędzy poprzecznymi elementami konstrukcji dachowej może się wahać od 50 do 100 cm [1]. Szerokość pergoli powinna powinna umożliwiać co najmniej swobodne przejście dwóch osób [2].

Dla warunków domowych poleca się pergole o lekkiej konstrukcji. Jeżeli zdecydujemy się na pergole blisko ściany domu lub przy ścianie domu, to pergola powinna być jak najwyższa, aby światło słoneczne mogło czasem dotrzeć do okien domu. [2].

Pergolę najczęściej buduje się z drewna sosnowego, cedrowego, dębowego. Dawniej do budowy pergoli stosowano często okrągłe drewniane belki nazywane żerdziami [2].

Zastosowanie:

Zastosowanie pergoli to przede wszystkim podparcie dla roślin, tworzenie zacienionych alejek, oddzielenie jakichś części ogrodu, funkcja dekoracyjna i szlak komunikacyjny w ogrodzie - łącznik [zb. 1,2].

Budowa pergoli w ogrodzie:

Budowę pergoli możemy przeznaczyć fachowcom z branży budowlanej (stolarze, spawacze, specjaliści od ogrodzeń i balustrad, a także pracownicy ogólnobudowlani), szczególnie jeżeli ma ona skomplikowaną konstrukcję. W sprzedaży dostępne są gotowe konstrukcje pergoli, które każda osoba ze zmysłem majsterkowicza może sama u siebie w ogrodzie wybudować. Teren przed budową pergoli powinien być odpowiednio wyrównany, zdrenowany. Każde elementy pergoli ustawiamy i łączymy ze sobą korzystając z poziomicy, kątownika narożnego oraz metra - miarki.

Podczas projektowania pergoli należy nie zapominać o jej funkcji łącznikowej pomiędzy ogrodem a domem, dlatego pergola powinna być zlokalizowana w pobliżu budynku lub tarasu [1]

Rośliny, które można sadzić przy pergolach:

Przy pergolach sadzone są rośliny, takie jak [1,2]

  • Bluszcz
  • Fasola wielokwiatowa
  • Glicynia, Wisteria
  • Groszek pachnący
  • Kokornak
  • Milin
  • Nasturcja
  • Powojnik
  • Rdest Auberta
  • Róże, maliny, jeżyny
  • Wiciokrzew
  • Wilec
  • Winobluszcz
  • Winorośl pachnącą
  • Złotokap

Przy pergolach w pobliżu ścian domu zaleca się sadzenie roślin gubiących liście jesienią, aby przez okres zimy docierało do okien jak najwięcej światła. Pergole można dodatkowo ozdobić doniczkami i koszami z kwiatami, które dodadzą jej uroku i przejmą pałeczkę kwitnienia głównej rośliny przy pergoli. [2]

Zabiegi pielęgnacyjne:

Przy dbaniu o dekoracyjność naszego uroczego zakątka w ogrodzie powinniśmy pamiętać o corocznej konserwacji konstrukcji - drewniane belki najlepiej jest zabezpieczyć drewnochronem lub innym dostępnym środkiem, przy konstrukcjach murowanych - uzupełniać ubytki.

Pędy roślin, które przechodzą do środka pergoli należy uciąć lub skrócić, aby nie zaczepiały o odzież osoby przechodzącej. Usunięcie zbędnych pędów (zbyt dużej ilości, chorych i obumarłych pędów) pomoże nam także w konserwacji i naprawie pergoli. Rośliny przy pergoli powinniśmy prowadzić tak, aby istniała wolna przestrzeń o długości 60 cm nad głowami przechodniów [2].

Historia:

Podpory dla roślin w formie pergoli budowali starożytni Rzymianie [2]

Zdjęcia:

Pergola w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie

Zdjęcie zrobione w ramach zajęć

z Pielęgnacji Terenów Zieleni z Uniwersytetu Rolniczego

Inne podobne konstrukcje to: bramki, trejaże

Źródło:
  1. 1966. Ogród przy domu. PWRiL, Warszawa: 36-39, 41.
  2. 2007. Ogród naturalnie i tradycyjnie. Reader's Digest, Warszawa: 108,134, 140,141

Logo internetowy ogród